Veerendra

Odisha State Board BSE Odisha Class 9 English Grammar Book Solutions Chapter 1 Parts of a Sentence Textbook Exercise Activity Questions and Answers.

BSE Odisha Class 9 English Grammar Solutions Chapter 1 Parts of a Sentence

⇒ What is a Sentence?
A sentence is a statement with words set in order to express our ideas, feelings, views etc. in a meaningful expression. (ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଠିକ୍ ଭାବରେ ସଜାଇ ଆମ୍ଭେମାନେ ଆମର ଭାବନା, ମତ, ଅନୁଭୂତି ଆଦିକୁ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଉକ୍ତିକୁ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)

Or, A group of words that makes complete sense is called a sentence.
(କେତୋଟି ଶବ୍ଦ ମିଶି ଏକ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)

⇒ Parts of a Sentence :
A sentence (Particularly a simple sentence) consists of two main parts.
(ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗୋଟିଏ ସରଳବାକ୍ୟ ୨ଟି ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ବା ଭାଗକୁ ନେଇ ଗଠିତ ।)

In the above table diagram, the subject words are An aeroplane, Children and You. (ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀ ଚିତ୍ରରେ କର୍ତ୍ତା ଶବ୍ଦ ବିଶେଷ ହେଲା Aeroplane, Children ଓ You.)

Similarly the essential parts of the predicate phrase are the verbs or verb words like flies, are and have made. (ସେହିଭଳି Predicate Phrase ବା ବିଧେୟର ମୁଖ୍ୟ ବା ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଶବ୍ଦ ହେଉଛି କ୍ରିୟା (verb) ଯଥା- flies, are ଓ have made)

Remember: By a subject, we mean a noun or pronoun provided the subject is a one-word
constituent. Similarly by a predicate, we mean particularly a verb or verbs.]
(ମନେରଖ : ଯଦି ବାକ୍ୟରେ Subject ଗୋଟିଏ ପଦବିଶିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ Noun Pronoun। ସେଇଭଳି Predicate ବା ବିଧେୟର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ହେଉଛି Verb ବା କ୍ରିୟାପଦ ।)

Examples:

Subject (One word)	Predicate (One or more words)
(Noun /Pronoun)	Verb (s)
Wind (ପବନ) (noun)	blows.
It pronoun (ସର୍ବନାମ)	was raining.
I (pronoun)	am.

(The head word of the subject is either a noun or pronoun and the head word of the predicate is a verb)

Let’s know more about the subject (କର୍ତ୍ତା ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା) : The subject of a sentence can be as the following. (ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବାକ୍ୟାଶଗୁଡ଼ିକ subject ବା କର୍ରାର ବିଭିନ୍ନ ରୂପ)
(i) Proper noun (ନାମବାଚକ ବିଶେଷ୍ୟ)
Sudha is a clever girl.

(ii) Personal pronoun (ବ୍ୟକ୍ତିବାଚକ ସର୍ବନାମ)
You were intelligent (ବୁଦ୍ଧିମାନ).
(Other personal pronouns are ‘it’, ‘she’, ‘he’, ‘they’, ‘we’ etc.)

(iii) Demonstrative pronoun (ପ୍ରଦର୍ଶକ ସର୍ବନାମ)
This / that was an old woman.
These / those are my textbooks

(iv) Noun / Noun phrase (ବିଶେଷ / ବିଶେଷ୍ୟ ବାକ୍ୟାଶ)
Book is useful. (noun)
A good book is admired (ପ୍ରଶଂସିତ) by one and all.

(v) Grammatical Subject ‘There’ (ବ୍ୟାକରଣଗତ କର୍ମା) / ‘There’)
There was a troupe of monkeys (ପଲେ ମାଙ୍କଡ଼) on the roof.

(vi) Dummy subject ‘it’ (ଛଦ୍ମବେଶୀ କର୍ତ୍ତା ‘it’) (ସମୟ, ଦୂରତା, ମୂଲ୍ୟ ଅର୍ଥରେ)
It is ten (minutes) to six p.m. (ସଂଧ୍ୟା ୬ଟା ବାଜିବାକୁ ଦଶ ମିନିଟ୍ ଅଛି)
It is 10 a.m.
It is just a Kilometre to my house (ଦୂରତା).

(vii) Some adverbs function as subjects (କର୍ତ୍ତା ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଥିବା କେତେକ କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ)
Today is Friday. (Adverb of time)
Yesterday was Thursday. (Adverb of time)

(viii)Verbal noun (When a verb functions (କାର୍ଯ୍ୟ କରେ) like a noun)
Smoking causes cancer to the lungs (ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍).
Swimming is enjoyable (ଉପଭୋଗ୍ୟ).

(ix) Infinitive (ଅସମାପିକା କ୍ରିୟା) (To + verb)
To err is human. (ଭୁଲ୍ କରିବା ମାନବୀୟ)
To swim against the current is dangerous.(ସ୍ରୋତରେ ପ୍ରତିକୂଳରେ ପହଁରିବା ବିପଜ୍ଜନକ ।)
(Here’ against the current is the post-modifier after the headword ‘to swim’ )

(x) Clause ( ବାକ୍ୟଖଣ୍ଡ ବା ଖଣ୍ଡବାକ୍ୟ)
What you told me yesterdy was absolutely (ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ) true.
That Seema’s father died so young is a great sorrow.

(A sentence always begins with a Capital Letter)
(ବାକ୍ୟ ସର୍ବଦା ବଡ଼ ଅକ୍ଷରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ।)

Various elements of a sentence (ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଉପାଦାନ):

A sentence (having a subject and a predicate) is made up of various grammatical items or parts of speech. (ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟ କର୍ତ୍ତା ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ଗୋଟିଏ ବିଧେୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ। ବାକ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟାକରଣଗତ ଉପାଦାନ (ପଦ) ରହିଥାଏ ।)

1. Noun (ବିଶେଷ୍ୟପଦ)
A noun is a word which denotes the name of person, things, place, animal, quality, action, state. (ଯେଉଁ ଶବ୍ଦ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି, ବସ୍ତୁ, ସ୍ଥାନ, ପ୍ରାଣୀ, ଗୁଣ, କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଅବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ, ତାହାକୁ ବିଶେଷ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ ।)
A noun is a naming word. (ବିଶେଷ୍ୟ ପଦ ହେଉଛି ଏକ ନାମବାଚକ ଶବ୍ଦ।)
Examples :
(i) Delhi stands on the Yamuna. (place)
(ii) Mango gives good flavour (ସ୍ୱାଦ). (thing, quality)
(iii) Ritesh came to our house yesterday. (person, place)
(iv) Laughter (ହସ) tones up (ବୃଦ୍ଧି କରାଇଥାଏ) our health. (action/action)
(v) Jealousy (ଈର୍ଷା) ruins (ସର୍ବନାଶ ଘଟାଇଥାଏ) one’s mental contentment (ମାନସିକ ତୃପ୍ତି). (quality, state)

2. Pronoun (ସର୍ବନାମ)
Here the word ‘pro’ means ‘instead of. (‘pro’ ର ଅର୍ଥ “ ବଦଳରେ’ ବା ‘ ପରିବର୍ତ୍ତେ’)
A pronoun is a word which is used in place of or instead of a noun.
(ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ୍ୟପଦ ବଦଳରେ ବା ସ୍ଥାନରେ ଯେଉଁ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ସର୍ବନାମ କୁହାଯାଏ।)
Examples:
(i) Dasarath was the king of Ayodhya. (noun)
He loved Rama, the eldest son very much. (He = pronoun (used for Dasaratha))
(ii) My name is Nabakishore. (noun phrase)
I write for ‘Saurav’ regularly. (pronoun)
(iii) Children are fond of sweets. (noun)
They are the angels. (pronoun)

3. Adjective (ବିଶେଷଣପଦ)
An adjective is a word that describes or qualifies a noun or a pronoun.
(ଯେଉଁ ପଦ ବିଶେଷ୍ୟପଦର ଗୁଣ, ଅବସ୍ଥା, ସଂଖ୍ୟା, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ରଂଗ, ଆକାର, ଆକୃତି ଆଦି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଏ, ତାହାକୁ ବିଶେଷଣ ପଦ କୁହାଯାଏ।)
Examples:
(i) Kapilendra Dev was a great conqueror (ବିଜୟୀ). (quality)
(ii) A cricket ball is round. (shape)
(iii) Someone (କେହି ଜଣେ) is sitting on a plastic chair.(making)
(iv) Grass is green. (colour)
(v) An old good couple (ସ୍ଵାମୀ, ସ୍ତ୍ରୀ) lived in this cottage (କୁଡ଼ିଆ). (age, quality, demonstration)
(vi) We don’t have much water in the well. (quantity)

4. Verb (କ୍ରିୟାପଦ)
A verb is a word that denotes an action or event or state represented by a subject.
ଯେଉଁ ପଦ କର୍ତ୍ତାର କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଅବସ୍ଥାକୁ ସୂଚିତ କରେ ତାହାକୁ କ୍ରିୟାପଦ କୁହାଯାଏ ।)
A verb is doing or telling word.
Examples:
(i) The doctor operated (ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କଲେ) the patient.
(ii) Tiger is (ଅଟେ) our national animal.
(iii) Has the match been won (ଜିତାଯାଇଛି) by the team India?
(iv) Mr Suresh Bharalawala has (ଅଛି) a massive building (ବିଶାଳ କୋଠାଘର).

5. Adverb (କ୍ରିୟାବିଶେଷଣ)
An adverb is a word that adds (qualifies) more information about place, time, manner, cause, frequency (ବାରମ୍ବାରତା), degree (ପରିମାଣ) etc. to verb or an adjective or another adverb. (ଯେଉଁ ପଦ କ୍ରିୟାପଦ (ମୁଖ୍ୟତଃ) ବା ବିଶେଷଣ ବା ଅନ୍ୟ ଏକ କ୍ରିୟାପଦର ସ୍ଥାନ, ସମୟ, କାରଣ, ପରିମାଣ ଆଦିକୁ ବିଶେଷିତ କରେ, ତାହାକୁ କ୍ରିୟାବିଶେଷଣ ପଦ କୁହାଯାଏ ।)
An adverb is a modifying word (ଏକ ବିଶେଷିତ ଶବ୍ଦ).
Examples:
(i) Uncle has come today. (time)
(ii) What is Susil doing there? (place)
(iii) Do you ever tell lies? (ମିଛକଥା) (frequency)
(iv) A student ought to write (ଲେଖୁବା ଉଚିତ) quite clearly. (degree)
(v) Some people are very helpful. (How helpful modifying the adjective ‘helpful’)

6. Preposition (ବିଭକ୍ତିସୂଚକ ଅବ୍ୟୟ ବା ପୂର୍ବପଦ)
A preposition is a word that shows the relation between a noun or a pronoun with some other word(s) in a sentence.
(ଯେଉଁ ପଦ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ୍ୟ ବା ସର୍ବନାମ ପଦ ସହିତ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଅନ୍ୟପଦ ବା ପଦମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ସୂଚିତ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟୟ ବା ବିଭକ୍ତି ବା ପୂର୍ବପଦ କୁହାଯାଏ।)

A preposition is a relating word
(ଅବ୍ୟୟ ହେଉଛି ଏକ ସଂପର୍କ ବା ସମ୍ବନ୍ଧ ଜନିତ ଶବ୍ଦ।)
Examples:
(i) The sky is over (ଉପରେ) our heads.
(ii) The child held his mother tightly in fear.
(iii) Sivaji swam across (ଏପଟରୁ ସେପଟକୁ) the small river.
(iv) Mr Mohapatra lives on (ଉପରେ) the first floor.
(v) Don’t stare at (ଆଡ଼କୁ ଖରାପ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଚାହିଁବା) that girl.

Let’s know some useful uses of prepositions:

AT	IN	ON
(Time) Clock time:	(Time) Month/year/season:	(Time) Day/date/special occasion:
at 6 p.m, at 10 a.m at 8 o’clock in the evening Parts of day and night: at dawn/dusk / sunrise sunset/midnight/ midday/noon	in April, in December, in 2019, in 1947, inChaitra, in Winter, in Spring etc. Parts of day/night: in the evening / the afternoon / the morning / the night	on Sunday / Friday / Saturday / his birthday the marriage day/ the full moon day
AT (Place)	IN (Place)	ON (Place)
at home / the cinema / the airport / the station / the shop/taxi stand / school/college / the cricket/football match	In India / America / Japan / the village / the park / the town / the city / the garden / the kitchen / the classroom / Odisha	On the first/second floor / the Railways / the way / tea plantation / the T.V / the school/college campus

Other Examples:
In:
in fear
in pen/ink

(fall)
in pieces
in the dry weather
in the sunshine
in the end
in danger

at:
at sight (shoot)
at the end
at the beginning
at last
at ease (ସହଜରେ)
at home (ଦକ୍ଷ) (ବିଷୟରେ)
at sea (ଦୁର୍ବଳ) (ବିଷୟରେ)

On:
on foot (ଚାଲି ଚାଲି)
on sale
on the whole
on fire
on the phone
on the beach / the coast / the bank
on a business / an official tour (ଗସ୍ତ)
on the other hand (ଅପର ପକ୍ଷରେ)

7. Conjunction (ସଂଯୋଜକ ଅବ୍ୟୟ)
A conjunction is a word which is used to join two or more words, phrases, clauses or sentences.
(ଯେଉଁ ପଦ ଦୁଇ ବା ତହିଁରୁ ଅଧ‌ିକ ଶବ୍ଦ, ବାକ୍ୟାଶ, ଖଣ୍ଡବାକ୍ୟ ଓ ବାକ୍ୟଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ସଂଯୋଜନା କରେ ବା ଯୋଗକରେ, ତାହାକୁ Conjunction ବା ସଂଯୋଜକ ଅବ୍ୟୟ କୁହାଯାଏ ।)
A conjunction is a joining word. (ଏକ ସଂଯୋଜକ ଅବ୍ୟୟ ଏକ ଯୋଗକାରୀ ପଦ।)
Examples:
(i) Father and I (not ‘I’ and father) travelled to Mumbai. (Joining Father, I)
(ii) He is poor; nevertheless (ହେଲେ ମଧ୍ୟ / ତଥାପି) he is happy. (Joining two clauses or sentences ‘He is poor’ and ‘he is happy’ )
(iii) The accident occurred (ଘଟିଲା) as/because/since (ଯେହେତୁ / କାରଣ) the driver had lost control over the bus.
(iv) Jhilla lost her mobile and her money purse. (her mobile (noun), her money purse (noun phrases).

8. Interjection (ବିସ୍ମୟସୂଚକ ପଦ)
An interjection is a word which denotes sudden emotions of sorrow, happiness, praise etc. of a speaker. ( ବକ୍ତାଙ୍କର ହଠାତ୍ ବା ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆବେଗ; ଯଥା- ଦୁଃଖ, ଆନନ୍ଦ, ପ୍ରଶଂସା, ଘୃଣା ଆଦି ଆବେଗକୁ ସୂଚିତ କରୁଥୁବା ଶବ୍ଦକୁ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ପଦ କୁହାଯାଏ। )
(i) Alas! (ଆହାଃ) Amit’s mother is dead. (ଦୁଃଖ)
(ii) Hurrah ! (ହୁରେ !) We have beaten (ପରାସ୍ତ କରିଛୁ) Pakistan. (ଆନନ୍ଦର ଚିତ୍କାର)
(iii) Ah ! I’m quite tired. (ଓହୋ) (ଯନ୍ତ୍ରଣା)
Besides the above 8 parts of speech, a sentence also takes ‘articles’ and ‘demonstrative’. (ଉପରୋକ୍ତ ଆଠଟି ପଦକୁ ଛାଡ଼ି, ବାକ୍ୟର ଅନ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ରୂପେ article ଓ demonstrative କୁ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ।)
Examples:
(i) An orange is good for health. (article)
(ii) We have formed a union. (article / ସଂଘ)
(iii) The film has become a smash hit. (article)
(iv) This / That is a lazy boy. (demonstrative)
(v) Those / These were foreign televisions, (demonstrative)

Position of Subjects and Predicates in different sentences (ବିଭିନ୍ନ ବାକ୍ୟରେ କର୍ତ୍ତା ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟର ବ୍ୟବହୃତ ସ୍ନାନ)

1. Declarative Sentence / Assertive Sentence / Statement (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :
Declarative Sentence or Statement. (ଯେଉଁ ବାକ୍ୟ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି (ପ୍ରାଣୀ, ସ୍ଥାନ, ଆଦି) ବିଷୟରେ ବିବୃତି ବା ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରେ, ତାହାକୁ ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)
A Declarative sentence usually begins with a subject. (ଗୋଟିଏ ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ ସାଧାରଣତଃ subject ବା କର୍ଲାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ।)
Examples:

Subject	Predicate
(i) The earth	moves round the sun.
(ii) Smita	never tells a lie.
(iii) Walking	is a good exercise.
(iv) There	was a bike – point at this part of the town.
(v) To work	is worship.
(vi) It	may rain today (ଆଜି ବର୍ଷା ହୋଇପାରେ)
(vii) Mini	always wears cotton dresses.

2. Interrogative Sentence :
A sentence that asks a question about something or somebody is called an Interrogative Sentence
(ଯେଉଁ ବାକ୍ୟ କୌଣସି ବସ୍ତୁ ବା ବ୍ୟକ୍ତି ସଂପର୍କରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରେ, ତାହାକୁ ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)

An interrogative sentence ends with a mark of interrogation or question (?).
(ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ଚିହ୍ନ (?) ରେ ଶେଷ ହୁଏ ।)

A. Subject	Predicate
(i) Who	doesn’t love his country ?
(ii) What	has happened?
(iii) Who	wrote Shakuntala?

B. Subject	Predicate
(i) How is	your uncle?
(ii) What is	his problem?
(iii) What is	the matter?

C. One part of the predicate	Subject	Another part of the predicate
(i) Did	the teacher	punish the wicked boy?
(ii) Why are	the cattle	thirsty?
(iii) Where do	the family	live?
(iv) Can	the doctor	conduct his operation?

3. Imperative Sentence:
A sentence that expresses a command, a request, advice, suggestion or a desire is said to be an Imperative Sentence. (ଯେଉଁ ବାକ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଆଦେଶ, ଅନୁରୋଧ, ଉପଦେଶ, ପ୍ରସ୍ତାବ, ସତର୍କତା ବା କାମନା (ଇଚ୍ଛା)ର ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶକରେ, ତାହାକୁ ଅନୁଜ୍ଞାସୂଚକ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)

The subject ‘you’ is understood or implied (not mentioned) in an Imperative Sentence.
(ଏକ ଅନୁଜ୍ଞାସୂଚକ ବାକ୍ୟରେ କର୍ତ୍ତା ‘you’ ସାଧାରଣତଃ ଊତ୍ସ୍ୟ ଥାଏ ।)
Examples:

	Subject	Predicate
(i)	×	Never surrender (command) (ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କର ନାହିଁ).
(ii)	×	Lend me your book, please, (request)
(iii)	×	Help us, O God. (entreaty) (ନିବେଦନ)
(iv)	×	Do well. (advice)
(v)	×	Keep your school neat and clean.
(vi)	×	Don’t drive recklessly (ବେପରୁଆ ଭାବରେ). (warning / ସତର୍କ)

The Imperative Sentence expressing suggestion has the objective form of the subject after
‘Let’. (ଅନୁଜ୍ଞାସୂଚକ ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଅର୍ଥରେ Let ପରେ subject ର object form (କର୍ମରୂପ) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।)
(i) Lets us / Let’s start the work again.
[us = objective pronoun; subject = we]
(ii) Let him go. (ତା’କୁ ଯିବାକୁ ଦିଅ।)
[him = objective pronoun; subject = he]
(iii) Let them decide the matter. (ସେମାନଙ୍କୁ ଘଟଣାଟିକୁ ସ୍ଥିର କରିବାକୁ ଦିଆଯାଉ।)
[them = objective pronoun; subject = they]
(iv) Let the child play the doll.
[the child = subject/object]

4. Exclamatory Sentence
A sentence that expresses some sudden or strong feeling is called an Exclamatory Sentence.
(ଯେଉଁ ବାକ୍ୟ ବକ୍ତାଙ୍କର ହଠାତ୍ ବା ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଆବେଗ (ଖୁସି, ଦୁଃଖ, ଘୃଣା, ପ୍ରଶଂସା) ଆଦିକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ, ସେପରି ବାକ୍ୟକୁ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।)

An exclamatory mark (!) is placed at the end of an exclamatory sentence.
(ବିସ୍ମୟ ବାକ୍ୟର ଶେଷରେ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଏ ।)
Examples:

A. One Part of the Predicate	Subject	Another Part of the Predicate
(i) How beautiful	the rose	is !
(ii) How nicely	she	sings!
(iii) What	a tragic accident	(it is/was) !
(iv) How heart-breaking (ହୃଦୟ ବିଦାରକ)	the news!	(it is/was) !
(v) What	a splendid sight! (ଚିତ୍ତାକର୍ଷକ ଦୃଶ୍ୟ)	(it is/was) !

Remember:
In some exclamatory sentences, subject and predicate are hardly uttered.
(କେତେକ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ବାକ୍ୟରେ କର୍ତ୍ତାରେ କର୍ତ୍ତା ଓ ବିଧେୟକୁ ପ୍ରାୟ ଉଚ୍ଚାରଣ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।)
(i) What on earth ! (କି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ !)
(ii) What nonsense ! (କି ବାଜେକଥା !)
(iii) What an innings ! (କି ପାଳି ! )(କ୍ରିକେଟରେ)
(iv) How exciting ! (କି ଚାଞ୍ଚଲ୍ୟକାରୀ !)

B.	Predicate	Subject
	(i) Up went	my kite!
	(ii) Here comes	Raju’s headmaster!
	(iii) There goes	Shreeya’s school bus!
	(iv) Down sank	the ship!
	(v) Away went	father!

Look at the subject position of ‘It’ (‘It’ ର କର୍ରାର ସ୍ଥାନକୁ ଦୃଷ୍ଟିଦିଅ) :
(i) How cold it is! (କି ଥଣ୍ଡା !)
(ii) Is it still raining? (ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବି ବର୍ଷା ହେଉଛି !)
(iii) How long (କେତେ ସମୟ) will it take you to learn to drive this car?
(iv) It is so! (ତା’ହେଲେ ଏମିତି)

Remember:
(i) A sentence has two parts – the subject and the predicate.
(ଗୋଟଏ ବାକ୍ୟର ୨ଟି ଅଂଶ ରହିଛି – କର୍ତ୍ତା (ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ) ଓ ବିଧେୟ ।)
(ii) The name of the person or thing we speak about is called the subject and it is usually a noun or a noun phrase.
(ଯାହା ବିଷୟରେ (ବ୍ୟକ୍ତି ବା ବସ୍ତୁ) ଆମ୍ଭେ କିଛି କହୁ ବା ଯିଏ କିଛି କରେ ତାହାକୁ କର୍ଭା / ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଓ ଏହା ହେଉଛି ଏକ ବିଶେଷ୍ୟ ବା ବିଶେଷ୍ୟ ବାକ୍ୟାଶ।)
(iii) The predicate says something about the subject or tells us what the subject does.
(ବିଷୟରେ ବା କର୍ରା ଯାହା କରେ ସେ ବିଷୟରେ ବାକ୍ୟର ଯେଉଁ ଭାଗ କହେ, ତାହାକୁ ବିଧେୟ କୁହାଯାଏ।)

Textual Activities With Answers

Activity – 1

There are some words in tables ‘A’ and ‘B’ You have to join them suitably by drawing a line to make a meaningful expression. Then write the complete sentence. One has been done for you. (ଟେବୁଲରେ ଥିବା ଅଂଶଗୁଡ଼ିକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଯୋଗକରି ଅର୍ଥପୂର୍ଣ ବାକ୍ୟ ତିଆରି କର ।) (ତୀରଚିହ୍ନ ଟାଣି)

Answer:

1. The boy is intelligent.
2. The Chinese (ଚୀନାମାନେ) are very industrious.
3. Dilip Tirkey is a popular hockey player.
4. Trees provide us with oxygen.
5. The cows feed on grass.

Activity – 2

Put the words in the correct order. The first one has been done for you.
(ଉଦାହରଣ ପରି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ କ୍ରମ ଅନୁସାରେ ସଜାଅ।)
1. her/you / waiting / for / are?
Answer:
Are you waiting for her?

2. he / song/listening / this / is / to / not
Answer:
He is not listening to this song.

3. have / for / you / cooked / I / not.
Answer:
I have not cooked for you.

4. a / he / tall / boy / is
Answer:
He is a tall boy.

5. nation / is / the / our / Gandhiji / Father / of
Answer:
Gandhiji is the Father of our nation.

6. get / you / do / when / up?
Answer:
When do you get up?

7. all / is / that / not / gold/glitters.
Answer:
All that glitters is not gold.
(ସବୁ ଚକଚକିଆ ଦ୍ରବ୍ୟ ସୁନା ନୁହେଁ ।)

8. singing / is / so / Anima / sweetly.
Answer:
Anima is singing so sweetly.

9. you / guess / can / answer / the?
Answer:
Can you guess the answer?

10. the / sun / at / look.
Answer:
Look at the sun.

Activity – 3

Now write 6 sentences using the information given below.
(ତଳେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୂଚନା ବ୍ୟବହାର କରି ୬ଟି ବାକ୍ୟ ଲେଖ ।)

1. This is Shrinivas.
Answer:
This is Shrinivas.

2. (Father- Mr. Subash Chandra)
Answer:
Mr Subas Chandra is his father.

3. (Age-fifteen)
Answer:
Shrinivas is fifteen.

4. (Sister- a singer)
Answer:
His sister is a singer.

5. (not an early riser)
Answer:
She is not an early riser.

6. (Hobby-swimming)
Answer:
Her hobby is swimming. (ଅବସର ପ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟ)

Read the following dialogue and the instructions given below :
Traffic Police – Stop, don’t move,
Bike-rider – Sorry! Help me a bit please.
Traffic Police – How can I help you?
Bike-rider – Please, tell me the way to the Sainik School.
Traffic Police – Well, I’ll draw a road map for you.

Instructions:
1. Go straight along the N.H. up to Jayadev Vihar.
2. Turn left.
3. Take the Nandankanan Road.
4. Turn right at Nalco Chhak.
5. Then come to the Sainik School on left.
Bike-rider – Thank you very much, Sir.

Activity – 4

Read the above dialogue and instructions about the roadmap. Identify the subjects and predicates. (ଉପର ଲିଖୁତ କଥୋପକଥନ roadmap ରାସ୍ତା ମାନଚିତ୍ରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ପଢ଼।) (ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଥବା କର୍ତ୍ତା ଓ ବିଧେୟ ଚିହ୍ନାଅ ।)
Answer on Dialogue :

Subject	Predicate
	Stop, don’t move.
	Sorry! Help me a bit please.
I	How can help you?
	Please tell me the way to the Sainik School.
I	Well, I will draw a road map for you.

Answer on Instructions :

	Subject	Predicate
1.		Go straight along the N.H. (National Highway) up to Jayadev Vihar.
2.		Turn left.
3.		Take the Nandankanan Road.
4.		Turn right at Nalco Chhak.
5.	The Sainik School	then comes on left.

Activity – 5

Now let’s write 5 sentences to explain the roadmap to Swati who wants to go to the Balasore Zilla School from Policeline square, Balasore. (ସ୍ୱାତୀ ଯିଏ ବାଲେଶ୍ଵରର ପୋଲିସଲାଇନ୍ ଛକରୁ ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ସ୍କୁଲକୁ ଯିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ତାକୁ ରୋଡ଼ମ୍ୟାପରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୂଚନାକୁ ଆଧାରକରି ୫ଟି ବାକ୍ୟ ଲେଖୁବା ।)

Instructions (ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ)
1. Go upto the station square.
2. Turn right a bit.
3. See the two diverged (ଶାଖା ବାହାରିଥିବା) by-passes.
4. Walk along the road up from the site near the statue (ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି) of S.Kundu on the right side.
5. Continue (ଚାଲୁରଖ) walking.
6. Stop at the gate of Zilla School, Balasore.

Activity – 6

Write a few sentences on your Daily Routine. Then circle the subjects and underline the predicates. (ତୁମର ନିତିଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ଅଳ୍ପ କେତୋଟି ବାକ୍ୟ ଲେଖ ଓ ତା’ପରେ କଉଁଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଲାକାର ଓ ବିଧେୟଗୁଡ଼ିକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କର ।)
Answers:
(i) After leaving the bed, I go for a ten-minute morning walk.
(ii) Following this, I do my morning chore. (ଛୋଟକାର୍ଯ୍ୟ)
(iii) Mother makes me breakfast.
(iv) I get down to my business of daily lessons.
(v) After a morning bath, I get ready for school with some refreshment.
(vi) At school, I stay till 4 p.m. with lunch at home during recess.
(vii) My friends and I play for one and half an hour in the village field.
(viii) In the evening my evening prayer lasts for half an hour and then my homework.
(ix) Before going to bed at 10.30 p.m, I usually finish my supper.

Activity – 7

Split the following sentences into two parts and pick out the verb. The first one has been done for you. (ନିମ୍ନଲିଖତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁଇ ଭାଗକରି କ୍ରିୟାପଦଗୁଡ଼ିକୁ ବାଛ ।)
1. Rama plays.
Answer:
Subject – Rama, Predicate – plays, Verb – plays

2. She sings.
Answer:
Subject She, Predicate – sings, Verb – sings

3. Rabindra can read.
Answer:
Subject – Rabindra, Predicate can read (ପଢ଼ିପାରିବା), Verb – can read

4. Children laugh.
Answer:
Subject – Children, Predicate – laugh, Verb – laugh

5. He can write well.
Answer:
Subject – He, Predicate – can write well, Verb – can write

6. Time flies.
Answer:
Subject – Time, Predicate – flies, Verb – flies

7. You should obey your parents.
Answer:
Subject – You, Predicate – should obey your parents, Verb(s) – should obey

Activity – 8

Pick out the Head-words of the subject and the predicate respectively and encircle them. The first one has been has been done for you. The first one has been has been done for you. (ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଥ‌ିବା subject ଓ predicateର head-word ଗୁଡ଼ିକୁ ଗୋଲ ବୁଲାଅ । ତୁମ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ କରି ଦିଆଯାଇଛି ।

Remember:
The head-word in the subject is a noun or pronoun and the head-word in the predicate is the verb. (subject ବା କର୍ତ୍ତାରେ ଥ‌ିବା head word ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ୍ୟ ବା ସର୍ବନାମ ଏବଂ predicate ବା ବିଧେୟରେ ଥବା head word ସେଭଳି verb ବା କ୍ରିୟା ପଦ।)

1. This juice smells bad.
Answer:
This juice smells bad.
Noun – juice, Verb – smells

2. Iron is a heavy metal.
Answer:
(Iron) (is) a heavy metal.
Noun – Iron , Verb – is

3. This shirt looks nice.
Answer:
This (shirt) (looks) nice.
Noun – shirt, Verb – looks (ଦେଖାଯାଉଛି)

4. One of the boys has found the watch.
Answer:
(One) of the boys (has found) the watch.
Noun – one, Verb – has found

5. We have to start early.
Answer:
(We) (have to start) early.
Noun – We, Verb – have to start

6. Gandhiji’s dedication (ତ୍ୟାଗ) brought us freedom.
Answer:
Gandhiji’s (dedication) (ତ୍ୟାଗ) (brought) us freedom.
Noun – dedication, Verb – brought

Activity – 9

Identify the subject and predicate.
(ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଓ ବିଧେୟକୁ ଚିହ୍ନାଅ।)
1. What makes you laugh?
Answer:
What makes laugh – Predicate, you – Subject

2. What is the aim of your life?
Answer:
The aim of your life – Subject, What is – predicate

3. Is Mr Mathur coming here?
Answer:
Mr Mathur – Subject, is coming here – Predicate

4. Who among the five students sitting there is Rajeev?
Answer:
among the five students sitting there is Rajeev – Predicate, Rajeev – Subject,
Who among the five students sitting there – predicate, Who – Subject

5. How long have you been waiting here?
Answer:
you – Subject,
How long have been waiting here Predicate

6. Why has the modern man been unhappy?
Answer:
The modem man – Subject,
Why has been unhappy – Predicate

7. What happened to your left leg?
Answer:
your left leg – Subject,
what happened to – Predicate

8. When are you paying my fees?
Answer:
you – Subject,
When are paying my fees – Predicate

9. Who do you want to speak to?
Answer:
you – Subject,
Who do want to speak to – Predicate

10. Where did you dine last night?
Answer:
you – Subject,
Where did dine (LuAf) last night Predicate

Activity – 10

Read the passage thoroughly and pick out the correct alternative from the option list for the corresponding serial number to fill in the blanks (ଅନୁଚ୍ଛେଦକୁ ଭଲ ଭାବରେ ପଢ଼ି ସଠିକ ବିକଳ୍ପ ଉତ୍ତର ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର।) :
Lord Buddha 1 (was) named 2 in his childhood. King 3 got a 4 plant for him. One day, he was walking in that garden. Then a 5, crying with 6, fell down 7 the sky. 8 Siddhartha raised it 9 and put it on his lap. 10 had shot an arrow to 11 the swan. Siddhartha 12 the arrow out from its body 13 stuck it into his left arm with his right 14. ‘15 !’ Siddhartha felt 16 pain. 17 streamed down his face 18. Without thinking of the 19 of his own 20 thinking of the pain in the swan’s body, 21 burst into tears.

Options:
1. (a) be (b) is (c) was
2. (a) Siddhartha (b) Devadutta (c) Sudhanwa
3. (a) Virochana (b) Vikramaditya (c) Suddhodana
4. (a) building (b) farm (c) garden
5. (a) parrot (b) swan (c) dove
6. (a) pain (b) delight (c) dove
7. (a) from (b) over (c) above
8. (a) King (b) Prince (c) Emperor
9. (a) on (b) off (c) up
10. (a) Anyone (b) Someone (c) No one
11. (a) catch (b) kill (c) pat
12. (a) pulled (b) pushed (c) threw
13. (a) and (b) still (c) but
14. (a) arm (b) hand (c) leg
15. (a) Ah (b) Oh (c) Alas
16. (a) great (b) terrible (c) high
17. (a) Blood (b) Tears (c) Sweat
18. (a) slowly (b) smoothly (c) continuously
19. (a) pain (b) suffering (c) difficulty
20. (a) But (b) and (c) yet
21. (a) she (b) he (c) they

Answers:
Lord Buddha was named (ନାମ ଥଲା) Siddhartha in his childhood. King Suddhodana got a garden planted for him. One day, he was walking in that garden. Then a swan (ହଂସ) crying with pain (ଯନ୍ତ୍ରଣା) fell down from the sky. Prince (ରାଜକୁମାର) Siddhartha raised it up (ଉପରକୁ) and put it on his lap. Someone had shot an arrow to kill (ମାରିବା ପାଇଁ) the swan. Siddhartha pulled (ଟାଣି ବାହାର କରି ଆଣିଲେ) the arrow out from its body and stuck it into his left arm with his right arm (ବାହୁ). ‘ Alas !’ (ଆହାଃ) Siddhartha felt terrible (ଭୟଙ୍କର) pain. Tears streamed down his face continuously (ଲଗାତାର). Without thinking of the difficulty (ଅସୁବିଧା) of his own and thinking of the pain in the swan’s body, he burst into tears (କାନ୍ଦି ପକାଇଲେ).

Activity – 11

Identify the nouns in the following sentences and say what names they indicate. (ନିମ୍ନଲିଖତ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ବିଶେଷ୍ୟ ପଦଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଲେଖ।):
1. Ramachandra is the protagonist of the Ramayan.
Answer:
Ramachandra = person (ବ୍ୟକ୍ତି)
protagonist = protagonis (ବ୍ୟକ୍ତି / ପଦବୀ) (ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର)

2. The cattle are grazing in the field.
Answer:
cattle = animals (ପ୍ରାଣୀ) field = object / thing

3. Honesty is always rewarded.
Answer:
Honesty (ସାଧୁତା) = quality (ଗୁଣ)

4. If winter comes, can spring be far behind?
Answer:
winter (ଶୀତ) = season (ଋତୁ) spring (ବସନ୍ତ) = season (ଋତୁ) (ଏଠାରେ winterକୁ ଦୁଃଖ ଓ ବିନାଶ ଏବଂ Springକୁ ସୁଖ ଓ ଆନନ୍ଦ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି)

5. An elephant is a wild animal.
Answer:
elephant = animal (ପ୍ରାଣୀ)

6. My mother is watching TV.
Answer:
mother = person, TV = object (ବସ୍ତୁ)

Activity – 12

Complete the following story by choosing the correct option. (ସଠିକ୍ ବିକଳ୍ପ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣକର।) :
One day Manu and Danu met the village headman. Manu said: “Sir, there is a mango tree in my courtyard 1 have been protecting 2 for long. Danu says that it belongs to 3 please, give 4 justice.”

Danu said : “No Sir, 5 is lying. The tree was taken care of by none other than 6, 7 should belong to me.”

The headman thought for a while, 8 said, “The tree may not belong to 9. Tell me, 10 is the real owner ?” Both started telling him, “It’s 11 .”

“All right !” said the headman. “The tree will be cut into two equals and distributed equally.” Suddenly, Danu agreed to the headman’s verdict. But Manu said, “Sir, I’ve taken a lot of pain to grow the tree. I cannot see its felling. Let Danu have the tree.

“Manu, 12 are really the owner of the tree. Danu will be punished for his falsehood,” said the headman.

Options:
1. (a) I (b) he (c) we
2. (a) it (b) its (c) his
3. (a) me (b) him (c) them
4. (a) us (b) ours (c) me
5. (a) you (b) me (c) he
6. (a) myself (b) himself (c) yourself
7. (a) it (b) they (c) he
8. (a) you (b) him (c) he
9. (a) ours (b) yours (c) both
10. (a) who (b) what (c) which
11. (a) our (b) my (c) mine
12. (a) you (b) they (c) he

Answers:
One day Manu and Danu met the village headman. Manu said : “Sir, there is a mango tree in my courtyard I have been protecting (ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଆସୁଛି) it (ଏହାକୁ) for long (ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି). Danu says that it belongs to me (ମୋର) please, give me justice.”

Danu said : “No Sir, he is lying. The tree was taken care of by none other than myself. It should belong to me.”

The headman thought for a while, he said “The tree may not belong to yours. Tell me, who (କିଏ) is the real owner ?” Both started telling him, “It’s mine.”

“All right !” said the headman. “The tree will be cut into two equals and distributed equally.” Suddenly, Danu agreed to the headman’s verdict. But Manu said, “Sir, I’ve taken a lot of pain to grow the tree. I cannot see its felling. Let Danu have the tree.

“Manu, you are really the owner of the tree. Danu will be punished for his falsehood,” (ମିଥ୍ୟା ପାଇଁ ଦଣ୍ଡିତ ହେବ) said the headman.

Activity – 13

Put in I/he/she/we/you/me/they/them/it in the blank.
1. ‘Where is Madhu ?’ ___________ is in the garden.
Answer:
He

2. ‘Are the boys playing?’ ‘No, ___________ are studying’.
Answer:
they

3. Ram, Shyam and I belong to the same class. ___________ are good friends too.
Answer:
We

4. Sunita is a good girl, ___________ is very sensitive (ସମ୍ବେଦନଶୀଳ)
Answer:
she

5. Please don’t disturb ___________, They are asleep.
Answer:
them

6. Mr Jones sells vegetables. ___________ is a green grocer (ପରିବା ବିକାଳି).
Answer:
It

Activity – 14

Choose the correct words from the box and fill in the blanks.
(ବାକ୍ସ ଭିତରୁ ଠିକ୍ ଶବ୍ଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
1. Abhisikta feels ___________. Please call the doctor.
Answer:
sick

2. Swadesh is ___________. He can answer all the questions.
Answer:
intelligent (ବୁଦ୍ଧିମାନ)

3. That ___________ building is ours.
Answer:
red

4. Kolkata is a ___________ city.
Answer:
populous ( ଜନାକୀର୍ଣ୍ଣ / ଜନବହୁଳ)

5. ___________ boys idle away ଅଳସୁଆମିରେ ସମୟ କଟାନ୍ତି) their time.
Answer:
silly (ବୋକା)

6. The Japanese are ___________.
Answer:
brave (ସାହସୀ)

Activity – 15

Choose the correct verb given in brackets.
(ଠିକ୍ କ୍ରିୟାପଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
1. When do you ____________ up? (climb/rise/get)
Answer:
get up (go) (ଉଠ)

2. The horse ____________ faster than the deer. (runs/walks/flies)
Answer:
runs (ଦୌଡ଼େ)

3. My friend can ____________ English well, (say/tell/speak)
Answer:
speak (କହିପାରିବ)

4. A goldsmith (ବଣିଆ) ____________ ornaments. (sells/buys/makes)
Answer:
makes (ତିଆରି କରେ)

5. Bad news ____________ fast (ତୀବ୍ର ବେଗରେ). (goes/travels/disappears)
Answer:
travels (ବ୍ୟାପିଥାଏ)

Activity – 16

Complete the following conversation by using the correct option given in brackets.
(ସଠିକ୍ ବିକଳ୍ପ ବାଛି ନିମ୍ନଲିଖତ କଥୋପକଥନକୁ ପୂରଣ କର ।)

Enjoy The Process, Not The Fruit:
Youngman: Who ____________ most powerful ? (is/am/are)
Pandit: One who ____________ intelligence (ବୁଦ୍ଧି). (has/have/had)
Young man: How?
Pandit: A strong lion without intelligence ____________ easily defeated (ପରାସ୍ତ) by a little fox. (is/are/were)
Young man: What about gems?
Pandit: There ____________ only three gems – food, water and sweet words. Fools consider the pieces of stones as gems, (is/am/are)
Youngman: What is my duty?
Pandit: You ____________ do what you think needful, (can/must/may)
And listen: “Enjoy the process, not the fruit”.

Answers: is, has, is, are, must

A. Adverbs as modifiers of adjectives (ବିଶେଷଣ ପଦର ବିଶେଷକ ରୂପେ କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ) :

Activity – 17

Fill in the blanks choosing the adverbs from the box.
(ବାକ୍ୟ ଭିତରୁ ଠିକ୍ କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ ପଦ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
[absolutely, seriously, very, extremely, beautifully]

1. This knife is ____________ sharp.
Answer:
extremely (ଅତ୍ୟନ୍ତ)

2. The man was ____________ injured in the accident.
Answer:
seriously (ଶୋଚନୀୟ ଭାବରେ)

3. Saumendra is ____________ faithful to Gandhian ideals.
Answer:
absolutely (ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ)

4. Radha is ____________ beautiful.
Answer:
very

5. The mat is ____________ designed.
Answer:
beautifully (ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ)

B. Adverbs as modifiers of verbs (କ୍ରିୟା ପଦର ବିଶେଷକ ରୂପେ କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ) :

Activity – 18

Fill in the blanks choosing the theAdverbsfrom the box
[well, slowly, naturally, clearly, carefully]

1. It’s market area. Drive ____________.
Answer:
carefully (ସର୍ତକତା ସହ)

2. The snail (ଗେଣ୍ଡା) moves ____________ .
Answer:
slowly (ଧୀରେ ଧୀରେ)

3. Gopabandhu Babu teaches us English ____________.
Answer:
well (ଭଲ ଭାବରେ)

4. Babita recites poems ____________.
Answer:
clearly (ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ)

5. Braja paints pictures ____________.
Answer:
naturally (ଛାଆଁକୁ ଛା)

Activity – 19

Fill in the blanks choosing the Adverbs from the box.
[doubtlessly, so, fairly, probably, always]

1. Why are you driving ____________ fast?
Answer:
so (ଏତେ ଜୋର୍‌ରେ)

2. Kamalini has done ____________ well in her exam.
Answer:
fairly (ପ୍ରାୟତଃ)

3. Sachin is ____________ the best of all the cricketers.
Answer:
doubtlessly (ନିଃସନ୍ଦେହରେ)

4. Mr. Dash is ____________ on time.
Answer:
always (ସର୍ବଦା)

5. Sunita has got a high temperature. She is ____________ ill.
Answer:
probably (ସମ୍ଭବତଃ)

D. Adverbs as modifiers of prepositions (ବିଭକ୍ତିର ବିଶେଷକ ରୂପେ କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ):

Activity – 20

Fill in the blanks choosing the Adverbs from the box.
[occasionally, just, exactly, extremely, hardly ]

1. The information counter is ____________ at the front gate.
Answer:
exactly (ପ୍ରାୟ)

2. I ____________ go
Answer:
just

3. I go ____________against
Answer:
hardly (କ୍ବଚିତ୍ର)

4. Price is____________ up.
Answer:
extremely (ବହୁତ ବଢ଼ିଯାଇଛି)

5. You are ____________ on time (ଠିକ୍ ସମୟରେ).
Answer:
occasionally (ବେଳେବେଳେ)

Activity – 21

Put in/at/on in the blanks.
1. Don’t sit ___________ that broken chair.
Answer:
on

2. My brother lives ___________ New Delhi
Answer:
in

3. ___________Japan, the people are very industrious.
Answer:
in

4. I go to school ___________ foot everyday.
Answer:
on

5. Goodbye! See you ___________ Monday.
Answer:
on

6. My sister is getting married ___________ June.
Answer:
in

7. He plans to come home ___________ the weekend.
Answer:
at

8. Are you going out___________ Sunday next ?
Answer:
on

9. Hurry up ! The train leaves ___________ two minutes.
Answer:
in

10. What are you doing ___________ Friday morning?
Answer:
on

Activity-22

Fill in the blanks choosing the correct prepositions given in the box.
[ to, in, on, behind, under, with, for, since, during, after ]

1. Brajamohan works __________ the Railways.
Answer:
on

2. You should keep __________ the left.
Answer:
to

3. I can finish the task __________ ten minutes.
Answer:
in

4. He has been staying here __________ 1990.
Answer:
since

5. She is meeting me __________ Friday
Answer:
on

6. He is expected to come __________ the summer holiday.
Answer:
in/during

7. I stayed at Uncle’s __________ a week.
Answer:
for (ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ)

8. The child is running __________ that stray dog.
Answer:
behind

9. I saw a man sitting __________ a tree.
Answer:
under

10. Sukanya walked __________ me without speaking
Answer:
behind (ପଥରେ) / by (ପାଖଦେଇ)

Activity-23

Fill in the blanks choosing the correct conjunction given in the box.
so that, although, and, as, for, so, but, before
Raju did very well in the examination- he stood first in his institute. ____________ he got a good job, ______________ he had not tried hard. He performed well __________ the circumstances (ସାହାଯ୍ୟ କଲାନାହିଁ) did not suit him. He opted to quit (ଛାଡ଼ିବାକୁ ରାଜି ହେଲା) । the job _____________ he could go for higher study. However, he had to wait there for a few months more ______________ his father was unable to afford (ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହେଲେ) him. One day the boss called in Raju and congratulated him _____________ he was selected as a resource person of the company. Raju thanked the authority ____________ his dream came true. He recalled his well-wishers _____________ leaving for abroad for his scholastic training.
Answers:
Raju did very well in the examination and (ଏବଂ) he stood first in his institute. So (ତେଣୁ) he got a good job, although (ଯଦିଓ) he had not tried hard. He performed well but (କିନ୍ତୁ) the circumstances (ପରିସ୍ଥିତି ସାହାଯ୍ୟ କଲାନାହିଁ) did not suit him. He opted to quit (ଛାଡ଼ିବାକୁ ରାଜି ହେଲା) the job so that (ଯାହା ଫଳରେ) he could go for higher study. However, he had to wait there for a few months more for his father was unable to afford (ଦେବାକୁ ଅସମର୍ଥ ହେଲେ) him. One day the boss called in Raju and congratulated him for ((କାରଣ) / as) he was selected as a resource person of the company. Raju thanked the authority for (କାରଣ) his dream came true. He recalled his well-wishers before leaving for abroad for his scholastic training.

Activity – 24

Choose the appropriate interjections from the box.
(ବାକ୍‌ସ ଭିତରୁ ଠିକ୍ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ଅବ୍ୟୟ ବାଛି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
[Bye, oh, alas, hurrah]
1. __________! He has lost his only son.
Answer:
Alas ! (ଆହାଃ) ( ଦୁଃଖ)

2. ___________! It is too cold.
Answer:
Ah ! (ଇସ୍) ( ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ)

3. ___________! Sachin made 50th Test Century!
Answer:
Hurrah ! (ହୁରେ) (ଆନନ୍ଦଜନିତ ଚିତ୍କାର)

4. ___________! See you tomorrow.
Answer:
Bye! (ବିଦାୟ )

Activity – 25

Make five simple sentences using the following finite verbs.
(ନିମ୍ନଲିଖତ ସମାପିକା କ୍ରିୟା ବ୍ୟବହାର କରି ପାଞ୍ଚୋଟି ସରଳ ବାକ୍ୟ ତିଆରି କର ।)
Remember:
(i) A finite verb is the verb that has tense and is used as per the number and person of the subject.
( ବଚନ ପୁରୁଷ ଅନୁସାରେ ଯେଉଁ କ୍ରିୟାପଦ ବ୍ୟବହୃତ ଓ ଯାହାର tense ବା କାଳ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସମାପିକା କ୍ରିୟା କୁହାଯାଏ ।)
(ii) The only verb in a sentence is the finite verb and the first verb in a verb group and the verb group that has a tense is also finite verbs.
(ବାକ୍ୟର ଏକମାତ୍ର କ୍ରିୟାପଦ, verb group ର ପ୍ରଥମ କ୍ରିୟାପଦ ଓ verb group ଯଦି ଗୋଟିଏ tense ବହନ କରୁଥାଏ, ସେ ସବୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସମାପିକା କ୍ରିୟା ।)

Examples:
(i) My uncle works in a bank.
(ii) My uncle is working in a bank.
[is = finite verb, is working = finite verb (present progressive)]
Questions :
Eat The cat ate my supper last night.
Eat: The cat ate my supper last night. (ଖାଇଲା)

1. Bring: ______________________
Answer:
Bring: Bring me some cakes. (ଦିଅ)

2. Find: ______________________
Answer:
Find: We no longer Fmd good people these days. (ଦେଖ‌ିବାକୁ ପାଉନାହୁଁ)

3. Give: ______________________
Answer:
Give: Give me all you have. (ଦେଇଦିଅ)

4. Teach: ______________________
Answer:
Teach: Mr Dash teaches us English. (ପଢ଼ାନ୍ତି)

5. Write: ______________________
Answer:
Write: Write (ଲେଖ) five sentences on your food intake (ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ).

Activity – 26

Now ‘write five declarative sentences about your ‘PetDog’
(ତୁମର ‘ପୋଷାକୁକୁର’ ବିଷୟରେ ୫ଟି ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ ଲେଖ ।)

My Pet Dog (ମୋର ପୋଷାକୁକୁର)

1. ______________ (Tipu)
Answer:
Tipu is my pet dog.

2. ______________(Long body, bushy tail)
Answer:
It has a long body and a bushy tail.

3. ______________(Red)
Answer:
Its body is red.

4. ______________(Takes meat and milk)
Answer:
It takes (ଖାଏ) meat and milk.

5. ______________(Faithful)
Answer:
It is faithful (ବିଶ୍ୱସ୍ତ).

Remember: A declarative sentence usually begins with a subject.

Activity – 27

Choose the correct imperative expressions from the box for each situation.
(ବାକ୍‌ସ ଭିତରୁ ସଠିକ ଆଦେଶ, ଉପଦେଶ, ଅନରୋଧ ଆଦି ସଠିକ ଉକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ବାଛ ।)
[Let’s have a walk, Be quick, Do come, Help him, Follow me ]
1. _____________. It’s going to be late.
Answer:
Be quick (ଚଞ୍ଚଳ ହୁଅ)

2. Why are you afraid. You can succeed. ___________________
Answer:
Follow me (ମୋ ଉପଦେଶ ଗ୍ରହଣ କର)

3. We have been sitting here all the morning. _________________
Answer:
Let’s have a walk. (ବାହାରେ ଟିକେ ବୁଲି ଆସିବା)

4. The boy is crying. ________________________
Answer:
Help him. (ତାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କର)

5. See you tomorrow. _____________________
Answer:
Do come.
(The question given is wrong)

Activity – 28

Turn the following sentences into exclamatory with ‘How’ and ‘What’at the beginning
1. He is a very naughty (ଦୁଷ୍ଟ) boy. (declarative)
(a) What a naughty boy he is!
(b) How naughty the boy is!

2. It looks so beautiful.
How ______________
Answer:
How beautiful it looks!

3. Devesh is very intelligent.
How ______________
Answer:
How intelligent (ବୁଦ୍ଧିମାନ) Devesh is!

4. Saina ia an excellent (ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ) player.
What ______________
Answer:
What an excellent player Saina is!

5. Rahim’s poems are so important.
How ______________
Answer:
How important Rahim’s poems are!

Parts of a Sentence Additional Questions With Answers

Name the sentences given below

(i) Be a good citizen (ନାଗରିକ).
Answer:
imperative

(ii) You should wash your hands and face properly before taking food.
Answer:
declarative

(iii) How aggressive (ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ) Virat’s innings was !
Answer:
exclamatory

(iv) Mobile is an improvement over land phone.
Answer:
declarative

(v) Why will they vote against the proposal?
Answer:
interrogative

(vi) Viru has broken our window pane (କାଚ).
Answer:
declarative

(vii) Could the game keep the spectations (ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ) in amusement (ଖୁସି)?
Answer:
interrogative

(viii)What a nasty picture!
Answer:
exclamatory

(ix) Seeta has long hair.
Answer:
declarative

(x) Let’s celebrate the victory (ବିଜୟ ଉତ୍ସବକୁ ପାଳନ କରିବା)
Answer:
imperative

Pick out the Subject and Predicates in the following sentences.

(i) Does oil float on water?
(ii) Speaking the truth adds to personality.
(iii) Have the people revolted against the law?
(iv) How splendid the mountain looks!
(v) Is it a good decision?
(vi) That God is great is clear.
(vii) There was a troupe of monkeys on the roof.
(viii) Always do good to others.
(ix) What brought you here?
(x) Will Raj and his sister join the picnic?

Answer:

Subject	Predicate
(i) oil	does float on water?
(ii) Speaking the truth	adds to personality
(iii) the people	Have revolted against the law?
(iv) the mountain	How splendid looks!
(v) it	Is a good decision?
(vi) That God is great	is clear.
(vii) There	was a troupe of monkeys on the roof
(viii)	Always do good
	to others.
(ix) What (you)	brought you here
(x) Raj and his sister	will join the picnic?

Write the underlined words as noun, verb, adjective, adverb, interjection, preposition, conjunction and pronoun.

1. Come here.
Answer:
Come = verb, here = adverb

2. Was the TV working well?
Answer:
TV = noun, well = adverb

3. How long did it take you to reach there?
Answer:
you = pronoun

4. The school area begins. Go slow.
Answer:
slow = adverb

5. We are staying in the guest house.
Answer:
in = preposition

6. He offered to quit for he was insulted.
Answer:
for = preposition (because)

7. Never be a lazy pupil.
Answer:
Never= adverb, lazy=adjective, pupil= noun

8. Wow! What jokes!
Answer:
Wow = interjection, jokes = noun

9. I’ll will help you.
Answer:
I = pronoun, you = pronoun

10. Nature is bounteous (ଦାନୀ)
Answer:
Nature = noun, is = verb, bounteous = adjective.

Make sentences putting the words in correct order.

1. nation/ is / the/ our/ Gandhiji / father / of
Answer:
Gandhiji is the father of our nation.

2. lived / there / a forest / a lion / in
Answer:
There lived a lion in a forest.

3. classical / is / singer / Pragyan / a?
Answer:
Pragyan is a classical singer.

4. Nalco / turn / at / chhak / right.
Answer:
Turn right at Nalco chhak.

5. does / Minu / get / when / up?
Answer:
When does Minu get up?

6. all / is / that / not / gold/glitters
Answer:
All that glitters is not gold.

7. seldom / dog/a/bites/barking
Answer:
A barking dog seldom bites.

8. help / how / you / can / I?
Answer:
How can I help you?

9. fine / a / what / is / singer / she!
Answer:
What a fine singer she is!

10. has / for / me/she / not / cooked.
Answer:
She has not cooked for me.

Identify the subject of the following sentences.

1. Ramachandra, the son of Dasarath, ruled over Ayodhya for many years.
Answer:
Ramachandra, the son of Dasarath

2. One of the boys has broken the window.
Answer:
One of the boys

3. Gandhiji’s dedication brought us freedom.
Answer:
Gandhiji’s dedication

4. That flower looks nice.
Answer:
That flower

5. Who do you want to speak to?
Answer:
you

6. Tell him to wait.
Answer:
‘you’ is understood

7. What a nice chance!
Answer:
it

8. What makes you cry?
Answer:
What

9. Do me a favour.
Answer:
you

10. How fast time flies!
Answer:
time

Identify the predicates of the following sentences

1. Where are you going?
Answer:
Where are…..going

2. What troubles you?
Answer:
troubles you

3. Do you know me?
Answer:
Do……know me

4. A little boy is flying a kite.
Answer:
is flying a kite

5. Forty soldiers were killed.
Answer:
were killed

6. My parents have a lot of money.
Answer:
have a lot of money

7. Please post the letter.
Answer:
please post the letter

8. Don’t throw stones at the glass.
Answer:
Don’t throw stones at the glass

9. What is nice picture it is!
Answer:
what a nice picture ……is

10. How wonderful!
Answer:
How wonderful

Identify the nouns of the following sentences.

1. Honesty is always rewarded.
Answer:
Honesty

2. Our body uses up energy when we walk or run.
Answer:
body, energy

3. Rice is a good source of carbohydrates.
Answer:
rice, source, carbohydrates

4. Wood has become very rare.
Answer:
wood

5. The girl is reading a book.
Answer:
girl, book

6. What a nice picture it is!
Answer:
picture

7. The army was called to control the riots.
Answer:
army, riots

8. Do you know the answer?
Answer:
answer

9. Post the letter immediately.
Answer:
letter

10. The king could not control his anger
Answer:
king, anger

Mention the type of underlined verbs.

1. The teacher described the story.
Answer:
described – Communicative verb

2. The child is drawing a picture.
Answer:
drawing – Activity verb

3. I think it is too late.
Answer:
think – Mental verb

4. He continued his studies.
Answer:
continued – Verb of aspect

5. Tanmaya sings well.
Answer:
sings – Activity verb

6. I love my motherland.
Answer:
love – Mental verb

7. She kept the book in her bag.
Answer:
kept – Verb of aspect

8. I thanked him for his help.
Answer:
thanked – Communicative verb

9. We cut apple with a knife.
Answer:
cut – Activity verb

10. I know him well
Answer:
know – Mental verb

Choose the correct verbs given in the brackets.

1. The horse _____________ very fast, (walks/ runs)
Answer:
runs

2. The turtle _____________ slowly, (runs/ moves)
Answer:
moves

3. A potter _____________ pots, (buys/makes)
Answer:
makes

4. I _____________ it is wrong, (know/ want)
Answer:
know

5. The sun _____________ in the east, (sets/ rises)
Answer:
rises

6. Light _____________faster than sound, (travels/ flies)
Answer:
travels

7. Rahas _____________ a car. (runs/ drives)
Answer:
drives

8. The stranger _____________ me about my profession, (asked/said)
Answer:
asked

9. The priest _____________ the prayer. (recited/told)
Answer:
recited

10. We should _____________to the left. (maintain/keep)
Answer:
keep

Fill in the blanks with a suitable adverb.

1. Mr. Prusty is _____________on time.
Answer:
always

2. I _____________ go to a temple.
Answer:
often/occasionally

3. Ashok babu teaches us English _____________.
Answer:
well

4. Ashish has done _____________ well in his examination.
Answer:
fairly

5. He is a naughty boy. He _____________ comes to school late.
Answer:
always

6. Why are you driving _____________ fast?
Answer:
so

7. I have _____________ taken a cup of tea.
Answer:
just

8. The snail moves _____________.
Answer:
slowly

9. We should drive _____________ in the markets.
Answer:
carefully

10. She has _____________ finished her work, so she can go now.
Answer:
already

Fill in the blanks with suitable prepositions

1. Mr. Mohanty lives _____________ the first floor
Answer:
on

2. I meet my friend _____________ the ariport.
Answer:
at

3. The house is _____________ fire.
Answer:
on

4. The girl is _____________ tear.
Answer:
in

5. Wait, I will be ready _____________ five minutes.
Answer:
in

6. We had a party _____________ New Year’s Day
Answer:
on

7. The school closes for summer _____________ May.
Answer:
in

8. Bibek works _____________ the railways.
Answer:
on

9. I stay at Puri _____________ a week.
Answer:
for

10. The traveller is sitting _____________ a tree.
Answer:
under

11. She has been staying here _____________ 1997.
Answer:
since

12. Somebody stole my book _____________ my absence.
Answer:
in/during

13. The child is running _____________ the stray dog.
Answer:
after

14. She walked _____________ me without speaking.
Answer:
behind

15. We should keep _____________ the left.
Answer:
to

Fill in the blanks with a suitable conjunction.

1. We were playing _____________ she entered.
Answer:
when

2. He went to school on foot _____________ he had got a bicycle.
Answer:
although

3. The knife is sharp, _____________ it cuts well.
Answer:
so

4. I knocked at the door _____________ nobody opened it.
Answer:
but

5. I couldn’t reach in time the bus _____________ broke down.
Answer:
for

6. The driver stopped the bus _____________ the children could cross the road safely.
Answer:
so that

7. You should finish your work _____________ you leave this place.
Answer:
before

8. I reached at school _____________ the bell had rung.
Answer:
after

9. I can’t say _____________ he lives.
Answer:
where

10. I went to Cuttack _____________ stayed there for five days.
Answer:
and

Fill in the gaps with suitable interjection.

1. _____________ God! Save me.
Answer:
Oh

2. _____________! See you tomorrow.
Answer:
Bye

3. _____________! We have won the match.
Answer:
HurTah

4. _____________! How the old man is suffering!
Answer:
Alas

5. _____________! What a shot!
Answer:
Wah

6. _____________! You did it !
Answer:
Wow

7. _____________ Mina, where are going?
Answer:
Hey

8. _____________! Stop it.
Answer:
Huh

9. _____________! It is too hot.
Answer:
Oh

10. _____________ ! What a lovely flower!
Answer:
Ah

Name the simple sentences.

1. Let’s go on a picnic.
Answer:
Imperative

2. How beautifully she dances!
Answer:
Exclamatory

3. What nonsense!
Answer:
Exclamatory

4. Do you know me?
Answer:
Interrogative

5. Rabibabu is an honest person.
Answer:
Declarative

6. What did he see there?
Answer:
Interrogative

7. Do me a favour.
Answer:
Imperative

8. There lived a tiger in a dense forest.
Answer:
Declarative

9. Please call on me tomorrow.
Answer:
Imperative

10. Ding dong went the bell.
Answer:
Declarative

Turn the following sentences into exclamatory.

1. It looks beautiful.
Answer:
How beautiful it looks!

2. She has got a sharp memory.
Answer:
What a sharp memory she has got!

3. Time flies very fast.
Answer:
How fast time flies!

4. Russia is very powerful.
Answer:
How powerful Russia is!

5. The girl sings nicely.
Answer:
How nicely the girl sings!

6. It is a beautiful building.
Answer:
What a beautiful building it is!

7. Kohli is an excellent batsman.
Answer:
What an excellent batsman Kohli is!

8. It is a splendid sight.
Answer:
What a splendid sight it is!

9. He is very intelligent.
Answer:
How intelligent he is!

10. He is a very naughty boy.
Answer:
What a naughty boy he is! Or, How naughty the boy is!

Odisha State Board BSE Odisha Class 10 English Grammar Book Solutions Chapter 1 Tense Revisited Textbook Exercise Activity Questions and Answers.

BSE Odisha Class 10 English Grammar Solutions Chapter 1 Tense Revisited

Tense’ and ‘Time’ in English are not necessarily related to each other.

• ‘Time’ is a universal (ସାର୍ବଜନୀନ), non-linguistic concept because ( ଭାଷାବିହୀନ ଧାରଣା) it is independent oflanguage.
• ‘Time’ is a continuous flow (ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ପ୍ରବାହ) measured in seconds, minutes, hours, days or years.
• ‘Time’ and ‘tense’ mustn’t be confused.

Let’s prove it :
The Chief Minister is visiting our school next week (ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆସନ୍ତା ସପ୍ତାହରେ ଆମ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଦର୍ଶନ କରିବେ ।)
Here the tense “is visiting” is present but the time referred to (ସୂଚିତ କରାଯାଇଥିବା) is future.

Tense

• The word “Tense” is derived from ( ବ୍ୟୁତ୍ପରି ଲାଭ କରିଛି) the Latin word ‘Tempus’ which means ‘Time’.
• “Tense of the verb” (କ୍ରିୟାର କାଳ) suggests the time of an action or event (ଘଟଣା) and it is very important in the sense that we always express events or actions (କାର୍ଯ୍ୟ) with reference to different periods of time. ‘
• So ‘Tense’ shows (a) the time of an action and (b) its degree of completeness.

Remember: English grammar has no future tense as there is no specific (ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର) or separate verb form or grammatical marker to indicate future time.

The present tense forms are used to talk about the future time. (ଭବିଷ୍ୟତ ସମୟ ବିଷୟରେ କହିବାପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ କାଳ ରୂପକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।)
Examples:
The Secretary is going (ଯିବେ) to Bhubaneswar next month.
The President arrives (ପହଞ୍ଚିବେ) here on Monday.
My younger son will go (ଯିବ) to college tomorrow.
Here the expressions next month, Monday and tomorrow indicate future time

Let’s see the time division.
PAST <— …………………………… NOW…………………………………—-> FUTURE

‘Now’- Present time
Before ‘Now’- Past time
After ‘Now’- Future time.

Each tense has four aspects. They are :
1. Indefinite or Simple
2. Continuous or Progressive
3. Perfect
4. Perfect Continuous or Perfect Progressive

What is ASPECT?
‘Tense’ broadly (ମୁଖ୍ୟତଃ) corresponds to time, but tense forms have also to indicate the manner, i.e (that is) whether an action, activityor state is, was or will be in progress or whether it is, was or will be complete. This manner goes by the name “Aspect”.

Ways of Expressing Present Time

1. Present Simple and its uses :
The Present Simple or Simple Present tense retains its base form in all cases except when the subject in the third person is singular. (ତୃତୀୟପୁରୁଷ ଏକବଚନକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ Present Simple Tense ନିଜର ମୂଳ ରୂପକୁ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖୁଥାଏ ।)

Examples:
A: Declarative Sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I go.(ମୁଁ ଯାଏ ।)	We go.(ଆମ୍ଭେ(ମାନେ) ଯାଉ ।)
You go.(ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ ।	You go(ତୁମ୍ଭେମାନେ ଯାଅ ।)
He / Gopal goes.(ସେ / ଗୋପାଳ ଯାଏ ।)	They / Children go.(ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଯାଆନ୍ତି ।)

B. Negative sentence (ନାସ୍ତିସୂଚକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I don’t go (ମୁଁ ଯାଏ ନାହିଁ ।)	We don’t go (ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାଉନାହୁଁ ।)
You don’t go (ତୁମେ/ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ ନାହିଁ ।)	You don’t go (ତୁମ୍ଭେମାନେ ଯାଅ ନାହିଁ ।)
He / Gopal doesn’t go.(ସେ / ଗୋପାଳ ଯାଏ ନାହିଁ ।)	They/Children don’t go.(ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ ।)

C. Interrogative Sentence (ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ) : (Yes-No Question)

Singular	Plural
Do I go? (ମୁଁ ଯାଏ କି ?)	Do we go? (ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାଉ କି ?)
Do you go? (ତୁମେ । ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ କି ? ଆପଣ ଯା’ନ୍ତି କି ?)	Do you go? (ତୁମ୍ଭେମାନେ / ଆପଣମାନେ ଯାଅ କି / ଯାଆନ୍ତି କି ?)
Does he / Gopal go? (ସେ । ଗୋପାଳ ଯାଏ କି ?)	Do they / children go? (ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଯାଆନ୍ତି କି ?)

He, she, it, water, Gopal, Rahim, pen, duster, water, gold, rain etc. are third person singular numbers.

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) To express a habitual action (ଏକ ଅଭ୍ୟାସଗତ କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ) :
Father drinks (ପିଅନ୍ତି) coffee every morning.
He always speaks (କୁହେ) the truth.
I sometimes write (ଲେଖେ) poems.
Suresh gets up (ଉଠେ) at five and goes (ଯାଏ) to bed at nine.

→ In such cases (ଏଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ) we can use adverbs (କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ) like everyday, usually (ସାଧାରଣତଃ), always, often, never, sometimes, at times (ବେଳେବେଳେ).

(ii) To express a present state (ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ଅର୍ଥରେ) :
I am hungry. (ମୁଁ ଭୋକିଲା ଅଟେ ।)
Mary has a doll. (ମେରୀ ପାଖରେ ଗୋଟିଏ କଣ୍ଢେଇ ଅଛି ।)
Children love (ଭଲପାଆନ୍ତି) sweets.
h/lr Mishra is (ଅଟନ୍ତି) a good writer.

(iii) To express general truth (ସାଧାରଣ ସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ଅର୍ଥରେ) :
The earth moves (ଘୂରେ) round the sun.
Cows eat (ଖାଆନ୍ତି) grass.
Ladakh has (ର ଅଛି) cold climate (ଥଣ୍ଡା ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।).
Oil floats (ଭାସେ) on water.
Bad news travels (ବ୍ୟାପିଯାଏ) fast.
Water turns into (ପରିଣତ ହୁଏ) ice at 0°C.
A little learning is (ଅଟେ) a dangerous thing. (ଅଳ୍ପ ବିଦ୍ୟା ଭୟଙ୍କର ।)
This road goes (ଯାଇଛି) to Balasore.
The Ganga rises (ଉତ୍ପତ୍ତିଲାଭ କରିଛନ୍ତି) in the Himalayas.
We see with our eyes (ଦେଖୁ), hear (ଶୁଣୁ) with our ears and smell (ଶୁଘ୍ନ) with our nose.
Cuttack stands (ଅବସ୍ଥିତ) on the (କୂଳରେ) Mahanadi.

(iv) To express sports commentary (ଖେଳର ଧାରାବିବରଣୀ ଅର୍ଥରେ) :
Rajupasses the ball to Jitu and Jitu scores.
Sachin hits the ball to the boundary.

(v) (a) To express a planned future action, particularly when it refers to a journey.
(ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (ମୁଖ୍ୟତଃ ଯାତ୍ରା ଅର୍ଥରେ))
We leave (ଛାଡ଼ିବୁ) Delhi at 5 o’ clock tomorrow and arrive (ପହଞ୍ଚୁବୁ) in Kolkata the day after.

(b) To refer to future events, which are certain since they are fixed by calendar or time table or part of a fixed programme.
(କ୍ୟାଲେଣ୍ଡର ବା ସମୟ ସାରଣୀ ଆଦି ଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଭବିଷ୍ୟତର ନିଶ୍ଚିତ ଘଟଣାବଳୀ ।)
The H.S.C Exam begins ( ଆରମ୍ଭ ହେବ) on 25th February.
The test match starts ( ଆରମ୍ଭ ହେବ) next week.

(vi) To express magic or some skill of making (ଯାଦୁ ଖେଳ ବା ତିଆରି କୌଶଳ ଅର୍ଥରେ) :
I take (ନେଉଛି) two eggs and break (ଭାଙ୍ଗୁଛି) them into a bowl.
I take (ନେଉଛି) this card from the pack andplace it (ରଖୁଛି) under the handkerchief.

(vii) Used with the verb ‘says’ while quoting (ଉଦ୍ଧାର କରିବା ଅର୍ଥରେ) from books or notices.
Keats says (କହିଛନ୍ତି), “A thing of beauty is joy forever.”
Newton says, “Every action has opposite and equal reaction”.

(viii) In exclamatory sentences, beginning with ‘here’ and ‘there’ to express the present continuous. (ବର୍ତ୍ତମାନରେ ଚାଲୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ବିସ୍ମୟସୂଚକ ବାକ୍ୟପାଇଁ Here ବା there ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ବାକ୍ୟରେ)
Here comes (is coming) Rama!
There goes (ବାଜୁଛି) our school bell!

(ix) In a dramatic narrative to describe past event (historic present)
(ଅତୀତ ଘଟଣାର ନାଟ୍ୟ ବିବରଣୀ ଅର୍ଥରେ) :
Alexander, the Great then invades ( ଆକ୍ରମଣ କଲେ; invaded) India.
After hearing the news of the meeting, the commander hurries (hurried; ଶୀଘ୍ର ଚାଲିଗଲେ) to Mumbai.

(x) To express a fact that exists at the time of speaking
(ବକ୍ତାଙ୍କର କହିବା ସମୟରେ ଚାଲୁଥିବା ସତ୍ୟ ଘଟଣା ଅର୍ଥରେ) :
Do you hear (ଶୁଣିପାରୁଛ) me ?
I know (ଜାଣିପାରୁଛ) what you want.
Potatoes cost (ମୂଲ୍ୟରେ ବିକ୍ରି ହେଉଛି) Rs.10 a kilo.

(xi) To express a future action or state in clauses of ‘time’ and of ‘condition’
(ଭବିଷ୍ୟତର ଘଟଣା ବା କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ‘ସମୟ’ ଓ ‘ସର୍ଗ’ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଖଣ୍ଡ ବାକ୍ୟରେ) :
Mohit will wait till the classes are over (ଶେଷ ହେବ).
Ifit rains (ବର୍ଷାହେବ), our class will be suspended.
We shall discuss (ଆଲୋଚନା କରିବୁ) the matter when you come back (ଫେରିଆସିବ),

(xii) Newspaper headlines or broadcast (ସମାଚାରପତ୍ର ମୁଖ୍ୟଶ ବା ଟିଭି ଖବର) :
Peace talks (ଶାନ୍ତି କଥାବାର୍ତ୍ତା) fail (ଅସଫଳ ହେଲା).
The terrorists (ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ) escape (ଖସି ପଳାଇଗଲେ) from the jail.

(xiii) In some fixed interrogatives (କେତେକ ଚିରାଚରିତ ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟରେ)
Where do you come (ଆସିଛ) from ?
(Where are you coming from ?)
What makes you sad / laugh ? (ତୁମେ ଦୁଃଖୁତ / ହସୁଛ କାହିଁକି ?)
What brings you here ? (ତୁମେ / ତୁ ଏଠାକୁ ଆସିଛ / ଆସିଛୁ କାହିଁକି ?)
Why don’t you report the matter?

(xiv) Some declarations (କେତେକ ଘୋଷଣା) :
I declare (ଘୋଷଣା କରୁଛି)the meeting open.
I thank (ଧନ୍ୟବାଦ ଦେଉଛି) you for your help.
I beg your pardon. (ତୁମଠାରୁ କ୍ଷମା ଚାହୁଁଛି)
We accept (ଘୋଷଣା କରୁଛି) your offer. r

Here actions complete instantly as soon as they are declared about. (ଉଚ୍ଚାରଣ ମାତ୍ରେ କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।)

(xv) Present Simple with State verbs (ଅବସ୍ଥାସୂଚକ କ୍ରିୟାପଦ) (non-Progressive or without ‘ing’ form) :

(a) ‘Be’ (‘ହେବା’ ଅର୍ଥ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା verb)
‘be’: The boy is (ଅଟେ) naughty (ଦୁଷ୍ଟ).
exist (ସ୍ଥିତି) : Ghost exists (ଅଛି). (There are ghosts)
belong: This book belongs to Kamal. (is the property of)
consist: The committee consists (ଗଠିତି) of nine members, (is made up of)
resemble (ସାଦୃଶ୍ୟ): The child resembles his grandfather (is like)
cost: The book costs twenty rupees, (is equal in value to)

(b) ‘have’ (Possession) ଧାରଣ :
Father has landed property.
Mr Rath owns (ଅଧିକାରରେ ଅଛି) a Maruti Wagner.

(c) Verbs of perception / sense (ଇନ୍ଦ୍ରିୟାନୁଭୂତି ପ୍ରକାଶକ କ୍ରିୟାପଦ) :
I see (ଦେଖୁଛି) a bird on the tree.
Honey tastes (ଲାଗେ) sweet.
He looks (ଦେଖାଯାଉଛି) tired.
Rose smells (ବାସୁଛି) sweet.

(d) Verbs of thinking:
I know (ଜାଣିଛି) this man.
Do you believe (ବିଶ୍ଵାସ କରୁଛ) him ?
He remembers (ମନେପକାଉଛି) his childhood days.
Do they understand (ବୁଝୁଛନ୍ତି) this poem?
I think ( ଭାବୁଛି) the man is mad.
Some peopleforget (ଭୁଲିଯା’ନ୍ତି) everything.

(e) Verbs ofemotion or wish (ଆବେଗ ବା ଇଚ୍ଛା ବା ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶକାରୀ କ୍ରିୟା) :
Children love (ଭଲପାଆନ୍ତି) to play.
Everybody hates (ଘୃଣାକରନ୍ତି) lying (ମିଛ କହିବା).
Father likes his tea strong. (କଡ଼ା ଚା’ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ।)
I hope (ଆଶା କରୁଛି) for the best.
Nobody wants (ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ) to make friends with that bad man.

(f) Verbs of appearing (seem, appear, look, resemble):
The children appear (ଜଣାପଡ଼ୁଛନ୍ତି) sad.
The girl seems (ଜଣାପଡୁଛି) very happy.

2. Present Progressive and its uses :
If the action of a verb continues or is in progress in the present and is incomplete at the moment of speaking, Present Progressive tense is used, (is /am/are + ‘ing’)

A. Declarative sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :
ମୁଁ ଯାଉଛି । – I am going.
ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାଉଛୁ । – I We are going.
ତୁମ୍ଭେ/ ତୁମ୍ଭେମାନେ ଆପଣ ଯାଉଛ ଯାଉଛନ୍ତି | – I You are going.
ସେ / ଗୋପାଳ ଯାଉଛି । – I He / Gopal is going.
ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଯାଉଛନ୍ତି । – They / The children are going.

B. Declarative sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :
ମୁଁ ଯାଉ ନାହିଁ । – I am not going.
ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାଉନାହୁଁ । – We aren ’t going.
ତୁମେ / ତୁମ୍ଭେ ଆପଣ ଆପଣମାନେ ଯାଅ ନାହିଁ / ଯାଉନାହାନ୍ତି । – You aren’t going.
ସେ / ଗୋପାଳ ଯାଉନାହିଁ । – He / Gopal is not going.
ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଯାଉନାହାଁନ୍ତି । – They / The children aren ’t going.

C. Interrogative sentence (ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ) :
ମୁଁ ଯାଉଛି କି ? – Am I going?
ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାଉଛୁ କି ? – Are we going ?
ତୁମ୍ଭେ । ଆପଣ ଯାଉଛ ! ଯାଉଛନ୍ତି କି ? – Are you going ?
ସେ । ଗୋପାଳ ଯାଉଛି କି ? – Is he Gopal going ?
ସେମାନେ । ପିଲାମାନେ ଯାଉଛନ୍ତି କି ? – Are they / the children going ?

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) to express an action that is in progress at the time of speaking
(ବକ୍ତାଙ୍କର କହିବା ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଚାଲୁଥିଲେ)
Mr Ashok is teaching (ପଢ଼ାଉଛନ୍ତି) us grammar now.
My mother is cooking (ରାନ୍ଧୁଛନ୍ତି) there.
What are the children doing (କରୁଛନ୍ତି)?

(ii) for an action that has started and is in progress, not necessarily at the time of speaking.
Mr Rath is writing (ଲେଖୁଛନ୍ତି) a novel, (though not writing at the time of speaking)
Hira’s brother is working (ଚାକିରି କରୁଛି) in a bank.
Mami is running (ଚଳାଉଛି) a music school.

(iii) to express a planned action for the future
(ଭବିଷ୍ୟତପାଇଁ ହେବାକୁ ଥିବା ଏକ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ)
He is going (ଯିବ) to Delhi tomorrow.
My father is giving (ଦେବେ) a dinner to his friends tomorrow.

(iv) with ‘always’, ‘constantly’ (UPQP), ‘regularly’ etc, to express a repeated action for the sense of disapproval (ବିରକ୍ତି, ଅଭିଯୋଗ, ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଆଦି ଅର୍ଥରେ always, ‘constantly’ ଆଦି କ୍ରିୟା ବିଶେଷଣ ସହ ବାରମ୍ବାର ହେଉଥ‌ିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ)
The ration dealer (ତେଜରାତି ଦୋକାନୀ) isn’t opening (ଖୋଲୁନାହିଁ) the shop regularly.
This dog is always barking (ଭୁକୁଛି) at the strangers.
My eldest brother is constantly shouting at (ଗାଳିଦେଉଛି) his children.
That man is always driving (ପୂରାଇ ଦେଉଛି) his cow into my garden.

(v) for the changing situations (ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ)
The weather is getting (ଅଧ‌ିକ ଶୀତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି) colder.
Prices are rising (ବଢ଼ୁଛି) from day to day.
The population of India is increasing (ବଢ଼ୁଛି) very fast.

(vi) for a temporary situation deviated from the habitual activity
(କୌଣସି କାରଣପାଇଁ ଅଭ୍ୟାସଗତ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ)
We go to school at 9 a.m. everyday but we are going (ଯାଉଛୁ ) at 7 a.m.
Mr Mohanty goes to his office by scooter but now he is going ( ଯାଉଛନ୍ତି) by bicycle.

Activity-1

Fill in the blanks with the correct forms of the verbs given in brackets: [You can use she or her if required.]
He _____________ (get) up early every day. He _______________ (brush) his teeth and _______________ (have) his bath. He _______________ (take) a quick breakfast. He ____________ (not want) to be punished at school. So, he _____________ (set out) early to reach school in time. He ___________ (sit) on the same bench in my classroom. He _____________ (have) straight hair and a sharp nose. What is his name?
Answers:
He gets (ଉଠେ) up early every day. He brushes (ବ୍ରଶୂକରେ) his teeth and has his bath (ସ୍ନାନକରେ). He takes (ଖାଏ) a quick breakfast. He doesn’t want (ଚାହେଁନାହିଁ) to be punished at school. So, he sets out (ବାହାରି ପଡ଼େ) early to reach school in time. He sits (ବସେ) on the same bench in my classroom. He has (ଅଛି) straight hair and a sharp nose. What is his name?

Activity- 2

Write the daily activity (ସବୁଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟ) of an animal, for example, a cow/dog/cat/tiger/horse or any other animal/bird. Don V mentions the name of the animal For example, Fm a domestic animal I have four legs and a long tail, etc. Let your friends guess what animal you have thought of.
Answers:
I’m an animal. People keep me (ରଖନ୍ତି) at home. But I watch their houses (ଜଗେ). I have (ଅଛି) a long body with a curved (ବଙ୍କା) tail (ଲାଙ୍ଗୁଡ଼). I have a sharp muzzle (ଥୋମଣି) with two hanging ears. I have a keen sense of hearing (ଶୁଣିବାର ପ୍ରଖର ଶକ୍ତି ଅଛି). My body is covered with fur (ଲୋମ). I have four long, slender (ପତଳା) legs. So I run (can run) (ଦୌଡ଼େ) quickly. When I see food, I wag (ହଲାଏ) my tail. I feed on (ଖାଏ) bread, rice, meat, biscuits, etc. I snarl ( ଭୀଷଣ ଭୁକେ) at the strangers. Then guess (ଅନୁମାନ କର) who I am (ଅଟେ).

Activity-3

Work in pairs, A and B. Yourpartner will tellyou some sentences that are wrong. Correct your partner. Then speak your sentences and let your partner correct you. In this way complete all the sentences and at the end, write down the corrected answers. ( ନିଜର ସାଥୀଙ୍କ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ନିଜେ ଠିକ୍ କରି ଓ ନିଜ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସାଥୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ଠିକ୍ କରାଇ ସବୁ ବାକ୍ୟ ପୂରଣ କରି ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖ ।)

Example:
A: Mr. Rao likes to eat fish. (ଭଲ ପା’ନ୍ତି)
B: No, he doesn ’t eat (ଖାଆନ୍ତି ନାହିଁ) fish. He is a vegetarian (ନିରାମିଷାଶୀ).

Wrong sentences for A:
Water freezes at 4°C.
Cuttack is the capital of Odisha.
The sun goes round the earth.
Viswanathan Anand plays football.
The Prime Minister of India lives in Mumbai.

Answer:
Right sentences for ‘A’ :
Waterfreezes (ବରଫରେ ପରିଣତ ହୁଏ) at 0°C.
Bhubaneswar is (ଅଟେ) the capital of Odisha.
The earth goes (ପୂରେ) round the sun.
Viswanath Ananda plays (ଖେଳନ୍ତି) chess.
The Prime Minister of India lives (ବାସକରନ୍ତି) in New Delhi.

Wrong sentences for B :
Water floats on oil.
A rose is a kind of fruit.
Sachin Tendulkar plays hockey.
Vande Mataram is our National Anthem.
New York is the capital of the USA.

Answer:
Right sentences for ‘B’ :
Oilfloats (ଭାସେ) on water.
A rose is a kind of flower.
Sachin Tendulkar plays cricket.
Jana Gana ManaAdhi.. is our National Anthem (ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ).
Washington DC is the capital of the U.S.A.

Activity-4

Work in pairs. Match the following sentences (1-6) with the uses of the present simple and present progressive (a-f).
1. I live in Sambalpur.
2. She’s staying with her aunt at the moment.
3. Toffees are very sweet.
4. His English is getting better all the time.
5. I usually go to school on foot.
6. Look. Two swans are carrying a tortoise

Present simple	Present Progressive
(a) General or scientific truths	(d) Something happening now
(b) Permanent state or permanent fact	(e) Something happening over a period of time
(c) Habitual action	(f) Temporary action

Answers:

1. I live in Sambalpur.	(c) Habitual action
2. She’s staying with her aunt at the moment.	(e) Something happening over a period of time
3. Toffees are very sweet.	(b) Permanent state or permanent fact
4. His English is getting better all the time	(e) Something happening over a period of time
5. I usually go to school on foot.	(c) Habitual action
6. Look. Two swans are carrying a tortoise.	(d) Something happening now

Activity- 5

Look out through the window. What do you see? Write three sentences about the things that you see. Read out and see who else has written one exactly like you. For today, you are special friends.
Answer:
I see a farmer going to the field.
I notice some girls pick flowers.
I watch a flight of birds in the sky.

Activity-6

Use either the PresentSimple or the Present Progressive to complete the dialogue.
Seema: Hello Lopa, what (you / do) these days?
Lopa: Nothing much. I (learn) how to dance in a dancing school. What about you?
Seema: Me? I (work) at a training school. The school (offer) lessons on cooking.
Lopa : (you /like) the job?
Seema: Yes, of course. I (prefer) this job because I (also learn) a lot how to cook while working here.
Lopa: What (they / teach) now?
Seema: Right now they (give) lessons on Chinese food. You know, Chinese dishes (taste) so good!
Lopa Can I join the classes someday?
Seema: Sure. They (want) more and more students to join their school. You are welcome.
Lopa: Thank you.
Answers:
Seema: Hello Lopa, what are you doing (କରୁଛୁ) these days?
Lopa: Nothing much. I am learning (ଶିଖୁଛି) how to dance in a dancing school. What about you?
Seema: Me? I am working (କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି) at a training school. The school offers (ଶିକ୍ଷା ଦିଏ) lessons on cooking.
Lopa: Do you like (ଭଲ ପାଅ) the job?
Seema: Yes, of course. I prefer (ଭଲ ପାଉଛି) this job because I am always learning (ଶିଖୁଛି) a lot how to cook while working here.
Lopa: What are they teaching (ପଢ଼ାଉଛନ୍ତି) now?
Seema: Right now they are giving (ଶିଖାଉଛନ୍ତି) lessons on Chinese food. You know, Chinese dishes taste (ସ୍ଵାଦଲାଗେ) so good!
Lopa: Can I join the classes some day ?
Seema: Sure. They want (ଚାହୁଁଛନ୍ତି) more and more students to join their school. You are welcome.
Lopa: Thankyou

Ways of expressing Past Time

1. Present Perfect and its uses :
The Present Perfect tense is formed with has/have and the past participle form of the verb.
A. Declarative Sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I have seen. (ମୁଁ ଦେଖୁଛି ।)	We have seen. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଦେଖିଛୁ ।)
You have seen. (ତୁମେ / ଆପଣ ଦେଖୁଛ / ଦେଖୁଛନ୍ତି ।)	You have seen. (ତୁମ୍ଭେମାନେ / ଆପଣମାନେ ଦେଖୁଛ (ଦେଖୁଛନ୍ତି ।)
He / Gopal has seen. (ସେ । ଗୋପାଳ ଦେଖୁଛି ।)	They / The children have seen. (ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ।)

B. Negative Sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I have not seen. (ମୁଁ ଦେଖୁନାହିଁ ।)	We haven’t seen. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଦେଖୁନାହୁଁ ।)
You have not seen. (ତୁମ୍ଭେ । ଆପଣ ଦେଖୁନାହଁ ।)	You have not seen. (ତୁମ୍ଭେମାନେ ଦେଖୁନାହଁ । ଆପଣମାନେ ଦେଖୁନାହାନ୍ତି ।)
He / Gopal has not seen. (ସେ ଗୋପାଳ ଦେଖୁନାହିଁ।)	They / The children have not seen. (ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଦେଖୁ ନାହାନ୍ତି ।)

C. Interrogative sentence (ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ) : (Yes-No question)

Singular	Plural
Have I seen ? (ମୁଁ ଦେଖୁଛି କି ?)	Have you seen ? (ତୁମ୍ଭେ ଦେଖୁଛ କି ?)
Have you seen ? (ତୁମ୍ଭେ ଦେଖୁଛ କି ?)	Have you seen ? (ତୁମ୍ଭେମାନେ ଦେଖୁଛ କି ? / ଆପଣମାନେ ଦେଖୁଛନ୍ତି କି ?)
Has he / Gopal seen ? (ସେ / ଗୋପାଳ ଦେଖୁଛି କି ?)	Have they / the children seen ? (ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ ଦେଖୁଛନ୍ତି କି ?)

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) to express an experience, action in the immediate past (ନିକଟ ଅତୀତର ଅଭିଜ୍ଞତା ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ)
I have seen (ଦେଖୁଛି) the Charminar city.
You have played (ଖେଳିଛୁ) well in today’s match.

(ii) to express an action which began in the past and is continuing upto the present moment. (ଅତୀତରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଘଟଣାପାଇଁ)
India has been free (ସ୍ଵାଧୀନ ହେଲାଣି) since 1947.
He has been (ଅଛି) ill since last week.

(iii) for a habit in a period continuing till now (ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲୁଥିବା ଏକ ଅଭ୍ୟାସ ପାଇଁ)
Malati has practised (ଅଭ୍ୟାସ କରୁଛି) classical music (ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ) for ten years.
Mohit has attended (ଯୋଗ ଦେଉଛି) the camp regularly.

(iv) to express an action completed in the past but having current relevance. (ସମାପ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରଭାବ ଥ‌ିବା ଅର୍ଥରେ)
It has rained (ବର୍ଷା ହୋଇଛି) heavily. (The ground is wet now)
John has reported the matter to the police. (The culprit will be found out (ଦୋଷୀକୁ ଧରାଯିବ))
I have cut (କାଟିଦେଇଛି) my finger. (It is bleeding now. (ଏବେ ରକ୍ତ ବହୁଛି))

(v) used in the usages like ‘This is the first time’, ‘this is the second time’, etc.
This is the first time I have ever travelled (ଯାତ୍ରା କରୁଛି) on a flight.
This is the second time Meera has commited the mistake (ଭୁଲ୍ କରିଛି).

(vi) after a superlative.
It is the best (superlative) book I have ever come across.
She is the prettiest (superlative) girl I have ever seen (ଦେଖୁଛି).

(vii) with the adverbs like ‘today’, ‘this morning’, ‘this week’, ‘this year’, ‘this month’ when the periods are not over at the time of speaking.
Have you met the teacher today?
Have you been (ଯାଇଛ) to the hospital this morning? (within 12 noon)
I haven’t received (ପାଇନାହିଁ) any letter this week.

(viii) used with just, already, yet, recently, ever, never, so far, since, etc.
Have you ever been (ଯାଇଛ) to Chilika? (ever)
The guest hasn ‘t arrived(ଆସିନାହାନ୍ତି) yet. (yet).
I have met the person recently (ନିକଟରେ). (recently)
Nobody has ever told (କହିନାହାନ୍ତି) me lies so far.
Father has never seen a ghost (ଦେଖୁନାହାନ୍ତି) (never).

(ix) for an action which lasts throughout an incomplete action.
(for, since, all day/night/week, all my life, all the time, lately, recently)
He has been in London for two years. (He is still in London.)
I have always respected him. (I still respect him.)
We have waited all day. (We are still waiting.)

(x) to indicate a habit with when, before, after, etc.
I shall speak to you when I have finished my dinner.
Boys will play after they have done their homework.
I never go to bed before I have finished my home work.

(xi) Used “ever” in questions :
Have you ever been (ଯାଇଛ) to Nagpur?
Has she ever won (ଜିତିଛ) any reward?

2. Present Perfect Progressive :
Present Perfect Progressive tense is formed by the present perfect of the verb followed by present perfect (has/have + been + base form of the verb + ‘ing’)
Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) To express an action or event that began in the past and is still going on.
(ଅତୀତରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ)
Nihar has been studying (ପଢୁଛି) in this college for three years.
The children have been playing in the field for (ଖେଳୁଛନ୍ତି) two hours.

(ii) to express an act that was going since a recent point of time and whose result is still.
present. (ଅତୀତରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର ପ୍ରଭାବ / ଫଳାଫଳ ଥ‌ିବା ଅର୍ଥରେ)
I feel cold because I have been swimming (ପହଁରୁଛି) for an hour.
Rekha is tired as she has been working (କାମ କରୁଛି) all the morning.

‘Past Tense refers to the past time action of the verb.

3. Simple Past:
The simple past tense in regular verbs is formed by adding d, ed, t etc. to the base form.
(base form + d / ed /1 = simple past tense)

A. Declarative Sentence (ବିବୃତିମୂଳକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I said. (ମୁଁ କହିଲି / କହିଥିଲି ।)	We said. (ଆମ୍ଭେମାନେ କହିଲୁ / କହିଥିଲୁ ।)
You said. (ତୁମ୍ଭେ / ତୁମ୍ଭେ / ଆପଣ କହିଲା / କହିଥୁଲ)	You said. (ତୁମ୍ଭେମାନେ ଆପଣମାନେ କହିଲ / କହିଲେ / କହିଥିଲେ)
He / Gopal said. (ସୋ ଗୋପାଳ କହିଲା / କହିଥିଲା)	They/ The children said. (ସେମାନେ / ପିଲାମାନୋ କହିଲେ / କହିଥିଲେ)

B. Negative Sentence (ନାସ୍ତିସୂଚକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
I didn’t say (ମୁଁ କହିଲି ନାହିଁ ।) ବା (ମୁଁ କହି ନଥୁଲି ।)	We didn’t say. (ଆମ୍ଭେମାନେ କହିଲୁ ନାହିଁ / କହି ନଥୁଲୁ)
You didn’t not say. (ତୁମ୍ଭେ । ଆପଣ କହିଲ ନାହିଁ / କହି ନଥିଲେ ।)	You did not say. (ତୁମ୍ଭେମାନେ / ଆପଣମାନେ କହିଲ ନାହିଁ / କହିନଥିଲେ)
He / Gopal did not say. (ସେ / ଗୋପାଳ କହିଲା / କହି ନଥିଲା ।)	They / The children didn’t say. (ସେମାନେ / ପିଲାମାନେ କହିଲେ ନାହିଁ / କହି ନଥିଲେ)

C. Interrogative Sentence (ପ୍ରଶ୍ନସୂଚକ ବାକ୍ୟ) :

Singular	Plural
Did I say? (ମୁଁ କହିଲି । କହିଥିଲି କି ? )	Did we say ? (ଆମ୍ଭେମାନେ କହିଲୁ / କହିଥୁଲୁ କି ?)
Did you say? (ତୁମେ / ଆପଣ କହିଲେ / କହିଥିଲେ କି ?)	Did you say? (ତୁମ୍ଭେମାନେ / ଆପଣମାନେ କହିଲ / କହିଥିଲ କି ?)
Did he  / Gopal say ? (ସୋ ଗୋପାଳ କହିଲା / କହିଥୁଲା କି ?)	Did they / the children say ? (ସେମାନେ ପିଲାମାନେ ଖେଳିଲେ । ଖେଳିଥିଲେ କି ?)

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) For the completed actions in the past with the time adverbials like yesterday, last week/month/year/night, a few days/months/years ago, in 2010, etc. (ଅତୀତରେ ସମାପ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ)
His father died (ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ) last year.
It rained (ବର୍ଷାହୋଇଥଲା) heavily last week.
Father had a bad headache a few days ago.

(ii) to denote a habitual or general action in the past but now terminated.
(ଅତୀତର ଅଭ୍ୟାସକାର୍ଯ୍ୟ ଏବେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲେ)
We were (ଥିଲୁ) in Surat for seven years.
She studied (ପଢ଼ୁଥିଲା) journalism (ସାମ୍ବାଦିକତା) when she was in Mumbai.

(iii) to describe a past habit (ଅତୀତର ଅଭ୍ୟାସ ଅର୍ଥରେ)
The teacher always carried (ନେଉଥିଲେ) an umbrella.
Uncle often visited (ଦେଖା କରୁଥିଲେ) father.

(iv) historical or past event (ଐତିହାସିକ ବା ଅତୀତ ଘଟଣା)
Sepoy Mutiny (ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ) broke out (ଘଟିଥିଲା) in 1857.
Shakespeare wrote (ଲେଖୁଥିଲେ) for the Global Theatre.

(v) Of two actions completed in the past in a shorter period of time and first action leading to the second. (ଅତୀତରେ ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସମାପ୍ତ ୨ଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଭିତରୁ ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟପରେ ଦ୍ବିତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସଙ୍ଗେସଙ୍ଗେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲେ)
When the train stopped, I jumped off.
The girl turned off (ବନ୍ଦ କରିଦେଲା) the TV when her father came (ଆସିଲେ).

(vi) Used in subordinate clauses to refer to something desirable or an unreal state of things.
I wish I knew his name.
If I were you, I would buy that property. (Present time)

(vii) For polite enquiries with verbs hope, think or wonder (ନାମସୂଚକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଅର୍ଥରେ)
I wonder if you would lend me that book.
I hope he would excuse me.

4. Past Progressive / Continuous :
The Past Continuous / Progressive tense is formed by the past tense of the verb ‘be’ (was/were) followed by the present participle (‘ing’) of the verb

Singular	Plural
I was eating. ( ମୁଁ ଖାଉଥଲି ।)	We were eating. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଖାଉଥଲୁ ।)
You weren’t eating. (ତୁମେ ଖାଉ ନଥୁଲ ।)	You weren’t eating. (ତୁମ୍ଭେମାନେ / ଆପଣମାନେ ଖାଉ ନଥୁଲ ।)
Was Gopal eating? (ଗୋପାଳ ଖାଉଥିଲା କି ?)	Were they eating? (ସେମାନେ ଖାଉଥିଲେ କି ?)

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) to describe an action in progress over a period of time in the past
(ଅତୀତରେ ଚାଲିଥୁବା ଦୀର୍ଘ ସମୟର କାର୍ଯ୍ୟ)
The children were playing (ଖେଳୁଥିଲେ) all the afternoon.
She was writing letters all the morning.

(ii) to describe an action in progress at a point of time in the past
(ଅତୀତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଚାଲିଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ)
I was having (ଖାଉଥଲି) my breakfast at 7 A.M.
What were you doing (କରୁଥିଲୁ) when father called on you?

(iii) repeated action with ‘always’ causing annoyance to the speaker.
(ବକ୍ତାଙ୍କର ବିରକ୍ତି ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିବା ଅତୀତର ବାରମ୍ବାର ଘଟୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ‘always’ ସହିତ)
The child was always biting (କାମୁଡୁଥୁଲା) her nails.
Rama was always playing (ଖେଳୁଥିଲା) chess during the vacation.
Grandfather was always losing (ହଜାଇଦେଉଥ୍ଲେ) his walking stick.

(iv) to describe two or more parallel actions going on at the same time
(ଅତୀତରେ ସମାନ୍ତରାଳ ଭାବେ ଚାଲୁଥିବା ୨ଟି ବା ତହିଁରୁ ଅଧୁକା କାର୍ଯ୍ୟ)
He was listening while I was talking.
Amit was watching the TV, while Sunlit was doing his homework.

(v) The Past Progressive and the simple Past are used together to say that something was happening when something also happened. (ଅତୀତରେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲୁଥିଲା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ)
I was reading (ପଢୁଥୁଲି) when my friend arrived (ପହଞ୍ଚିଲେ).
It was raining (ବର୍ଷା ହେଉଥିଲା) when the wind blew (ବହିଲା).

5. Past perfect :
This is formed with ‘had + Past participle of the verb’.
‘go’ – had gone
‘talk’ – had talked
‘sing’ – had sung

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
(i) When the subject or the narrator looks back at an earlier action from a certain point in the past. (ଅତୀତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରୁ ବର୍ଣ୍ଣନାକାରୀ ପୂର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଚାହିଁଥିଲେ)
Dinesh was eighteen when his career started. His parents had died three years before and since then he had lived alone.

(ii) Out of the two actions of the past past perfect for earlier action and simple past for the later action. (ଅତୀତରେ ସମାପ୍ତ ୨ଟି କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ Past Perfect ଓ ପରବର୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ Past Simple ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ)
When we reached the station, the train had left. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଯେତେବେଳେ ଷ୍ଟେସନରେ ପହଞ୍ଚିଲୁ ଟ୍ରେନ୍ ଚାଲିଯାଇଥଲା ।)
Her old father had died by the time she reached home. (ସେ ଘରେ ପହଞ୍ଚିଲା ବେଳକୁ ତାହାର ବୁଢ଼ା ବାପା ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।)

(iii) to express a hypothetical (supposed) condition.
If he hadgone to the station, he would have averted the mishap. (ସେ ଯଦି ଷ୍ଟେସନକୁ ଯାଇଥାନ୍ତା, ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ଏଡ଼ାଇ ପାରିଥାନ୍ତା ।)
Surabhi would have got a first class if she had studied hard. (ଯଦି କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରି ପଢ଼ିଥା’ନ୍ତା ସୁରଭି ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀ ଲାଭ କରିଥାନ୍ତା ।)

(iv) In the Reported speech to talk about things that had already happened at the time of talking. (ପରୋକ୍ଷ ଉକ୍ତିରେ ଅତୀତରେ କହିଲାବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟଟି ଘଟିଯାଇଥଲେ)
Saurav told me that he had met my father. (ମୋ ବାପାଙ୍କୁ ଦେଖା କରିଛି / ଦେଖା କରିଥିଲା ବୋଲି ସୌରଭ ମୋତେ କହିଲା ।)
The teacher asked Ritesh where he had gone. (ସେ କେଉଁଠାକୁ ଯାଇଥିଲା ବୋଲି ଶିକ୍ଷକ ରିତେଶକୁ ପଚାରିଲେ ।)

(v) Used afer the verb ‘wish 9 to express an impossibility. (ଅସମ୍ଭବ ଅର୍ଥରେ verb ‘wish’ ପରେ)
I wish he had rung me. (didn’t ring)
I wish our Headmaster had suspended the school. (didn’t suspend)

(vi) Used with as soon as, the moment, immediately, till, until, before in the Time clause.
As soon as he had completed the work, he left.
The moment (ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ) the war had been declared (ଘୋଷଣା କରାଗଲା),, the price of oil went up (ବଢ଼ିଗଲା).
The emploee had immediately challenged his boss.
Mohan was refused payment untill he had finished his work.

(vii) In the clauses beginnning with ‘as ‘if’ or ‘as though’
Nabin spoke English as ifhe had come from England (ସତେଯେପରି ଇଂଲଣ୍ଡରୁ ଆସିଥିଲା).
The beggar looked (ଦେଖାଯାଉଥ୍ଲା) as if he hadn ’t eaten anything for a week. (ସତେଯେପରି ସପ୍ତାହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଛି ଖାଇ ନଥୁଲା)

(viii) With ‘after’ in the Time clause.
After Guru hadfailed (ଫେଲ୍ ହେବାପରେ) in the examination, he became upset.

(ix) To describe an action or event in the past which denotes cause for later action in the past. (ଅତୀତର କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଘଟଣା ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟର କାରଣ ସୂଚିତ କରିଥାଏ ।)
The girl was nervous because she had never danced before.
I got the highest mark for (because) I hadanswered all the questions correctly.

6. Past Perfect Continuous :
This is formed with ‘had been’ + Present Participle of the verb.

Singular	Plural
I had been eating. (ମୁଁ ଖାଉଥଲି । )	We had been eating. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଖାଇଥିଲୁ)
Gopal hadn’t been eating. (ଗୋପାଳ ଖାଉ ନଥିଲା ।)	They hadn’t been eating. (ସେମାନେ ଖାଉ ନଥିଲେ ।)
Had the girl been eating? (ସୋ ଗୋପାଳ କହିଲା / କହିଥୁଲା କି ?)	Had the children been eating? (ପିଲାମାନେ ଖାଉଥିଲେ କି ?)

Uses (ବ୍ୟବହାର) :
to describe the earlier of the two actions in the past when the earlier action continued upto the time of the beginning of the second or later action (ଅତୀତର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ବା ପରବର୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟ ବହୁ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲେ)
My friend Bikash had been waiting for hours (ଘଣ୍ଟାଘଣ୍ଟା ଧରି ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲା) when I opened the door.
The workers had been digging (ମାଟି ଖୋଳୁଥିଲେ) for six months before they found petrol.
He was tired because he had been working (କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା) since dawn (ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ).

Activity – 1

Complete the following conversation, using either the past simple or the present perfect form of the verb given in brackets.
Ashok : What are these people doing here? What (happen)?
Bini : There (be) an accident.
Ashok : An accident? What (happen) exactly?
Bini : A cat (run) across the road in front of a car. The driver (try) to apply the brake and (hit) the tree on the side of the road.
Ashok : When (it happen)?
Bini : About ten minutes ago.
Ashok : (anyone call) for an ambulance?
Bini : No, not yet. But the police (arrive). They will take care of that.
Ashok : This is the second accident we (have) here this week.
Bini : We should have a road hump here.
Answers:
Ashok : What are these people doing here? What has happened (ଘଟିଛି)?
Bini : There is (ହୋଇଯାଇଛି) an accident.
Ashok : An accident? What has happened (ଘଟିଛି) exactly?
Bini : A cat ran (ମାଡ଼ିଗଲା) across the road in front of a car. The driver tried (ଚେଷ୍ଟାକଲା) to apply the brake and hit (ବାଡ଼େଇ ହୋଇଗଲା) the tree on the side of the road.
Ashok : When did it happen (ଘଟିଲା)?
Bini : About ten minutes ago.
Ashok : Has any one called for (ଡକାଇଛନ୍ତି) an ambulance?
Bini : No, not yet. But the police have arrived (ପହଞ୍ଚି ଯାଇଛନ୍ତି). They will take care of that.
Ashok : This is the second accident we have had (ଏଠାରେ ଘଟିଛି) here this week.
Bini : We should have a road hump here.

Activity – 2

Make sentences using the present perfect progressive tense form of the verbs.
Mr Das is very tired. (work hard)
Answer:
Mrs Das has been working hard.

Mr Das looks pale. (not feel well / all day)
Answer:
Mr Das hasn’t been feeling well all day.

Their son Ashok has got a headache. (watch TV / all evening)
Answer:
Their son Ashok has been watching TV all evening.

Their daughter Bini has got no money left. (buy clothes)
Answer:
Their daughter Bini has been buying clothes.

They are sitting idle and can’t do anything. (rain / since the evening)
Answer:
There has been raining since the evening.

Activity – 3

One sentence in each of the following pairs is wrong. Strike it off.

1.	I can go home now.	I have finished my class work. I have been finishing my class work.
2.	You look tired.	Have you worked in the garden? Have you been working in the garden?
3.	Tell the truth.	Have you broken the window? Have you been breaking the window?
4.	Your eyes are red.	You have cried. You have been crying.
5.	Now you can live in that room.	We have repaired the roof. We have been repairing the roof.

Answers :
1. I have been finishing my class work, (✗)
2. Have you worked in the garden ? (✗)
3. Have you been breaking the window? (✗)
4. You have cried. (✗)
5. We have been repairing the roof (✗)

Activity – 4

Fill in the blanks with the past simple or present perfect forms of the verbs given in brackets.
Rahul : ________ (you / see) Jagu last night?
Bakul : No, but I ________(just come) from his house. He’s in bed. He ________ (be) very ill for the last three days, actually.
Rahul : I’m sorry to hear that. So that’s why he ________ (not come) to the party last night.
Bakul : The doctor ________ (see) him twice by now. He’s coming again tomorrow. Oh, by the way, Jagu ________ (send) your book.
Answers:
Rahul : Did you see (ଦେଖୁଥୁଲୁ) Jagu last night?
Bakul : No. but I have just come (ଆସିଛି) from his house. He’s in bed. He has been very ill for the last three days, actually.
Rahul : I’m sorry to hear that. So that’s why he didn’t come (ଆସିନଥୁଲା) to the party last night.
Bakul : The doctor has seen (ଦେଖ୍ ସାରିଛନ୍ତି) him twice by now. He’s coming again tomorrow. Oh, by the way, Jagu has sent (ପଠାଇଛି) your book.

Activity – 5

Combine the given sentences into single ones using the past perfect or the past simple forms of the verbs.
The alarm clock rang. I woke up = As soon as ________
Answer:
As soon as the alarm clock rang, I woke up.

I cleaned my teeth. I took bath = After I ________
Answer:
After I had cleaned my teeth, I took bath.

I got dressed. I had breakfast. = When ________
Answer:
When I had had breakfast, I got dressed.

I brushed my teeth again. I looked at my watch. = When ________
Answer:
When I looked at my watch, I brushed my teeth.

I looked at my watch. I realized I was late = When ________
Answer:
When I looked at my watch, I realized that I had been late.

I arrived at the school. I remembered it was Sunday = When ________
Answer:
When I arrived at the school, I remembered that it was Sunday.

Activity – 6

Work in pairs A and B. Without showing your sentences to your partner, you write five sentences using the past perfect tense of verbs. You must put before the sentences an expression like as soon as/when/by the time/after. In the meantime, your partner writes five sentences using the past simple tense of verbs. After writing the sentences, show each other the sentences and try to combine them. When the teacher asks you, go and write the combined sentences on the blackboard. (All the sentences may not combine.)
(ତୁମେ as soon as/when/by the time/after ଆଦିରୁ ଆରମ୍ଭ କରି Past simple ବ୍ୟବହାର କରି ତୁମ ସାଙ୍ଗ Past perfect tense କୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ କହି ପ୍ରତ୍ୟେକ ୫ଟି ଲେଖାଏଁ ବାକ୍ୟ ଲେଖ ।)

Example:
As soon as he had watered the plants
It started to rain. / The teacher asked me a question (can’t combine)

Example :
As soon as he had watered the plants, it started to rain. (ଗଛରେ ଜଳ ଦେବା ମାତ୍ରେ ବର୍ଷା ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା ।)

The individual sentences are :
The bell rang. Then the pupils stood for the prayer.
Answer:
When the bell had rung, the pupils stood for the prayer.

Father had a cup of tea. He set to work then.
Answer:
After father had had a cup of tea, he set to work.

The patient died. The doctors had come by then.
Answer:
The patient had died by the time the doctors came.

The rabbit woke up. Before that the tortoise had touched the finishing point.
Answer:
When the rabbit woke up, the tortoise had touched the finishing point.

The meeting ended. Only then did the people return home.
Answer:
After the meeting had ended, the people returned home.

Activity – 7

Fill in the blanks using the past simple or the past progressive forms of the verbs given in brackets.
Once when I ________ (read) in my room, I ________ (hear) a lot of noise outside. I ________ (come) out and ________ (see) that many people ________ (run) in a particular direction. They ________ (shout) at the top of their voice. They all ________ (have) buckets and water pots in their hands. I ________ (ask) them what the matter was. Somebody ________ (point) at a house at the end of our village. I ________ (see) that the house ________ (burn). People ________ (throw) water at the house in order to put out the fire. Very soon the fire ________ (come) under control.
Answers:
Once when I was reading (ପଢୁଥୁଲି) in my room, I heard (ଶୁଣିଲି) a lot of noise outside. I came out (ବାହାରି ଆସିଲି) and saw (ଦେଖୁଲି) that many people were running (ଦୌଡ଼ୁଥିଲେ) in a particular direction. They were shouting (ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲେ) at the top of their voice. They all had (ହାତରେଥିଲା) buckets and water pots in their hands. I asked (ପଚାରିଲି) them what the matter was. Somebody pointed (ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କଲା) at a house at the end of our village. I saw (ଦେଖଲି) that the house was burning (ଜଳି ଯାଉଥିଲା). People were throwing (ଫିଙ୍ଗୁଥିଲେ) water at the house in order to put out the fire. Very soon the fire came (ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆସିଲା) under control.

Activity – 8

Use the past progressive or the past simple forms of the given verbs and rewrite the paragraph.
(Past progressive ବା past simple ବ୍ୟବହାର କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)
I (walk) along the street one day when I (see) something strange. I (notice) a person of the same height as me and (have) the same hairstyle. He (wear) clothes of the same colour and (carry) a school bag just as mine. He (just/cross) the road ahead of me but he (not / avoid) me at all. I (be) sure of that. As he (go across) the road, I (follow) him.
Answers:
I was walking (ଚାଲିକରି ଯାଉଥୁଲି) along the street one day when I saw (ଦେଖୁଲି) something strange. I noticed (ଦେଖୁଲି) a person of the same height as me and had (ଥିଲା) the same hairstyle. He wore clothes of the same colour and was carrying a school bag just as mine. He was just crossing (ଅତିକ୍ରମ କରି ଯାଉଥୁଲା) the road ahead of me but he didn’t avoid (ଦୂରେଇ ରହିଲା ନାହିଁ) me at all. I was (ଥୁଲି) sure of that. As he went across (ଗଲା) the road, I followed (ଅନୁସରଣ କଲି) him.

Activity – 9

Complete the following dialogue using the ‘past perfect’ or the ‘past perfect progressive’
forms of the verbs given in brackets. (ନିମ୍ନୋକ୍ତ କଥୋପକଥନକୁ ସମାପ୍ତ କର ।)
Federer : My best moment in the match was when I realized that the game (finish) and I (become) the champion. I (win) at last. At that moment I (become) the best Tennis player of the world.
Reporter : And when you won, how long (you / play) Tennis?
Federer : I started just before I finished school. That means, I (play) for about six years when I won the Wimbledon.
Reporter : You (beat) some good players before you won that tournament.
Federer : Yes. Ever since I started as a Tennis professional, I (win) games regularly, until my injury.
Answers:
Federer : My best moment in the match was when I realized that the game had finished and I had become the champion. I won at last. At that moment I had become the best Tennis player of the world.
Reporter : And when you won, how long had you been playing (ଖେଳୁଥିଲେ) Tennis?
Federer : I started just before I finished school. That means, I had been playing (ଖେଳୁଥୁଲି) for about she years when I won the Wimbledon.
Reporter : You had beaten (ପରାସ୍ତ କରିଥିଲ) some good players before you won that tournament.
Federer : Yes. Ever since I started as a Tennis professional, I had been winning (ଜିତୁଥୁଲି) games regularly, until my injury.

Ways of expressing the Future Time
Anita : Say, Bini, what are you doing (କରିବୁ) this afternoon?
Would you like (ଚାହୁଁଛୁ) to go shopping with me?
Binita : Oh, sorry, I can’t. I’m going to finish (ଶେଷ କରିବି) my homework before the evening.
My uncle and aunt are coming (ଆସିବେ) to our house.
Anita : You will help your mother, (ସାହାଯ୍ୟ କରିବୁ) won’t you?
Binita : Of course. Moreover, my uncle’s little son loves me so much. We are going to play (ଖେଳିବୁ) together.
Anita : That will be great (ଚମତ୍କାର କଥା ହେବା). Bye (ବିଦାୟ). Have a nice time.

The verbs underlined are in Present tense form but they expresses future time.

The ‘Future’ means future-time-related actions.
(The ‘Future’ ର ଅର୍ଥ ଭବିଷ୍ୟତ ସମୟ ସଂପର୍କୀୟ ଆଧାରିତ କାର୍ଯ୍ୟ।)

We mainly use the following verb forms to indicate the future.
(ଭବିଷ୍ୟତର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୂଚିତ କରିବାପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ନିମ୍ନଲିଖତ କ୍ରିୟାରୂପ ବ୍ୟବହାର କରୁ।)
(i) Be going to + Main verb in the base form.
We are going to meet the President tomorrow.
(ଆମ୍ଭେମାନେ ଆସନ୍ତାକାଲି ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରିବୁ।)

(ii) Present Continuous/ Progressive ( Be verb isl ami are + Main Verb in the “mg” form)
I am building a house very soon. (ଶୀଘ୍ର ମୁଁ ଗୋଟିଏ ଘର ତୋଳିବି।)

(iii) Present Simple
Our examination starts tomorrow. (ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ପରୀକ୍ଷା ଆସନ୍ତାକାଲିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ ।)

(iv) Will/shall + Main Verb in the base form.
I shall/will go home next week. ( ମୁଁ ଆସନ୍ତା ସପ୍ତାହରେ ଘରକୁ ଯିବି।)
ଏହି ଚାରୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାକୁ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଆଧାରିତ verb ବା କ୍ରିୟା ପଦଗୁଡ଼ିକରୁ ଚାରୋଟି forms; ଯଥା – are going to (ସାକ୍ଷାତ କରିବି), am building (ତୋଳିବି), starts (ଆରମ୍ଭ ହେବ) ଏବଂ shall/will go (ଯିବି) ଦିଆଯାଇଛି।

Let’s see how these four forms of verbs are used to denote different future actions.
(ଉପରୋକ୍ତ ୪ ଟି verb forms କିଭଳି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ future action ବା ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଲକ୍ଷ୍ୟ କର।)

1. Be (is/am/are) going to + Main Verb in the base form.
Use (ବ୍ୟବହାର) :
(a) To talk about the future fulfillment of a present plan or intention.
(ବର୍ତ୍ତମାନର ଯୋଜନା ବା ଇଚ୍ଛା ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ପୂରଣ ହେବା ବିଷୟରେ କହିଲେ)
Examples :
(i) am going to visit my parents tomorrow. ( ଆସନ୍ତାକାଲି ମୁଁ ମୋ ବାପା ମା’ଙ୍କୁ ଦେଖାକରିବି ।)
(ଏଠାରେ ‘ଦେଖାକରିବା’ ଭବିଷ୍ୟତର ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନର ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ଆଧାରିତ ।)

(ii) What are you going to do in the afternoon ? (ତୁମେ ଆଜି ଅପରାହ୍ନରେ କ’ଣ କରିବ ?)
(ଏଠାରେ ଅପରାହ୍ନର କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଇଚ୍ଛା ବା ଯୋଜନା ସଂପର୍କରେ ପଚରା ଯାଇଛି ।)

(b) To talk about a future fulfilment of a present cause or indication
(ବର୍ତ୍ତମାନର କୌଣସି ବାହ୍ୟ ପରିସ୍ଥିତି (external condition) ବା କାରଣକୁ ଆଧାର କରି ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାକୁ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରାଗଲେ)
Examples :
(i) The sky is cloudy. It is going to rain soon.
(ଆକାଶଟି ମେଘୁଆ ଅଟେ । ଶୀଘ୍ର ବର୍ଷା ହେବ ।)
(ଏଠାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ର ମେଘୁଆ ପାଗରୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବର୍ଷା ହେବାର ସମ୍ଭାବନା କରାଯାଉଛି ।)

(ii) You are late. You are going to miss the train.
(ତୁମର ଡେରି ହୋଇଗଲାଣି । ତୁମେ ଟ୍ରେନ୍ ହରାଇବ ।)
(ଭବିଷ୍ୟତରେ ଟ୍ରେନ୍ ହରାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ବର୍ତ୍ତମାନର ଡେରି ହେବାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।)

(iii) Look, the man is going to fall. (He has lost his balance on the rope.)
(ଚାହଁ, ଲୋକଟି ରାସ୍ତାରେ ପଡ଼ିଯିବ । )
(ଏଠାରେ ଲୋକଟିର ପଡ଼ିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା, ତା’ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବା ପରିସ୍ଥିତିରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।)

(iv) Run! The bull is going to attack you. (ଦୌଡ଼! ଷଣ୍ଢଟି ତୁମକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ।)

2. Present Progressive (Is/ am / are + Main Verb in the ‘ing’ form)
Use :
(a) To talk about plans or arrangement made for a particular time in the future.
(ଭବିଷ୍ୟତର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିବା ଯୋଜନା ବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂପର୍କରେ କୁହାଗଲେ ) Examples :
(i) We are having a picnic tomorrow. (ଆମ୍ଭେମାନେ ଆସନ୍ତାକାଲି ଏକ ବଣଭୋଜି କରିବୁ ।)
(We have already arranged for it)

(ii) Tomorrow is Sunday. I am taking the children to the Zoo.
(ଆସନ୍ତା କାଲି ରବିବାର । ମୁଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପଶୁଉଦ୍ୟାନ ବୁଲାଇ ନେବି ।)
(ଯୋଜନା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ)

(iii) Smita is returning by train next week. (ସ୍ମିତା ଆସନ୍ତାକାଲି ଟ୍ରେନ୍‌ରେ ଫେରିବ ।)

3. Present Simple (Is/am/are/take/takes)
Use :
(a) To talk about future events which are on a timetable or are part of a fixed plan or arrangement.
(ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାକୁ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯଦି ସମୟ ନିର୍ଘଣ୍ଟ ଆଧାରିତ ବା ଧାର୍ଯ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀର ଅଂଶ ବିଶେଷ ହୋଇଥଲେ, ସେହିଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ verb ର Present Simple tense form ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।)
Examples :
(i) Tomorrow is a holiday. (ଆସନ୍ତାକାଲି ଏକ ଛୁଟିଦିନ ଅଟେ ।)
(ii) The Shatabdi Express leaves Kolkata at 8 p.m. today.
(ଆଜି ଶତାବ୍ଦୀ ଏକ୍‌ସପ୍ରେସ୍ ରାତି ୮ ଟାରେ କଲିକତା ଛାଡ଼ିବ । (ଟ୍ରେନ୍‌ସୂଚୀ))
(iii) What time does the game begin?
(ଖେଳ କେତେବେଳେ ଆରମ୍ଭ ହେବ ?)

4. Shall/Will+ base form of the Main Verb
Use :
(A) For a statement of future facts.
(ଭବିଷ୍ୟତରେ ସାଧାରଣତଃ ଘଟୁଥିବା (ସ୍ଵାଭାବିକ) କାର୍ଯ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ shall / will + Main Verb ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।)
Examples :
(i) This work will take me two weeks to finish. (take = Main Verb/ base form)
(ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ ଶେଷ କରିବାକୁ ମୋତେ ୨ ସପ୍ତାହ ସମୟ ଲାଗିବ ।)

(ii) shall be sixteen next week. (be = Main Verb/ base form)
(ଆସନ୍ତା ସପ୍ତାହରେ ମୋତେ ୧୬ ବର୍ଷ ହେବ ।)

(iii) The train will be late by half an hour. (be Main Verb / base form)
(ଟ୍ରେନ ଅଧଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଡେରି ହେବ ।)

(B) Shall / Will + Main Verb is used with the expressions ‘I hope/We expect/I feel/Probably/Perhaps etc. to denote one’s hope/thought etc. for future.
(ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଆଶା, ଭାବନା, ସମ୍ଭାବନା ଆଦି ଅର୍ଥରେ ଉପରୋକ୍ତ ବାକ୍ୟାଶ; ଯଥା, I hope/We except/I feel/will + Main Verb ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।)
Examples :
(i) I think you will feel better after a rest.
( ମୁଁ ଭାବୁଛି ତୁମେ ବିଶ୍ରାମ ପରେ ସୁସ୍ଥ ଅନୁଭବ କରିବ ।)
(ii) Probably they will leave this place soon.
(ସମ୍ଭବତଃ ସେମାନେ ଏହି ସ୍ଥାନ ଶୀଘ୍ର ଛାଡ଼ିବେ ।)
(iii) I’m afraid she won’t agree to your proposal.
(ମୋର ଆଶଙ୍କା ସେ ତୁମର ପ୍ରସ୍ତାବରେ ରାଜି ହେବ ନାହିଁ ।)

(C) For expressing a sudden decision taken at the moment of speaking.
(କଥାବାର୍ତ୍ତା ସମୟରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାକୁ ଥିବା ବର୍ତ୍ତମାନରେ ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍‌ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ଅର୍ଥରେ )
Examples :
(i) The phone is ringing . I’ll answer it. (ଫୋନ୍ ବାଜୁଛି । ମୁଁ ଧରୁଛି ।)
(ii) Wait a minute. I’ll will come you. (ଏକ ମିନିଟ୍ ଅପେକ୍ଷା କର । ମୁଁ ତୁମ ସହିତ ଯାଉଛି ।)
(ii) Kamala: Please don’t tell this to others.
(କମଳା : ଦୟାକରି ଏହା କାହାକୁ କହିବନି ।)
Sushree: Ok, I won’t tell anybody about i
(ସୁଶ୍ରୀ : ଠିକ୍ ଅଛି, ମୁଁ ଏହା ବିଷୟରେ କାହାକୁ କିଛି କହିବିନି ।)

Remember the differences (ପାର୍ଥକ୍ୟ ସବୁ ମନେରଖ )
1. (a) ’m sure it will rain today. (ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ଆଜି ବର୍ଷା ହେବ ।)
(a prediciton based on personal assessment)
(ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆକଳନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ପୂର୍ବାନୁମାନ)
(b) The sky is cloudy. It is going to rain today.
(ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି ବା ସୂଚନା ଆଧାରିତ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ)
(a prediction based on present indication)

2. (a) ’m going to learn English soon.
(ମୁଁ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଇଂରାଜୀ ଶିଖୁ ।)
(It is my plan or intention = ଏହା ମୋର ଯୋଜନା ବା ଇଚ୍ଛା ଅଟେ ।)
(b) am learning English soon. (ମୁଁ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଇଂରାଜୀ ଶିଖୁ ।)
(I have arranged for it = ମୁଁ ଇଂରାଜୀ ଶିଖୁବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି ।)

5. The Future Progressive
Shall/will be + the Main Verb in the ‘ing’ form
Use :
We use the ‘Future Progressive’ to say about an action that will be going on at a particular time in the future.
(ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପରିଧ୍ଵ ମଧ୍ଯରେ ଚାଲୁଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ Future Progressive ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।)
Examples :
Sushree : Can I see you at 1.45 sir ?
(ସୁଶ୍ରୀ : ସାର୍‌, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଗୋଟାଏ ପଇଁଚାଳିଶ ମିନିଟ୍‌ରେ ଦେଖା କରିପାରିବି ?)
Mr Pradhan : No, don’t come then. I will be having my lunch at that time.
(ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପ୍ରଧାନ : ନା, ସେତେବେଳେ ଆସନା । ମୁଁ ସେତେବେଳେ ମୋର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ କରୁଥିବି ।)

The film begins at six and ends at nine.
(ଫିଲ୍ମଟି ଛ’ଟାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ନ’ଟାରେ ଶେଷ ହୁଏ ।)
We will be watching the film tomorrow at seven.
(ଆମ୍ଭେମାନେ ସାତଟାରେ ଫିଲ୍ମଟିକୁ ଦେଖୁଥିବୁ ।)

6. Future Perfect
Will/shall have + Main Verb in the past participle
Use :
We use the ‘Future Perfect’ to talk about something that will be finished before a time in the future.
(ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଶେଷ ହେବାକୁ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ Future Perfect ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।)
(Here ‘by + time expression’ is used. = (ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ by + time expression ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।)
Examples :
I am saving money for a scooter.
(ମୁଁ ଗୋଟିଏ ସ୍କୁଟର ପାଇଁ ଟଙ୍କା ସଂଚୟ କରୁଛି । )
I will have saved enough for it by the end of this year.
(ଏଇ ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ମୁଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସଂଚୟ କରି ଦେଇଥିବି ।)
I will have finished reading the book by then.
(ମୁଁ ସେତେବେଳେ ସୁଦ୍ଧା ବହିଟି ପଢ଼ି ଶେଷ କରିଦେଇ ଥୁବି ।)

Activity – 1

Use shall/will in the blank spaces :
(i) A friend is trying to move a heavy table. You say, “ ________ I give you a hand ?”
Answer:
A friend is trying to move a heavy table. You say, “Shall I give you a hand ?”

(ii) “There is a lot of cleaning to do. You do the cleaning and I ________ do the drying. ”
Answer:
“There is a lot of cleaning to do. You do the cleaning and I will do the drying.”

(iii) A friend is carrying a lot of books to the library. You are going there anyway. You say, “I ________ take them there if you like. ”
Answer:
A friend is carrying a lot of books to the library. You are going there anyway. You say, “I shall take them there if you like. ”

(iv) I ________ go and ask the clerk if he has a spare key.
Answer:
I shall go and ask the clerk if he has a spare key.

Activity – 2

Work in small groups and write a four-line poem. Your first line should be one of the following expressions. The other three lines must be your creation and must start with I’ll. The lines need not rhyme.
# When I’m old and gray,
# When I go to college,
# When I wake up tomorrow,
# When I become famous,
# When I win a prize next,
# When father pats me on the back (tomorrow),
Answer:
When I wake up tomorrow,
I’ll rush to my little garden;
I’ll play with the little butterfly;
I’ll hope with weaver-bird.

Activity – 3

In each of thefollowing pairs ofsentences, one is more natural and common. Cross out the more unusual ones (ଭୁଲ୍ ବା ଅସ୍ଵାଭାବିକ ବାକ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ କାଟିପକାଅ)
(i) Leave that. (I’ll carry it./I’m going to carry it) for you.
Answer:
I am going to carry it (✗)

(ii) Bye. (I’ll see you/I’m going to see you) tomorrow.
Answer:
I’m going to see you (✗)

(iii) (I’ll post/I’m going to post) these letters for you if you like.
Answer:
I’m going to post (✗)

(iv) I’m so tired. (I’ll go/I’m going to go) to bed.
Answer:
I’m going to go (✗)

(v) I’m so far behind with my studies that (I’ll work/I’m going to work) next Sunday.
Answer:
I’ll work (✗)

Activity – 4

Two friends Nilu and Chinu are leaving school together. Their parents have gone to their village. Some of the lines of their conversation are correct and some have mistakes. If a line is correct, put a tick mark. If a line has a mistake in it, underline the mistake and write the correct expression against the brackets. (ଠିକ୍ ଧାଡ଼ି ପାଇଁ (✓) ଚିହ୍ନ ଓ ଭୁଲ୍ ଧାଡ଼ି ପାଇଁ ଭୁଲ୍ ଶବ୍ଦକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରି ଏହାର ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ବନ୍ଧନୀ ଭିତରେ ଲେଖ)
Where will you eat tonight ? (1)
Answer:
Where will you eat tonight ? (1) (✓)

At home, I’ve got a cookery book, so I’ll make a curry. (2)
Answer:
At home, I’ve got a cookery book, so I’ll make a curry. (2)
Correct : I’m going to make a curry.

Why not come to my place? I’m going to cook us both something. (3)
Answer:
Why not come to my place? I’m going to cook us both something. (3)
Correct : I will cook something for both of us.

Won’t you go to meet your Grandpa? (4)
Answer:
Won’t you go to meet your Grandpa? (4)
Correct : Aren’t you going to meet your Grandpa?

No, he’s left for the village. I’m not going to meet him for a month or so. (5)
Answer:
No, he’s left for the village, I’m not going to meet him for a month or so. (5) (✓)

O.K.I’m going to come round at 8 and I’ll bring some ice-cream. (6)
Answer:
O.K. I’m going to come round at 8 and I’ll bring some ice-cream. (6)
Correct : I’ll come round at 8 and I’ll bring ice cream.

Fine. I’ll see you then. (7)
Answer:
Fine. I’ll see you then. (7) (✓)

Activity – 5

Use in the blank spaces will/shall, be going to, or present progressive forms of he verbs given in brackets, (will/shall, be going to ବା present progressive form ବ୍ୟବହାର କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

Mina : Would you like to come to watch a movie this weekend?
Nina : I’d like to, but I’m afraid ________ (I/not/have) time.
Mina : Why? ________ (what / do)
Nina : Well, (my father/arrive) back from Delhi. He’s been there for six months and ________ (we/have) a big party to celebrate.
Mina : ________ (he/not/be) too tired for a party after his long train journey?
Nina : Yes and no doubt ________ (he/have) no proper food during the journey. So, on Saturday he can take it easy. But on Sunday, ________ (all the family/come) on a picnic. ________ (I/prepare) things all day on Saturday.
Mina : What a lot of work for you.
Nina : I don’t mind. Other members of my family are helpful and we are well organized. In fact, ________ (I/see) someone about hiring a cook this afternoon. So, I must go now or ________ (I/not/get) to their shop before ________ (they/close).
Mina : I hope ________ (everything/go) well for you.
Nina : I’m sure ________ (it/be) a great day. Provided ________ (the weather/remain) fine.
Answers:
Mina : Would you like to come to watch a movie this weekend?
Nina : I’d like to. but I’m afraid I won’t have time.
Mina : Why ? What are you going to do? (କ’ଣ କରିବୁ).
Nina : Well, my father is arriving (ପହଞ୍ଚେବେ) back from Delhi. He’s been there for six months and we’re having (ଭୋଜିଦେବୁ) a big party to celebrate.
Mina : Won’t he be tired too for a party after his long train journey?
Nina : Yes and no doubt he will have no proper food during the journey. So. on Saturday he can take it easy. But on Sunday, all the family are coming on a picnic. I am preparing/am going to prepare (ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବି) things all day on Saturday.
Mina : What a lot of work for you.
Nina : I don’t mind. Other members of my family are helpful and we are well organized. In fact, I will see someone about hiring a cook this afternoon. So, I must go now or I won’t get to their shop before they are closed.
Mina : I hope everything will go well for you.
Nina : I’m sure it will be a great day. Provided the weather remains fine.

Activity – 6

Copy your time-table for next Thursday. On the basis of that write five sentences to mention what you are going to do that day. Compare your sentences with those of your friend’s. (ଆସନ୍ତା ଗୁରୁବାର ପାଇଁ ତୁମର ସମୟ ନିର୍ଘଣ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କର ।) (ସେ ଦିନ କ’ଣ କରିବାକୁ ଯାଉଛ ୫ଟି ବାକ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶ କର ।)
I’m participating (ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବି) in a drawing competition in my school.
I’m monitoring the class after the class.
I’m collecting (ଆଦାୟ କରିବି) money for giving farewell to our headmaster.
I’m going (ଯିବି) to the market with my friends to buy a few things.
I’m joining (ଯୋଗଦେବି) the birthday party of my friend Jatin in the evening.

Activity – 7

Use either will be v-ing or will have v-en in the blank spaces in the following lines. The verbs have been given in brackets.
(i) Our school closes at 4.30. I ________ (take) some snacks at home at five o’clock.
Answer:
Our school closes at 4.30. I will be taking (ଖାଉଥିବି) some snacks at home at five o’clock.

(ii) Our school closes at 4.30. I ________ (reach) home by five o’clock.
Answer:
Our school closes at 4.30. I will have reached (ପହଞ୍ଚିଯାଇଥିବି) home by five o’clock.

(iii) They ________ (not/finish) painting the school building until next week.
Answer:
They won’t have finished (ଶେଷ କରିନଥିବେ) painting the school building until next week.

(iv) You ________ (take) a test on English Grammar this day next week.
Answer:
You will be taking (ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଦେଉଥିବ) a test on English Grammar this day next week.

(v) Our teacher ________ (work) here for next five years.
Answer:
Our teacher will be working (ଶିକ୍ଷାଦାନ କରୁଥିବେ) here for next five years.

(vi) By the time you read this, I ________ (finish) answering all the questions.
Answer:
By the time you read this, I will have finished (ଶେଷ କରି ନେଇ ଥୁବି) answering all the questions.

Tense Revisited Additional Exercises With Answers

Fill in the blanks with the correct form of the verbs given in the brackets.
1. Cow ________ on grass. (live)
Answer:
lives

2. The Mahanadi ________ into the Bay of Bengal. (flow)
Answer:
flows

3. Ashish ________ in ghosts. (believe)
Answer:
believes

4. Oxygen ________ bumping. (help)
Answer:
helps

5. The notice ________ “No Smoking”. (say)
Answer:
says

6. You can stay as long I ________ here. (be)
Answer:
am

7. School ________ at 10. (sit)
Answer:
sits

8. Here ________ Kohli to bat. (come)
Answer:
comes

9. I ________ he is right, (think)
Answer:
think

10. I shall help if he ________. (come)
Answer:
comes

11. He always gets up early, but today he ________ late. (get up)
Answer:
is getting up

12. The girl ________ constantly mistakes. (make)
Answer:
is making

13. My father ________ from the USA tonight. (return)
Answer:
returning

14. I TV when some one rang. (watch)
Answer:
was watching

15. He explained what ________. (happen)
Answer:
had happened

16. I wish I ________ her telephone number. (know)
Answer:
knew

17. We ________ Puri last week, (visit)
Answer:
visited

18. He used to ________ a bag. (carry)
Answer:
carry

19. The patient ________ before the doctor arrived. (die)
Answer:
had died

20. I found a note when I ________ my father’s shirt. (wash)
Answer:
was washing

21. When Munu was playing, Sonu ________. (read)
Answer:
was reading

22. I ________ to the song four times since this afternoon, (listen)
Answer:
have listened

23. The boy admitted that he ________ the window. (break)
Answer:
had broken

24. When I reached the station, the train ________ the station. (leave)
Answer:
had left

25. Our school ________ yesterday. (open)
Answer:
opened

26. The police ________ the thief for the last six months. (chase)
Answer:
has been chasing

27. I ________ the book for the last two months. (write)
Answer:
have been writing

28. They ________ for two hours, when their car broke down. (drive)
Answer:
had been driving

29. India ________ free in 1947. (become)
Answer:
became

30. The girl is out of breath because she ________ round the playground, (run)
Answer:
has been running

31. She ________ with her aunt at the moment. (stay)
Answer:
is staying

32. This is the first time Sneha ________ meat. (cook)
Answer:
has cooked

33. My father waters the plants, but today I ________ them. (water)
Answer:
am watering

34. The tin ________ some sugar, (contain)
Answer:
contains

35. By the time I reached at school, the teaching ________ for an hour. (continue)
Answer:

36. Dr PrativaRoy ________ many novels. (write)
Answer:
has written

37. Shakespear ________ many plays. (write)
Answer:
wrote

38. The postman ________ come yet. (not come)
Answer:
has not come

39. If he ________ to cheat, I would inform his father. (try)
Answer:
tried

40. I ________ Puri three times last year, (visit)
Answer:
visited

41. Quinine ________ bitter. (taste)
Answer:
tastes

42. I ________ he is right. (feel)
Answer:
feel

43. He ________ a house in the city. (own)
Answer:
owns

44. The chief guest ________ the function open. (declare)
Answer:
declares

45. When I was in Hyderabad, I ________ a student. (be)
Answer:
was

46. Once upon a time there ________ a king. (live)
Answer:
lived

47. We ________ to the new house next week. (move)
Answer:
are moving

48. Education ________ a nation great. (make)
Answer:
makes

49. The Prime Minister ________ America next month. (visit)
Answer:
visits

50. Tomorrow ________ Sunday.(be)
Answer:
is

51. I wish I ________ wings. (have)
Answer:
had

52. As soon as I ________ the letter, I will inform you. (receive)
Answer:
received

53. When the teacher entered the class, the students ________. (stand up)
Answer:
stood up

54. The bridge collapsed when the train ________ on it. (run)
Answer:
was running

55. He ________ at this school this year, (read)
Answer:
is reading

56. The climate ________ day by day. (change)
Answer:
is changing

57. Babul ________ in class IX last year. (read)
Answer:
was reading

58. Madhusmita is not at home. She ________ to Mumbai. (go)
Answer:
has gone

59. Rojalin ________ this place a few minutes ago. (leave)
Answer:
left

60. As soon as the ship ________ the harbour, it started raining. (leave)
Answer:
left

61. ________ you meet him yesterday? (do)
Answer:
Did

62. My father ________ coffee to tea. (prefer)
Answer:
prefers

63. What ________ you tomorrow? (do)
Answer:
are doing

64. She ________ always ________ her keys. (lose)
Answer:
is, losing

65. Elephants ________ in forest. (live)
Answer:
live

66. Water ________ our life. (sustain)
Answer:
sustains

67. Nothing ________ since you came here. (change)
Answer:
has changed

68. The villagers ________ the road for two weeks. (repair)
Answer:
have been repairing

69. He looked as if he ________ for days together. (not eat)
Answer:
had not eaten

70. Marconi ________ radio. (invent)
Answer:
invented

71. I ________ my face about when she looked at me. (turn)
Answer:
turned

72. Recently the price of petroleum ________. (go up)
Answer:
has gone up

73. Cricket ________ in America. (not play)
Answer:
is not played

74. Help me if you ________. (like)
Answer:
like

75. Don’t read the questions until I ________ you to do so. (ask)
Answer:
ask

[Future Time]

76. Man ________ one day. (die)
Answer:
will die

77. We ________ a play next week. (have)
Answer:
are having

78. I hope she ________. (come)
Answer:
will come

79. I think it ________ today. (rain)
Answer:
will rain

80. Don’t call me at 11 pm. I ________ then. (sleep)
Answer:
shall be sleeping

81. Call me after 9.30 pm. I ________ dinner then.(finish)
Answer:
shall have finished

82. Leave those questions, I ________ you the answer. (tell)
Answer:
will tell

83. Our teacher ________ here for next four years. (work)
Answer:
will be working

84. I don’t think, he ________ the scholarship. (get)
Answer:
will get

85. Look! The child ________. (fall)
Answer:
is going to fall

86. I ________ fifteen next week. (be)
Answer:
shall be

87. The phone is ringing. I ________ it. (answer)
Answer:
will answer

88. We ________ a picnic tomorrow. (have)
Answer:
are having

89. Our examination ________ on Monday next. (start)
Answer:
starts

90. The train ________ at 5 am. (leave)
Answer:
leaves

91. The sky is clear. It ________ a sunny day. (be)
Answer:
is going to be

92. I ________ a house very soon. (build)
Answer:
am building

93. You are late. You ________ the train. (miss)
Answer:
are going to miss

94. I ________ HSC examination by may next. (pass)
Answer:
shall have passed

95. I afraid she ________. (not agree)
Answer:
won’t agree

96. Wait a minute. I ________ with you. (come)
Answer:
will come

97. The hunter is pointing his gun at the bird. He ________ it. (shoot)
Answer:
is going to shoot

98. I ________ English soon. (learn)
Answer:
am learning

99. I ________ school by 10.30. (reach)
Answer:
shall have reached

100. She ________ chess at this time tomorrow. (play)
Answer:
will be playing

What do the tense forms used in the following sentence express?
1. Spring comes after winter.
Answer:
law of nature

2. Light travels faster than sound.
Answer:
scientific truth

3. The collector declares the flower show open.
Answer:
formal declaration

4. I am hungry.
Answer:
present state

5. Jammu and Kashmir is in the north part of India.
Answer:
permanent fact

6. The AHSC Exam 2019 begins next week.
Answer:
planned future action

7. The sun rises in the east.
Answer:
general truth

8. Lifestyle of people is changing very fast.
Answer:
changing situation

9. Puja is always biting her nails.
Answer:
unpleasant action

10. He is getting up at 6 every morning for his examination.
Answer:
temporary action

Single words answer.

1. The past form of ‘learn’ is ________.
Answer:
learnt/learned

2. The present form of ‘put’ is ________.
Answer:
put

3. The past participle form of ‘bite’ is ________.
Answer:
bitten

4. The -ing form of ‘die’ is ________.
Answer:
dying

5. The -ing form of ‘forget’ is ________.
Answer:
forgetting,

6. The past form of ‘buy’ is ________.
Answer:
bought

7. The past form of ‘cling’ is ________.
Answer:
clang

8. The present form of ‘fled’ is ________.
Answer:
flee

9. The past participle form of ‘meet’ is ________.
Answer:
met

10. The past participle form of ‘awake’ is ________.
Answer:
awoken

11. The present form of ‘froze’ is ________.
Answer:
freeze

12. The past form of ‘dream’ is ________.
Answer:
dreamt

13. The past form of ‘breed’ is ________.
Answer:
bred

14. The past form of ‘dwell’ is ________.
Answer:
dwelt

15. The -ing form of ‘stop’ is ________.
Answer:
stopping

16. The-ing form of ‘continue’ is ________.
Answer:
continuing

17. The -ing form of ‘begin’ is ________.
Answer:
beginning

18. The past form of ‘choose’ is ________.
Answer:
chose

19. The past participle form of ‘lie’ is ________.
Answer:
lain

20. The past form of ‘shine’ is ________.
Answer:
shone

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Solutions Chapter 1 कपोतलुब्धककथा Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Sanskrit Chapter 1 कपोतलुब्धककथा Question Answer

୨ . एकेन वाक्येन उत्तरं लिखत

(क) शुकुनिलुब्धक: की दृशः आसीत् ?
Solution:
ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂଯଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ ।

(ख) स कथं जीविकानिर्वाहं करोति ?
Solution:
ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କୃତ୍ଵା ସ୍ଵ ଜୀବିକାନିର୍ବାହମ୍ ଅକରୋତ୍ ।

(ग) स व्याधः कपोती कथं स्थापयामास ?
Solution:
ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ୱା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ରା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

(घ) वातसम्भ्रमेण किं किम् अभवत् ?
Solution:
ବାତସମ୍ପେଶ ଆକାଶ ମୋଣାଛିନ୍ନପ୍, ବଙ୍ଗ ଉପ୍ବାଟିତା, ଧାରାପାତେଳ ବମ୍ନଦ୍ଧିରା ଯମେନ ସଲିଳପୂଣା ଚ ଅଭବତ୍ ।

(ङ) दुरात्मा व्याधः कथं वनस्पतिं शरणं गतः ?
Solution:
ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

(च) कपोत: कथ चिन्ताकुल: आसीत ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତଂ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ, ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଅତଃ ସ ତପସ୍ଵୀ (କପୋତଃ) ଚିନ୍ତାକୁଳୀ ଅସୀତ୍ ।

(छ) कपोती आत्मानं कथं कृतकृत्याम् अमन्यत ?
Solution:
ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ କପୋତୀ ଆତ୍ମାନଂ କୃତକୃତ୍ୟମ୍ ଅମନ୍ୟତ ।

(ज) कपाती कपातं किम् उक्तवती ?
Solution:
କପୋତୀ କପୋତମ୍ ଉକ୍ତବତୀ – ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଅଦ୍ୟ ତବ ଅନ୍ତକଂ ସମାଶ୍ରିତଃ, ସ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତିଶ୍ଚ ଅତଃ ତଥ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ |

(झ) व्याध: कथं प्रकृतिस्थ: संजात: ?
Solution:
ଅକୁତୋଭୟଂ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ ।

(ञ) व्याध: कथम् आत्मान धिक् कृतवान् ?
Solution:
ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ (କପୋତଃ) ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ଯ ପ୍ରବିଷ୍ଟ, ଏତଦ୍ ଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧ୍ଵଂକ୍ କୃତବାନ୍ ।

(ट) भर्तृवियोगहेतो: कपोली किं कृतवती ?
Solution:
ଭତୁବିପୋମନ୍ତେତୋ ବହୁଆ କରୁଶ ବିଲପ୍ୟ କପୋତା ଶୁଙ୍ଗ ଦ୍ରଝଡା ସନ୍ଦାଫ ଦୁତାଶନ ପ୍ରତବେଶ |

२. एकेन पदेन उत्तरं दत्त

(क) कथं लुब्यकस्य कश्चित् सुहृत् नासीत् ?
Solution:
ପାପହେତାଃ ।

(ख) तस्य विमूढस्य जीवे किं नाभवत् ?
Solution:
ଦୟା ।

(ग) सर्वे प्राणिनः वातसंभ्रमेण कीदृशाः भ्रमन्ति स्म ?
Solution:
ଭୟାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ ।

(घ) वनस्पतेः शाखायां कः उषितवान् ?
Solution:
ଏକଃ କପୋତଃ ।

(ङ) कपोतः अपकारिणं व्याधं यत्नेन किं कृतवान् ?
Solution:
ପୂଜୟାମାସ ।

(च) कपोत: कुत: अग्नि गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ।

३. उत्कलभाषया / आङ्गलभाषया अनुवादं सरलार्थं च लिखत:

(क) भायी हि परमो …………………………. सहायिनी |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଏହ ସଂପାରରେ ପହ୍ନା ପୁରୁଯଲ ସଦାପ୍ନିକା, ଯେହେତୁ ଏହି ସଂସାରରେ ଅର୍ଥଦ୍ରାପ (ପୁରୁଷ)ର ଜୀବନଯାତ୍ରାର ସହାୟିକାହିଁ (ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ହୋଇଥାଏ) ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ବିରହାକୁଳ କପୋତ ଆଜି ତା’ ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କଥା ଭାବୁଛି । ସକାଳୁ ଯାଇଛି ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ । ତା’ ବିନା ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହେଉଛି ପୁରୁଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା । ତା’ ବିନା ପୁରୁଷ ହୁଏ ଅସହାୟ, ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୋଇପଡ଼େ ଦୁର୍ବିସହ । ଏଣୁ ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ନେହ, ସହାନୁଭୂତି, ପ୍ରେମ, ଅନୁରାଗ ଓ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ହିଁ ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୁଏ ପୁଷିତ, ପଲ୍ଲବିତ ତଥା ମଧୁମୟ । ଏଠାରେ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ – ‘ ଯତ୍ର ନାର୍ଯ୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ରମନ୍ତେ ତତ୍ର ଦେବତା ।’

(ख) हे कान्त ………………………. सञात: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ହେ ସ୍ଵାମୀ ! ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମର ଘରେ ଆଶ୍ରା କରିଛନ୍ତି । ସେ ଶୀତାର୍କ ଓ କ୍ଷୁଧାରେ ଆତୁର | ତାହାର ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ ସେବା କର । ପତ୍ନୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତର ଆଖୁ ଲୁହ ଛଳଛଳ ହେଲା ।

(ग) शरणागतस्थ ……………………….. विशेषत: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଏହ ସଂପାରରେ ତୃଦ୍ଵାଜନଦ୍ଵାରା ପଅଁବିଧ ଯନ୍ ମାସମରେ ବିଶେଷତାବୈ ଶରାଶାସନର ଆତିଥ୍ୟକୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ଆଶ୍ରମ ଚତୁର୍ବିଧ; ଯଥା – ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ । ଏ ସଂସାରରେ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମରେ ଥ‌ିବା ମନୁଷ୍ୟ ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନ କରିଥାଏ । ଯଥା- (୧) ବ୍ରହ୍ମଯଜ୍ଞ – ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧ୍ୟାପନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ; (୨)
ଅଗ୍ନିରେ ଆହୁତି ବା ହୋମ; (୪) ଭୂତଯଜ୍ଞ – ବିବିଧ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବଳି ବା ପୂଜା ପ୍ରଦାନ; (୫) ନୃଯଜ୍ଞ– ଅତିଥ ପୂଜନ । ଏଣୁ ଅତିଥୁ ପୂଜନହିଁ ଗୃହସ୍ଥର ପରମ ଧର୍ମ । କାରଣ ‘ଅତିଥଦେବୋ ଭବ’ । ଗୃହୀଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନଦ୍ଵାରା (ଗ) ଷ ୡମଧ୍ୟ….

(घ) अहो देहप्रदानेन ………………………….. परमा गति: |
Solution:
ଅନୁବାଦ – ଆହେ ! ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା ଅତିଥୁ ପୂଜନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ । ସେହିହେତୁରୁ (ମୁଁ) ଧର୍ମକୁ ଆଚରଣ କରିବି । ଯେହେତୁ ଧର୍ମ ହେଉଛି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ।
ବ୍ୟାଖ୍ୟା – କପୋତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵଶରୀରକୁ ଅର୍ପଣ କରି ଅତିଥି ପୂଜନର ଯେଉଁ ବିଧୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ତାହା କ୍ରୂର ଶିକାରୀ ନିମନ୍ତେ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । କପୋତର ମହାନତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିଛି ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ । ଅତିଥୁ ପୂଜନ ଧର୍ମଦ୍ଵାରା କପୋତ ଶିକାରୀକୁ ଧର୍ମାଚରଣ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିଛି । ଏଣୁ ଶିକାରୀ କହିଛି- ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମ ଆଚରଣ କରିବି । କାରଣ ଧର୍ମ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ତଥା ମୁକ୍ତି । ‘ଧାରୟତେ ଇତି ଧର୍ମ’ ଯାହା ଧାରଣ ବା ପୋଷଣ କରେ ତାହା ହିଁ ଧର୍ମ ।

४. सन्धिविच्छेदं कुरुत:

कध्रित, पिञाराबद्धाम् व्याधोSपि, शीतार्त:, शून्यन्याह, लोकेSस्मिन् |
Solution:
କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ + ଚିତ୍
ବ୍ୟାଧେପି = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି
ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ = ଶୂନ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ
ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜର + ଆବଦ୍ଧାମ୍
ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତ + ଋତଃ
ଲୋକେପିନ୍ = ଲୋକେ + ଅସ୍କିନ୍ ।

५. सन्धिविधानं कुरुत –
सम् + आश्रित:, सत्कार + अथम्, कर्तव्यम् + आतिथ्यम् |
Solution:
ସମ୍ + ଆଶ୍ରିତଃ = ସମାଶ୍ରିତଃ
ସତ୍କାର + ଅର୍ଥମ୍ = ସତ୍କାରାର୍ଥମ୍
କର୍ତବ୍ୟମ୍ + ଆତିଥ୍ୟମ୍ = କର୍ତ୍ତବ୍ୟମାତିଥ୍ୟମ୍ ।

६. अधोनिर्दिष्टपदानां बन्धनीमध्यात् उपयुक्तम् अर्थं निरूपयत:

(वात्या, व्याध:, आतिथिसत्कार:, दयनीय:, शीतरक्षणम्, विश्रासयुक्तम्, प्रतीक्षा कुरु, चेतना प्राप्त:, नाराकरणाम्)
ଲ୍ମଦକଃ = ବ୍ୟାଧଃ
ତପସ୍ବୀ = ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତମ୍
ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = ଚେତନାଂ ପ୍ରାନ୍ତଃ
ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ନିରାକରଣମ୍
ବ।ତସମ୍ମଂ = ବାତ୍ୟା
ଆତିଥ୍ୟମ୍ = ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରଃ
ହିମତ୍ରାଣମ୍ = ଶୀତରକ୍ଷଣମ୍

७. रेखारूढपदानां सकारणं विभक्तिनिरूपणं कुरुत:

(क) तस्य पापहेतोः न कश्चित् तस्य सुहृत् ।
Solution:
ଦ୍ରେଗୋ = ହେତୁ ଶବ୍ଦଠାରେ ଷଷ୍ଠୀ |

(ख) तस्मिन् वने वातसम्भ्रमः अभवत् ।
Solution:
ବନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

(ग) धारापातेन वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ।
Solution:
ଧାରାପାତେନ = ହେତେ ୩ପ୍ରା |

(घ) वनस्पतेः शाखयां कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् ।
Solution:
ବନମତେ = ସତ୍ମବୈ ୬ଯା

(ङ) पक्षी व्याधम् यत्नेन पूजयामास ।
Solution:
ଯନେନ = ” ପ୍ତକ୍ଵତ୍ୟାଦଣ୍ୟ ଭପସଂଖ୍ୟାନମ୍ ” ଯୋଗେ ୩ମା |

(च) हिमत्राणं विधीयताम् ।
Solution:
ଦ୍ଵିମହାଶ = ଉକ୍ତେ କମଣି ୧ପା |

८. अधोनिर्दिष्टानि पदानि व्यवहृत्य पृथग् वाक्यानि रचयत ।

यापयितुम्, प्रातः, स्वस्ति, भृशम्, यथाशक्ति, मुहूर्त्तम्, त्रिः, प्रति ।
Solution:
ଯାପୟିତୁମ୍ (ଯାପନ କରିବାକୁ) = ଡଃ ରାତ୍ରିଂ ଯାପଯିତୁମ୍ ଅତୃ ଆଗଚ୍ଛତି |
ପ୍ରାତଃ (ସକାଳେ) = ପ୍ରାତଃ ଭ୍ରମଣଂ ସର୍ବଦା କରଣାୟ |
ସ୍ଵମି (ମଲଂନ୍) = ପ୍ରକାରଦ ସ୍ଵପ୍ରି ଉବତୁ |
ଯଥାଶକ୍ତି ( ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ) = ଯଥାଶକ୍ତି ତେ ଇଦଂ କାର୍ଯ୍ୟମ୍ ଅକୁର୍ବନ୍ ।
ତିଃ ( ତିନିଥର) = ସ ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଜଳେ ନ୍ୟକ୍ଷିପାତ୍ ।
ପୃତି (ଆଡ଼କୁ) = ଦାନ ସ୍ମୃତି ଦମା କୁରୁ |

୧. शून्यस्थाने प्रकृतिं / प्रत्ययं दर्शयत –

हत्वा – हन् + ……………
Solution:
କ୍ବାଚ୍

यापयितुम् – या + णिच् + ………………
Solution:
ତ୍ନମୁନ୍‌

उषितवान् – ……………. + क्तवतु
Solution:
ବସ୍

चरितुम् – ………….. + तुमुन्
Solution:
ଚର୍

कर्तव्यम् – ………….. + तव्य
Solution:
ତ୍କ

गृहीत्वा – ………… + क्त्वा
Solution:
ଗୃଦ

तृप्तिम् – तृप् + ……………..
Solution:
କ୍ତିନ୍

प्रविष्टः – प्र – विश + ……………
Solution:
କ୍ତ

ददता – दा + ……………
Solution:
ଣତ୍

विचिन्त्य – वि + चिन्त् + …………
Solution:
ଲ୍ୟପ୍ଲ

संस्मृत्य – सम् + स्मृ + ………..
Solution:
ଲ୍ୟପ୍ଲ

आस्तीर्य – आ + ……… + क्त्वा (ल्यप्)
Solution:
ସ୍ମ

१०. विग्रहं / समासनाम दर्शयत –

ପରାଯା ଉପଯୋଗା ଅତିରିକୃ ପୃଣୋରର

१. कोष्ठकमध्यादुपयुक्तं पदं निरूप्य शून्यस्थानं पूरयत –
(ବନ୍ଧନୀ ମଧ୍ଯରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପଦ ନିରୂପଣ କରି ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।)

1. कदाचित् एकः शकुनिलुब्धकः …………. प्रतिवसति स्म । (घनारण्ये, नगरे, ग्रामे )
Solution:
କଦାଚିତ୍ ଏକଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ ।

2. स: अत्यन्तं ……. पापरच | ( क्रूर:, रूक्षः, निष्ठुर : )
Solution:
ସ୍: ଅତ୍ୟନ୍ତ ରକ୍ଷ ପାପଣ୍ଡ |

3. तस्य …….. न कशचित् तस्य सुहत् न कश्चित् तस्य सम्बन्धी च | ( नैष्ठुयात्, क्रौर्यात्, पापहेतोः)
Solution:
ତପ୍ୟ ପାପହ୍ବେଗୋଁ ନ କଣିତ୍ ତସ୍ୟ ସ୍ନହ୍ତ୍ ତସ୍ୟ ସମ୍ମଦା ତ |

4. स ………… हत्वा तेषा विक्रयं करोति | (पतङ्गान्, पशून्, मृगान् )
Solution:
ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ବା ତେଷା ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି ।

5. एवं ……… तस्थ कदपि जीवे दया नाभवत् न च धर्मवुद़ि: समुदित | ( क्रूरस्य, निष्ठुरस्य, विमूढस्य )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

6. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे ………… नाभवत् न च धर्मवुद्धिः समुदिता । ( दया, संवेदनशीलता, शुभदृष्टिः )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

7. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे दया नाभवत् न च …………. समुदिता | (सुवुद्धि:, कुबुद्धिः, धर्मवुद्धिः )
Solution:
ଏବଂ ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭବତ୍ ନ ଚ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁଦିତା ।

8. एकदा स ……… व्याधः एकां कपोतीं धृत्वा पिञ्जरावद्धां कृत्वा स्थापयामास । (पापी, निष्ठुर:, कपटी)
Solution:
ଏକଦା ସ ନିଷ୍ଠୁରଃ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ୱ ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

9. तदा दस्मिन् वने ……… अभवत् । (वातसम्भ्रमः, झञ्झावातः, वृष्टिः )
Solution:
ତଦା ତସ୍ମିନ୍ ବନେ ବାତସମ୍ଭ୍ରାମଃ ଅଭବତ୍ ।

10. धारापातेन …………… क्षणेन सलिलपूर्ण अभूत् । (सरोवरम्, कूपम्, वसुन्धरा )
Solution:
ଧାରାପାତେନ ବସ୍ମବିରା ଯଣେନ ସଲିନପୂଣ୍ଡା ଅତୁଡ୍‌ |

11. सर्वे ………. वने भ्रमन्ति स्म । (भयाती:, सुखेन, दुःखेन )
Solution:
ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ ।

12. ………… व्याधोऽपि शीतार्तः स्वजीवनरक्षार्थं रजनीं यापयितुम् एकं वनस्पतिं शरणं गत: । (पाप:, दुरात्मा, क्रूर: )
Solution:
ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

13. व्याधः स्वजीवनरक्षार्थं ………. यापयितुम् एकं वनस्पतिं शरणं गतः ।
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

14. तस्य भार्थ ………… चरितु गता न प्रत्यावर्तन | (सायं, दिवा, प्रातः)
Solution:
ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ ।

15. स ………. कपोतः चिन्ताकुलः आसीत् । ( दयालुः, धर्मात्मा, तपस्वी)
Solution:
ସ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ ।

16. स: तपस्वी कपोत: ………… आसीत् । (व्याकुलः, चिन्ताकुलः, शङ्काकुल: )
Solution:
ଡଃ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ ।

17. भर्तुः प्रीतिं विलोक्य सा आत्मानं ……… अमन्यत । (कृतकृत्याम्, धन्याम्, पुण्यवतीम् )
Solution:
ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ ସା ଆତ୍ମାନଂ କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ ଅମନ୍ୟତ ।

18. भर्तारं दुःखितं ………. कपोती भृशं दुःखिता । (स्मृत्वा, ज्ञात्वा, दृष्ट्वा )
Solution:
ଭର୍ତାରଂ ଦୁଃଖ୍ ଜ୍ଞାତ୍ମା କପୋତୀ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ୍ ।

19. तस्य यथाशक्ति ……….. कुरु । (पूजा, सेवां, सत्कारं )
Solution:
ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ ।

20. पत्नी ………. श्रुत्वा कपोतः वाष्पाकुललोचनः सञ्जातः । ( विलपनं, कथनं, वचनं )
Solution:
ପତ୍ନୀ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା କପୋତଃ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ ସଞ୍ଜାତଃ ।

21. ………… गृहात् अग्निं गृहीत्वा आगमत् । ( कमीर, कुम्भकार, तक्षक )
Solution:
କର୍ମାର ଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ମା ଆଗମତ୍ ।

22. …………. व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः सञ्जातः । (अकृतोभयः, शीतार्तः, रूक्षः)
Solution:
ଅକୁତୋଭୟଂ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସତଃ ।

23. अकुतोभयः व्याधः आत्मानं तापयित्वा ………….. सञ्जातः । ( सन्तोष:, प्रकृतिस्थः, सानन्दः)
Solution:
ଅକ୍ରୂକୋତଭୟ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଞ୍ଜାତଃ ।

24. मुहूर्तं प्रतिपालय, तव …………. विधातुं यतिष्ये । (तृप्तिं, आनन्दं, सन्तोषं)
Solution:
ମ୍ନଦୁଙ ପୃଦିପାଲମ୍, ତବ ହଫି ବିଧାତୁ ଯତିଯ୍ୟେ |

25. तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः ………… नाशयेत् । ( क्लान्तिं, क्षुधां, पिपासां)
Solution:
ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ସ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟତ୍ ।

26. तस्य गृहे नास्ति ………… येन सः अतिथेः क्षुधां नाशयेत् । (विभवः, अन्नं, खाद्यं)
Solution:
ତଥ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ଡଃ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟତ୍ ।

27. किं कर्तव्यमिति ……………. चिन्तयामास । ( चिन्ताकुल:, शङ्काकुल:, विमूढ़ : )
Solution:
କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମିତି ବିମୂଢ଼ୀ ଚିନ୍ତୟାମାସ ।

28. ………….. स पक्षी अग्निं त्रिः परिक्रम्य अग्निमध्यं प्रविष्टः । (दृढ़प्रतिज्ञः, सत्यप्रतिज्ञः, अतिथिपरायणः)
Solution:
ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟ |

29. स पक्षी अग्निं ……….. परिक्रम्य अग्निमध्ये प्रविष्टः | (द्विः, त्रिः, पञ्चः )
Solution:
ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ପ୍ରବିଷ୍ଟ ।

30. …………… मम घोरः अधर्मः भविष्यति । (पापबुद्धेः, निष्ठुरस्य, नृशंसस्य)
Solution:
ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ।

31. नृशंसस्य मम घोरः ………… भविष्यति । ( अन्यायः, अनीति:, अधर्मः)
Solution:
ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ।

32. कपोतः स्वत्यागेन मम कृते ………….. भवति ।(आदर्श, शिक्षणीय, उदाहरण:)
Solution:
କପୋତଃ ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ମମ କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ।

33. सा पतिं ………….. दृष्टवती । (विमानोपरि, आसनोपरि, सिंहासनोपरि )
Solution:
ସା ପତଂ ବିମାନୋପରି ଦୃଷ୍ଟବତୀ ।

34. ………… तं पूजयन्ति । (साधवः, ऋषयः, पुण्यकीर्तयः )
Solution:
ପୁଣ୍ୟକାଉୟ: ତ ତ୍ପଲୟନ୍ତି |

35. कपोती अपि ………. गतवती । (आकाश, पातालं, स्वर्गं )
Solution:
କପୋତୀ ଅପି ସ୍ଵରଂ ଗତବତୀ ।

36. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः ब्याधः ………… वनं प्राविशत् । (श्वापदसंकुलं, हिंस्रजन्तुसंकुलं, धनं)
Solution:
ସ୍ବଜୀବନଂ ତ୍ୟଙ୍କୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ରୀପଦସଂକୁଳ ବନଂ ପ୍ରାବିଶତ୍ ।

37. व्याधोऽपि ……….. प्रविष्टः नष्टपापः परां सिद्धिं प्राप । (अग्निं, स्वर्गं, जलं )
Solution:
ବ୍ୟାଧୋଽପି ଅଗ୍ନି ପ୍ରବିଷ୍ଟ ନଷ୍ଟପାପଃ ପରାଂ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ ।

अतिसंक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. शकुनिलुब्धकः कुत्र प्रतिवसति स्म ?
Solution:
ଘନାରଣ୍ୟ ।

2. कथं तस्य न कश्चित् सृहत् आसीत् ?
Solution:
ପାପହେତାଃ ।

3. पतङ्गान् हत्वा स तेषां किं करोति ?
Solution:
ବିକୃୟମ |

4. किम्भूतस्य तस्य न कदापि जीवे दया अभवत् ?
Solution:
ବିମୂରପ୍ୟ |

5. विमूढस्य तस्य कदापि जीवे किं नाभवत् ?
Solution:
ଦାମା |

6. व्याधः एकां कपोतीं धृत्वा किं कृत्वा स्थापयामास ?
Solution:
ପିଞଁରାବନ୍ଧାମ୍ |

7. अथ तस्मिन् वने किमभवत् ?
Solution:
ବାତସମୃମ |

8. आकाशं किम्भूतम् आसीत् ?
Solution:
ମେଶାଛକମ |

9. केन हेतुना वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्ण अभूत् ?
Solution:
ଧାରାପାତେନ |

10. धारापातेन का क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ?
Solution:
ଦମ୍ବନ୍ଧିରା |

11. रजनीं यापयितुं व्याधः किं शरणं गतः ?
Solution:
ଏବଂ ବନସ୍ପତିମ୍ ।

12. कुत्र एकः कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् ?
Solution:
ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାମ୍ ।

13. वनस्पतेः शाखायां कः दीर्घकालम् उषितवान् ?
Solution:
ଏକଃ କପୋତଃ ।

14. का वृद्धिं गता ?
Solution:
ଅଲନା |

15. कपोतस्य भायी प्रातः किमर्थं गता ?
Solution:
ଚଟିତୁମ୍ନ |

16. ‘तपस्वी’ इत्येव शब्दः कस्यकृते प्रयुक्तम् ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ।

17. कं दुःखितं ज्ञात्वा कपोती भृशं दुःखिता ?
Solution:
ରତାଉପ୍ |

18. कस्य प्रीतिं विलोक्य कपोती आत्मानं कृतकृत्यक्यम् अमन्यत ?
Solution:
ଇତୁଃ |

19. भर्तुः प्रीतिं विलोक्य कपोती आत्मानं किम् अमन्यत ?
Solution:
ତ୍କତତ୍କତ୍ୟମ୍ନ |

20. कपोतः अपकारिणं व्याधं यत्नेन किं कृतवान् ?
Solution:
ତ୍ପଦୟାମାମ |

21. कः शीतार्तः क्षुधार्तश्च आसीत् ?
Solution:
ବତ୍ୟାଧ |

22. कपोतः कर्मारगृहात् किं गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
ଅଗ୍ନିମ୍ ।

23. कपोतः कुत्र अग्निं योजयामास ?
Solution:
ଶ୍ଚଯେପୁ ପତ୍ରେଯୁ |

24. किम्भूतः व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः सञ्जातः ?
Solution:
ଅକ୍ଳତୋରଫ |

25. कपोतस्य गृहे क: नास्ति ?
Solution:
ବିଭବ |

26. कपोतः कुत: अग्निं गृहीत्वा आगमत् ?
Solution:
କମାରହଡ୍‌ |

27. ‘ मुहूर्तं प्रतिपालय, तव तृप्तिं विधातुं यतिष्ये’ – इति केन उक्तम् ?
Solution:
କପୋତେନ ।

28. पक्षी कथमासीत् ?
Solution:
ପଣ୍ୟସ୍ତତିକ୍ |

29. कः अग्निमध्यं प्रविष्टः ?
Solution:
କପୋଣ୍ଠ |

30. कस्य घोर: अधर्मः भविष्यति ?
Solution:
ନ୍ତ୍ରଣସସଦ ମମ (ବତ୍ୟାଧମ୍ୟ)

31. कः व्याधस्य कृते आदर्श : भवति ?
Solution:
କପୋତଃ ।

32. कथं कपोतः व्याधस्य कृते आदर्शः भवति ?
Solution:
ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ।

33. केन अतिथिपूजना दर्शिता ?
Solution:
ଦେହପ୍ରଦାନେନ ।

34. बहुधा करुणं विलप्य कपोती भृशं दुःखिता कुत्र प्रविवेश ?
Solution:
ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନମ୍ ।

35. कपोती पतिं कुत्र दुष्टवती ?
Solution:
ବିମାନୋପରି ।

36. के कपोतं पूजयन्ति ?
Solution:
ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟଃ ।

37. कपोती अपि कुत्र गतवती ?
Solution:
ସ୍ୱର୍ଗମ୍ ।

38. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः व्याधः किम्भूतं वनं प्राविशत् ?
Solution:
ଦ୍ୱାପଦସଂକୁଳମ୍ ।

39. कीदृशः अग्निः तद् वनं ददाह ?
Solution:
ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ।

40. केन हेतुना व्याधः स्वर्गं गतवान् ?
Solution:
ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ।

संक्षेपेण उत्तरं लिखत :

1. शकुनिलुब्धकः कथं जीविकानिर्वाहम् अकरोत् ?
Solution:
ଏକଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୂକ୍ଷୀ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ପାପହେତୋ ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତସ୍ୟ ସୁହୃଦ, ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚ ଆସୀତ୍ । ଡଃ ବ୍ୟାଧଃ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ବା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କୃତ୍ୱା ଜୀବିକାନିର୍ବାହମ୍ ଅକରୋତ୍ । ତଥ୍ୟ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ନ ସମୁଦିତା ।

2. वने वातसंभ्रमेण किं किम् अभवत् ?
Solution:
ବାତସଂଭ୍ରମେଣ ଆକାଶଂ ମେଘାଚ୍ଛନଂ, ବୃକ୍ଷା ଉଦ୍ଘାଟିତଃ ଧାରାପାତେନ ବସୁନ୍ଧରା କ୍ଷଣେନ ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା ଚ ଅଭୂତ୍ । ମୃଗା, ସିଂହା, ବରାହା ଚ ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ବନେ ଅଭ୍ରମନ୍ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

3. स व्याधः कपोतीं कथं स्थापयामास ?
Solution:
ଏତଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତଃ ରୂରଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ ତସ୍ୟ ଜୀବେ ଦୟା ନାଭିବତ୍ । ଏକଦା ସ ନିଷ୍ଠୁରଃ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ ।

4. दुरात्मा व्याधः कथं वनस्पतिं शरणं गतः ?
Solution:
ଏକଦା ତସ୍ମିନ୍ ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ ଅଭବତ୍ । ଆକାଶଂ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନମ୍ । ବୃକ୍ଷା ଉତ୍ପାଟିତା, ଧାରାପାତେନ ବସୁନ୍ଧରା କ୍ଷଣେନ ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା ଅଭୂତ୍ । ମୃଗା, ସିଂହାଃ, ବରାହାଃ, ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା, କ୍ଷୁଧାର୍ତା ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧୋଽପି ଶୀତାର୍ତା ସୃଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ରଜନୀ ଯାପୟିତୁମ୍ ଏବଂ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ।

5. कथं तपस्वी कपोतः चिन्ताकुलः आसीत् ?
Solution:
ଏକସ୍କ୍ରିନ୍ ବନେ ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାମ୍ ଏକ କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଅତଃ ସ ତପସ୍ଵୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳୀ ଆସୀତ୍ । କଳଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା କିଂ କାରଣଂ ସ୍ୟାଦ୍ ଯେନ ସା ନ ନିବର୍ଷତେ |

6. कपोती विरहे कपोतः कथं विलपति ?
Solution:
କପୋତୀ ବିରହେ କପୋତଃ ବିଳପତି ଯତ୍ “ କାନନେ ମମ ପ୍ରିୟାୟଃ ସ୍ଵସ୍ତି ଭବେତ୍ । ତୟା ପ୍ରିୟୟା ବିରହିତଂ ମମ ଇଦଂ ଗୃହଂ ଶୂନ୍ୟ ଭବତି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପୁରୁଷସ୍ୟ ପରମୋ ନାଥ, ତଥା ଅସ୍ଟିନ୍ ଲୋକେ ସା ଭାର୍ଯ୍ୟା ଅସହାୟସ୍ୟ ପୁରୁଷସ୍ୟ ଲୋକଯାତ୍ରା ସହାୟିନୀ ଭବତି ।’’ ଅନେନ ଭୃଶଂ ବିଳପତି ।

7. पिञ्जरावद्धा कपोती कपोतं किं कथितवती ?
Solution:
କପୋତସ୍ୟ ବିଳାପଂ ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ଅଶୁଣୋତ୍ । ଭର୍ତାରଂ ଦୁଃଖ ଜ୍ଞାତ୍ରା କପୋତୀ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ । ଭତୁଃ ପ୍ରୀତିଃ ବିଲୋକ୍ୟ ସା ଆମ୍ବାନାଂ କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ ଅମନ୍ୟତ । ଅଥ ସା ଅଦ୍ରବୀତ୍ – “ ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ଅଦ୍ୟ ତବ ବାସଂ ସମାଶ୍ରିତଃ । ସ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତ । ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ ।”

8. पत्नीवचनं श्रुत्वा कपोतः किम् अकरोत् ?
Solution:
ଜ୍ଞାତ୍ମା ଅପି ଯନ ପୂଜୟାମାସ । ତସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥୀ ପ୍ରଣୟେନ ଉବାଚ – ଅଶ୍ବିନ୍ ସଂସାରେ ବିଶେଷତଃ ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞ ପ୍ରହରଃ ଗୃହସ୍ଥ ଶରଣାଗତସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟା କୁର୍ଯ୍ୟାତ୍ । ଅତଃ ବିସ୍ତାରଂ ବୃହି କିଂ କରିଷ୍ୟାମି ।

9. कथं व्याधः प्रकृतिस्थः संजातः ?
Solution:
ଶୀତାର୍ଡ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ହିମତ୍ରାଣଂ ବିଧାନାର୍ଥୀ ସ କପୋତଃ ପର୍ଣାନି ଭୂତଳେ ଆସ୍ତ୍ରୀର୍ଯ୍ୟ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ଵ ଆଗମତ୍ । ଶୁଵେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ଅଗ୍ନି ଯୋଜୟାମାସ । ଅକୁତୋଭୟ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ଵ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ ।

10. व्याधः कथम् आत्मानं धिक्कृतवान् ?
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵସ୍ୟ ଶୀତନିବାରଣାତ୍ ଅନନ୍ତରଂ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ କପୋତଂ କଣ୍ଠତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ସ ଆତିଥ୍ୟ କରିଷ୍ଯତି । ଏବଂ ଚିନ୍ତୟିତ୍ୱ ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ସ୍ୱ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧ୍ଵଂକୃତବାନ୍ ।

11. भर्तु: वियोगहेतो: कपोती किं कृतवती ?
Solution:
କାପୋତା ଅଭାବ ପଡିପାରକଣା ଆସାତ୍ | ସ୍ଵସମ୍ମଣେ ସ୍ୱାଣପ୍ତିଯ କାପେ।ତମ ଅଗ୍ନମଧ୍ୟ ପୃବିଯା ହଯା ସା ଗୋଲାମ୍ବଛିତା ଜାତା । ଭର୍ତୁବିୟୋଗହେତୋ କପୋତୀ ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ୍ ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନଂ ପ୍ରବିବେଶ ।

12. व्याधः कथं सद्गतिं प्राप्तम् ?
Solution:
ବ୍ୟାଧୀ ତୌ କପୋତଦମ୍ପତୀ ଦୃଷ୍ଟା ସଦ୍‌ଗତଂ ପ୍ରାୟୁମ୍ ଅଚିନ୍ତୟତ୍ । ସ୍ଵଜୀବନଂ ତ୍ୟଙ୍କୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳଂ ବନଂ ପ୍ରାବିଶତ୍ । ବନେ ମହତା ପବନେନ ଦ୍ରୁମାତାଂ ବ୍ୟାଧୋଽପି ଅଗ୍ନୀ ପ୍ରବିଷ୍ଟ ନଷ୍ଟପାପଃ ପରାଂ ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ସଂଘର୍ଷାତ୍ ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ଅଗ୍ନି ତଦ୍ ବନଂ ଦଦାହ । ସୋଽପି ସ୍ଵର୍ଗ ଗତବାନ୍ ।

दीर्घप्रश्नोत्तरम् :

1. व्याधस्य चरित्रं चित्रयत ।
Solution:
ଏତଃ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ ଘନାରଣ୍ୟ ପ୍ରତିବସତି ସ୍ମ । ଡଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂଯଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ପାପହେତୋ ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତସ୍ୟ ସୁହୃତ୍, ନ କଶ୍ଚିତ୍ ତଥ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚାର୍ସୀତ୍ । ସ ବ୍ୟାଧଃ ପତଙ୍ଗାନ୍ ଧୃତ୍ଵା ହତ୍ବା ଚ ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ଅନେନ ତସ୍ୟ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହଂ ଭବତି । ସ ବ୍ୟାଧଃ ମୂର୍ଖ, ତସ୍ୟ ଜୀବେ ଦୟା ନାସୀତ୍ । ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି
ସ ବ୍ୟାଧଃ ଏକାଂ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ ସନ୍‌ ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ । ତସ୍ୟ ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାମ୍ ଏକ ଅପି ତଥ୍ୟ ନ ସମୁଦେତି । ଏକଦା ଅଭବତ୍ । ଦୁରାତ୍ମା ବ୍ୟାଧଃ ଶୀତାର୍ତା କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ ।

କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାୟ ଯଦା କଥୁତବାନ୍ ତଦା ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ କପୋତଃ ସ୍ଵଶରୀରମ୍ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଷ୍ଟବାନ୍ । ଏତତ୍ତ୍ଵଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ଵୟମେବ ଧୃକ୍‌କୃତବାନ୍ । କପୋତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗନିଷ୍ଠା ଦୃଷ୍ଟା ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି ପରିବର୍ତ୍ତନଭାବଂ ସଂଜାତଃ । ସ ଧର୍ମାଚରିତୁମ୍ ଇୟେଷ । ଜାଲଂ, ଯଣ୍ଟିଂ, ଶଳାକା, କ୍ଷାରକଂ, ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାନ୍ ବଦ୍ଧାନ୍ କପୋତାନ୍ ଚ ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ କପୋତୀ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଶ୍ୟ ସ୍ଵଶଂ ଗତବତୀ । ସ୍ୱର୍ଗେ ର୍ତେ ଦମ୍ପତୀ ବିଲୋକ୍ୟ ବ୍ୟାଧଃ ସଦ୍‌ଗତି ପ୍ରାମିଂ ପ୍ରଯନୂଶୀଳ ଅଭୂତ୍ । ସ୍ଵଜୀବନଂ ତ୍ୟଭ୍ରୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ବ୍ୟାଧଃ ଶ୍ୱାପଦସଂକୁଳ ବନଂ ପ୍ରବିବେଶ । ତତ୍ର ଜ୍ବଳମାନେ ବନେ ସ୍ୱ ନ୍‌ଷ୍ଟପାରଂ ପରମଗତଂ ପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ । ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ ବ୍ୟାଧସ୍ୟା ଚାରିତ୍ରିକଂ ମହତ୍ତ୍ୱ ପ୍ରତିପାଦିତମ୍ ।

2. कपोतस्य पत्नी प्रीतिं वर्णयत ।
Solution:
କପୋତ ଘନାରଣ୍ୟ ଏକସ୍ମିନ୍ ବୃକ୍ଷେ ନିବାସଂ କୃତମ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା କପୋତୀ ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ଅତଃ ସ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । କଏଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା କିଂ କାରଣଂ କଳଂ କରୋତି ଅତ୍ର ବର୍ଣିତଂ ଯଥା –

ଅପି ସୃସ୍ତି ଭବେତ୍ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ମମ କାନନେ ।
ତୟା ବିରହିତଂ ହୀଦଂ ଶୂନ୍ୟମଦଂ ଗୃହଂ ମମ ||
ପୁନଶ୍ଚ, ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପରମୋ ନାଥ ପୁରୁଷତ୍ୟେହ ପଠ୍ୟତେ ।
ଥସତ୍ରାୟଯ୍ୟ ଲୋକେସିଲୋକମାଣ୍ଡାସଦ୍ବାୟିନା ||

ଅନେନ ପ୍ରକାରେଣ କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ଆସୀତ୍ । ପଧ୍ୟା ବଚନଂ ପାଳୟିତ୍ଵ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧମ୍ ଅପକାରିଣଂ ଜ୍ଞାତ୍ମା ଅପି ଯଥାଶକ୍ତି ପୂଜୟତି । ଆତିଥ୍ୟସତ୍କାରାର୍ଥୀ ତେନ କପୋତେନ ସ୍ବଶରୀରମପି ତ୍ୟଜତି । କପୋତଃ ସ୍ବପ୍ରେମ୍ପା ନ କେବଳଂ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଅପିତୁ ସ୍ଵର୍ଗେ କପୋତ୍ୟା ସହ ରମଣଂ କୃତମ୍ ।

3. कपोतस्य आतिथ्यं वर्णयत ।
Solution:
ଏକସ୍ମିନ୍ ବନେ ବୃକ୍ଷଶାଖାୟାମ୍ ଏକଃ କପୋତଃ ନିବାସଂ କୃତବାନ୍ । ଏକଦା ବନେ, ବାତ୍ୟା ଅଭବତ୍ । ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ସନ୍‌ ଏକଃ ବ୍ୟାଧଃ ତମେବ ବୃକ୍ଷ ଶରଣଂ ଗତଃ । କପୋତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତୁଃ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । ଅତଃ କପୋତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୂତ୍ବା ତାଂ ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ଅତଃ ପଞ୍ଜୁରୀସ୍ଥା କପୋତୀ କପୋତଂ କଥୁତବତୀ – ହେ କାନ୍ତ ! ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ତବ ବାସଂ ସମାଶ୍ରିତଃ, ପଃ ଶୀତାର୍ତା କ୍ଷୁଧାର୍ତା ଚ, ତସ୍ୟ ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାରଂ କୁରୁ । ପନୀବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କପୋତଃ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ ସଂଜାତଃ । ‘ ଅତିଦେବୋ ଭବାଃ, ’ ‘ଶରଣାଗତସ୍ୟ ରକ୍ଷଣଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍’ ଇତ୍ୟେବ ମନସି ନିଧାୟ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଅତିଥିସତ୍କାରଂ କୃତଂ ପୂଜୟାମାସ ଚ । ଅତଃ ତେନ ଉକ୍ତ

ଣରଣାଗତସ୍ୟ କରବ୍ୟମାଡିଥ୍ୟମିଦୃ ଯନଙ |
ପଞ୍ଚ ଯଜ୍ଞପ୍ରବୃତ୍ତେନ ଗୃହସ୍ଥନ ବିଶେଷତଃ ॥

ଅତଃ କପୋତଃ ବ୍ୟାକଂ ଶୀତାତ୍ ରକ୍ଷଣାର୍ଥୀ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହିତ୍ବା ଶୁଶ୍ଳେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ସଂଯୋଜୟାମାସ । ଅଗ୍ନିନା ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ୱ ବ୍ୟାଧଃ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତ । ଅନନ୍ତରଂ କ୍ଷୁଧା ନିବାରଣାର୍ଥୀ ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତଂ କଣ୍ଠତବାନ୍ । ବିମୂଢ଼ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାତମନା ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭବ ଯେନ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧାଂ ନାଶୟିଷ୍ୟତି । ତଥାପି ଅତିଥେ ସତ୍କାରାମିଂ ପ୍ରଯନୂସ୍ୱରୂପଂ ସ୍ବଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ନିକ୍ଷିପ୍ତବାନ୍ । ଅଗ୍ନି ତ୍ରି ପରିକ୍ରମ୍ୟ ସ୍ବଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମନ୍ତେ ପ୍ରବିଷ୍ଟବାନ୍ ସ କପୋତଃ । ଯଥା କପୋତଃ ସ୍ୱତ୍ୟାଗେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟ କୃତଂ ତଦେବ ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ଉଦାହରଣୀୟଂ ଚ ଭବତି । ଏତାଦୃଶଃ ଆତିଥ୍ୟ

4. कपोती चरित्रं चित्रयत ।
Solution:
କପୋତୀ ବାସଂ କୃତବତୀ । ସା ଚରିତଂ ପ୍ରାତଃ ଗତଃ । ଏକ ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ ଘନାରଣ୍ୟ ତାଂ ଧୃତ୍ଵା ପଞ୍ଜରାବନ୍ଧା କୃତ୍ୱା ସ୍ଥାପୟାମାସ । ବନେ ବାତସଂଭ୍ରମଃ ଅଭବତ୍ । ସ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ । ତସ୍ମିନ୍ ବୃକ୍ଷେ କପୋତଃ ନିବାସଂ କୃତବାନ୍ । ଅତିଥ୍ୟସେବା ଗୃହସ୍ଥସ୍ୟ ଧର୍ମମ୍ ଇତି ଜ୍ଞାତ୍ମା କପୋତୀ ସ୍ୱପତଂ କପୋତଂ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥମ୍ ଅକଥୟତ୍ । ଯଦା କପୋତ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ସ୍ଵଶରୀରଂ ତ୍ୟକ୍ତବାନ୍ ତଦା କପୋତୀ ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା ଅଭବତ୍ । ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ ସା ଭୃଶଂ ଦୁଃଖ ଅନନ୍ତରଂ ସନ୍ଦୀପ୍ତମ୍ ଅଗ୍ନି ପ୍ରବିବେଶ । କପୋତୀ ଦୟାପରାୟଣା ଆସୀତ୍ । କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପତିପରାୟଣାସୀତ୍ । ପତିପ୍ରେମ୍‌ ସା ନ କେବଳଂ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଅପିତୃ ସ୍ଵର୍ଗେ ପତ୍ୟା ସହ ମିଳିତାସୀତ୍ । କପୋତୀ ଚରିତ୍ର ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟଂ ଭବତି ।

5. कपोतलुब्धककथातः का नीतिशिक्षा लभ्यते ?
Solution:
ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହିତଃ ଇୟଂ କଥା ଅତୀବ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ଭବତି । ଅତ୍ର ବିବିଧା ନୀତିଶିକ୍ଷା ଲଭ୍ୟତେ ଯଥା –

(୧) ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରତା – ସ କରଂ କପୋତୀ ବିନାଶୟତି ?
(୨) ମାନବସ୍ୟ ଜୀବନଂ ଯଦା ବିପନଂ ତଦା କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବ କପୋତଃ କରଂ ତସ୍ୟ ଉପକାରଂ ସାଧୟତି ?
(୩) କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ।
(୪) ‘ ଅତିଥିଦେବୋ ଭବ’ – ଇତ୍ଯୁକ୍ତା ଯାଥାର୍ଥୀ କପୋତେନ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
(୫) ଶରଣାଗତସ୍ୟ ରକ୍ଷଣଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ – ଇତି ଗୃହସ୍ଥାନ କପୋତେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଶରଣଂ ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତମ୍ ।
(୬) କପୋତସ୍ୟ ତ୍ୟାଗଭାବମ୍ ।
(୭) କପୋତସ୍ୟ ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ ନିଷ୍ଠୁର ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି ଧର୍ମନିଷ୍ଠା ଜୀବେଦୟା ଚ ।
(୮) କପୋତିଃ ପତିବ୍ରତମ୍ ।
(୯) ପଶ୍ଚାତ୍ତାପେନ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ନଷ୍ଟପାପମ୍ ।
(୧୦) ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା ସ୍ଵର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି ।

भावसंप्रसारणम् (ଭାବସତ୍ମସାର)

1. स पतङ्गान् हत्वा तेषां विक्रयं करोति ।
Solution:
ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ଇୟଂ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗୀତ୍‌ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର ଅସ୍ଥିନ୍ ପ୍ରସଙ୍ଗେ ବ୍ୟାଧନ୍ୟ ସ୍ଵରୂପଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ଘନାରଣ୍ୟ ବସତଃ ବ୍ୟାଧଃ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୂରଃ ପାପଶ୍ଚ ଆସୀତ୍ । ତଥ୍ୟ ପାପହେତୋ ତଥ୍ୟ କୋଽପି ସୁହୃତ୍ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଚ ନାସୀତ୍ । ତଥ୍ୟ ଜୀବନଧାରଣ ଭିନ୍ନମାସୀତ୍ । ସ ପତଙ୍ଗାନ୍ ହତ୍ଵା ତେରାଂ ବିକ୍ରୟଂ କରୋତି । ଅନେନ ସୃଜୀବିକାନିର୍ବାହଂ କରୋତି । ସ ଅତୀବ ବିମୂଢ଼ ଆସୀତ୍ । ତସ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁରବ୍ୟାଧସ୍ୟ ମନସି କଦାପି ଜୀବେ ଦୟା ନାଭବତ୍ । ଧର୍ମ ତସ୍ୟ ବୁଦ୍ଧି ସମୁପୁନଃ ନ ଭବତି । କ୍ରୂରକର୍ମାବ୍ୟାଧ ଏକଦା କପୋତୀ ଧୃତବାନ୍ । ଲୁବ୍ଧକଃ ଅତୀବ ନଷ୍ଟଚରିତ୍ରଯୁକ୍ତମ୍ ଆସୀତ୍ ।

2. अपि स्वस्ति भवेत्तस्याः प्रियाया मम कानने ।
तया विरहितं हीदं शून्यमद्य गृहं मम ||
Solution:
ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ଧୃତ୍ଵା ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧ କୃତବାନ୍ । ଶୀତାର୍ତା ସନ୍‌ ବ୍ୟାଧଃ ସ୍ୱଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ ବନସ୍ପତଂ ଶରଣଂ ଗତଃ ! ତସ୍ମିନ୍ନେବ ବନସ୍ପତଃ ଶାଖାୟାଂ ଏକ କପୋତଃ ଦୀର୍ଘକାଳମ୍ ଉଷିତବାନ୍ । ତସ୍ୟ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପ୍ରାତଃ ଚରିତଂ ଗତା ନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ । କ୍ରମଶଃ ରଜନୀ ବୃଦ୍ଧି ଗତା । ଡଃ ତପସ୍ବୀ କପୋତଃ ଚିନ୍ତାକୁଳ ଆସୀତ୍ । କଳଂ ପ୍ରିୟା ନାଗତା, କିଂ ବା କାରଣଂ ସ୍ୟାତ୍ ଯେନ ସା ନ ନିବର୍ତତେ । ଅତଃ ବନେ ମମ ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ସ୍ଵସ୍ଥି ଭବେତ୍ । ହି ତୟା ବିରହିତଂ ଇଦଂ ମମ ଗୃହମ୍ ଅଦ୍ୟ ଶୂନ୍ୟ ଭବତି । ‘ଗୃହିଣୀ ଗୃହମ୍ ଇତି ଆହୁ’ । ଅତ୍ର କପୋତସ୍ୟ ପନ୍ଥୀପ୍ରୀତିଃ ଅତୀବ ବର୍ଣ୍ଣନୀୟଂ ଭବତି ।

3. तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः क्षुधा नाशयेत् ।
Solution:
ବାକ୍ୟଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହୀତ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥାତଃ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ଥିନ୍ ବାକ୍ୟ ‘ଅତିଥ୍ୟ ଦେବୋ ଭବ ।’ ଇୟଂ ବାଣୀ ଭାରତୀୟସଂସ୍କୃତଃ ପରିଚାୟକ । ଅତିଥ୍ୟସେବା ଗୃହସ୍ଥସ୍ୟ ପରମଧର୍ମୀ ଭବତି । ଅତଃ କପୋତଃ ପଲ୍ଲୀବଚନାନୁସାରଂ ଗୃହାଗତଃ ଅତିଥେ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ସତ୍କାରାର୍ଥୀ ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । ଆଦୌ ତସ୍ୟ ହିମତ୍ରାଣ ବିଧାନାର୍ଥୀ କର୍ମାରଗୃହାତ୍ ଅଗ୍ନି ଗୃହୀତ୍ମା ଶୁଶ୍ଳେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ ସଂଯୋଜୟାମାସ । ସ ବ୍ୟାଧୋଽପି ଆତ୍ମାନଂ ତାପୟିତ୍ବା ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ସଂଜାତଃ । • ତଦନନ୍ତରଂ ସ ବ୍ୟାଧଃ ଆହାରାର୍ଥୀ ବିନିବେଦୟାମାସ । ମାଂ କ୍ଷୁଧା ବାଧତେ । ଆହାରଂ ପ୍ରଯଚ୍ଛ । ଇଡିଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କପୋତଃ ଚିନ୍ତିତବାନ୍‌ ଯତ୍ ତଥ୍ୟ ଗୃହେ ନାସ୍ତି ବିଭତଃ ଯେନ ଧଃ ଅତିଥେ କ୍ଷୁଧା ନାଶୟତ୍ । କିଂ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ ଇତି ବିମୂଢ ସ ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । ଅତଃ କପୋତଃ ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରାର୍ଥମ୍ ଅଗ୍ନି ସ୍ଵଦେହମ୍ ଅର୍ପିତବାନ୍ । ଅନେନ ସ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ଆତିଥ୍ୟ କୃତବାନ୍ କ୍ଷୁଧାଂ ଦୂରୀକୃତବାନ୍ ଚ ।

4. नृशंसस्य ममाद्यायं प्रत्यादेशो न संशयः ।
दत्तः स्वमांसं ददता कपोतेन महात्मना ॥
Solution:
ଶ୍ଳୋକୋଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବାନ୍ତର୍ଗତଃ ‘ କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗାତ ଆନୀତଃ । ଅସ୍ୟ ଆଶୟଂ ଭବତି ଯତ୍ କପୋତସ୍ୟ ସ୍ବଦେହତ୍ୟାଗଂ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୟା ଚ । ଶୀତ ଦୂରୀକରଣାତ୍ ଅନନ୍ତରଂ କପୋତଃ ବ୍ୟାଧସ୍ୟ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ କପୋତଃ ଅଗ୍ନି ତ୍ରିଂ ପରିକ୍ରମ୍ୟ ସ୍ୱଦେହମ୍ ଅଗ୍ନିମର୍ଥେ ବ୍ୟକ୍ଷିପତ୍ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟା ନୃଶଂସ ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧୂତବାନ୍ । ତଥ୍ୟ ଘୋରଃ ଅଧର୍ମ ଭବିଷ୍ୟତି ଇତି ମନସି ଚିନ୍ତିତବାନ୍ । କପୋତଃ ତଥ୍ୟ କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ଇତି ସ୍ବୀକୃତବାନ୍ । ସ୍ବଦେହମାଂସଂ ପ୍ରଦାନେନ ମହାତ୍ମା କପୋତଃ ଅଦ୍ୟ ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ନିରାକରଣଂ କୃତମ୍ । ଅତ୍ର ସଂଶୟଃ ନାସ୍ତି । କପୋତଃ ଭାରତପରମ୍ପରାମନୁସୃତ୍ୟ ଅତିଥ୍ୟସତ୍କାରଂ କୃତମ୍ ।

5. कर्मणा पूजितस्तेन रेमे तत्र स भार्यया ।
Solution:
ବାକ୍ୟାଽୟଂ ପଠିତଃ ମହାଭାରତସ୍ୟ ଶାନ୍ତିପର୍ବତଃ ସଂଗୃହୀତଃ ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ପ୍ରସଙ୍ଗୀତ୍ ଆନୀତଃ । ଅତ୍ର କପୋତସ୍ୟ ସ୍ଵଦେହତ୍ୟାଗେନ ନିଷ୍ଠୁର ବ୍ୟାଧସ୍ୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ତଥା ସ୍ଵର୍ଗେ କପୋତକପୋତିଃ ମିଳନଂ ବର୍ଣ୍ଣିତଂ ଭବତି । ନିଷ୍ଠୁରବ୍ୟାଧସ୍ୟ କ୍ଷୁଧାନିବାରଣାର୍ଥୀ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନିମଧ୍ୟ ପ୍ରବିଶ୍ୟ କପୋତଃ ସ୍ଵଦେହତ୍ୟାଗେନ ସ୍ଵର୍ଗ ଗତବାନ୍ । ଏତତ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ରା ବ୍ୟାଧଃ ଆତ୍ମାନଂ ଧୃତବାନ୍ । ଏବଂ ବିଚିନ୍ତା ସ୍ୱୀ ବ୍ୟାଧଃ କପୋତୀ ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ କପୋତୀ ଭର୍ତାରଂ ସଂସ୍କୃତ୍ୟ ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା ଅଭବତ୍ । ବହୁଧା କରୁଣଂ ବିଳପ୍ୟ କପୋତୀ ସନ୍ଦୀପ୍ତ ହୁତାଶନଂ ପ୍ରବିବେଶ । ସା ଅପି ସ୍ବର୍ଗ ଗତବତୀ । ତଦନନ୍ତରଂ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟ ସହ ସମ୍ମିଳିତଃ ଅଭୂତ୍ । ତେନ କର୍ମଣା ପୂଜିତଃ ସନ୍‌ ତତ୍ର ସ୍ଵର୍ଗେ ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ସହ ରମଣଂ କୃତବାନ୍ । ତୌ କପୋତଦମ୍ପତୀ ସୁଖେନ ସ୍ବର୍ଗବାସୀ ଅକୁରୁତାମ୍ ।

उत्कलभाषया आङ्गलभाषया वा अनुवादं कुरुत :

1. कदाचित् एकः शकुनिलुब्धकः घनारण्ये प्रतिवसति स्म ।
Solution:
କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଶିକାରୀ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିଲା ।

2. सः अत्यन्तं रूक्षः पापश्च ।
Solution:
ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ପାପୀ ଥିଲା ।

3. तस्य पापहेतोः न कश्चित् तस्य सुहृत्, न कश्चित् तस्य सम्वन्धी च ।
Solution:
ତା’ର ପାପ ହେତୁ କେହି ହେଲେ ତା’ର ବନ୍ଧୁ ବା ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନଥିଲେ ।

4. एवं विमूढस्य तस्य कदापि जीवे दया नाभवत् ।
Solution:
ଏହିପରି ସେହି ମୂର୍ଖର କେବେହେଲେ ଜୀବଙ୍କଠାରେ ଦୟା ହେଉନଥିଲା ।

5. धारापातेन वसुन्धरा क्षणेन सलिलपूर्णा अभूत् ।
Solution:
ମୂଷଳଧାରାରେ ହେତୁ ପୃଥ‌ିବୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା ।

6. मृगाः सिंहाः वराहाः सर्वे भयार्ताः क्षुधार्ता: वने भ्रमन्ति स्म ।
Solution:
ହରିଣ, ସିଂହ, ବାର୍‌ହା ସମସ୍ତେ ଭୟରେ ଓ କ୍ଷୁଧାରେ ବଣରେ ବୁଲିଥିଲେ ।

7. तस्य वनस्पतेः शाखायाम् एकः कपोतः दीर्घकालम् उषितवान् । ।
Solution:
ସେହି ବୃକ୍ଷର ଶାଖାରେ ଗୋଟିଏ କପୋତ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ରହୁଥିଲା ।

8. तस्य भार्या प्रातः चरितुं गता न प्रत्यावर्तत ।
Solution:
ତା’ର ପତ୍ନୀ ସକାଳେ ଚରିବାକୁ ଯାଇଥିଲା, ଫେରିନଥିଲା ।

9. कथं प्रिया नागता किं कारणं स्याद् येन सा न निवर्तते ।
Solution:
କାହିଁକି ପ୍ରିୟା ଆସିଲା ନାହିଁ, କ’ଣ କାରଣ ହୋଇପାରେ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ ଫେରିନାହିଁ ।

10. तदा पिञ्जरावद्धा तस्य भार्या तस्य वचनम् अशृणोत् ।
Solution:
ସେହି ସମୟରେ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥିବା ତା’ର ପନ୍ଥୀ ତା’ର କଥାକୁ ଶୁଣିଲା ।

11. भर्तारं दुःखितं ज्ञात्वा कपोती भृशं दुःखिता ।
Solution:
ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଥିବାର ଜାଣି କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ତ ହେଲା ।

12. भर्तु प्रीतिं विलोक्य सा आत्मानं कृतकृत्याम् अमन्यत ।
Solution:
ସ୍ବାମୀଙ୍କର ସ୍ନେହକୁ ଦେଖ୍ ସେ ନିଜକୁ କୃତକୃତ୍ୟ ମନେକଲା ।

13. अथ सा अब्रवीत् हे कान्त, शकुनिलुब्धकः अद्य तव वासं समाश्रितः ।
Solution:
ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ବାମୀ, ଶିକାରୀଟି ଆଜି ତୁମ ଘରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଛି ।

14. तस्य यथाशक्ति सत्कारं कुरु ।
Solution:
ତା’ର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ସେବା କର ।

15. पत्नीवचनं श्रुत्वा कपोतः वाष्याकुललोचनः सञ्जातः ।
Solution:
ସ୍ତ୍ରୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତ ଲୋତକାପ୍ଲତ ନୟନ ହୋଇଗଲା ।

16. सः कपोतः पक्षिजीविनम् अपकारिणम् अपि यत्नेन पूजयामास ।
Solution:
ସେ କପୋତ ଅପକାରୀ ପକ୍ଷୀ ଶିକାରୀକୁ ମଧ୍ୟ ଯନ୍ ସହକାରେ ପୂଜା କଲା ।

17. अकुतोभयः व्याधः आत्मानं तापयित्वा प्रकृतिस्थः संजातः ।
Solution:
ଭୟରହିତ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଅଗ୍ନିରେ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ ସ୍ବାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।

18. ततः स कपोतं प्राह- मां क्षुधा वाधते, आहारं प्रयच्छ ।
Solution:
ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା, ମୋତେ ଭୋକ ଲାଗୁଛି, ଖାଇବାକୁ ଦିଅ ।

19 तस्य गृहे नास्ति विभवः येन सः अतिथेः क्षुधां नाशयेत् ।
Solution:
ତା’ର ଘରେ ଧନସମ୍ପତ୍ତି ନଥୁଲା ଯଦ୍ବାରା ସେ ଅତିଥିଙ୍କର ଭୋକକୁ ଦୂରକରିବ ।

20. सत्यप्रतिज्ञः स पक्षी अग्निं त्रिः परिक्रम्य अग्निमध्यं प्रविष्टः ।
Solution:
ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସେ ପକ୍ଷୀ ଅଗ୍ନିକୁ ତିନିଥର ପରିକ୍ରମଣ କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

21. तद् दृष्ट्वा व्याधः आत्मानं धिक्कृतवान् ।
Solution:
ତାହା ଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା ।

22. मुक्त्यनन्तरं कपोती भर्तारं संस्मृत्य रुदती शोकमूर्च्छिता आसीत् ।
Solution:
ମୁକ୍ତ ହେବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ସ୍ମରଣକରି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ଚେତାଶୂନ୍ୟ ହେଲା ।

23. वहुधा करुणं विलप्य सा भृशं दुःखिता सन्दीप्तं हुताशनं प्रविवेश ।
Solution:
ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରେ କରୁଣ କ୍ରନ୍ଦନକରି ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ ହୋଇ ଜଳୁଥିବା ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

24. स्वजीवनं त्यक्तुं कृतनिश्चयः व्याधः श्वापदसंकुलं वनं प्राविशत् ।
Solution:
ନିଜ ଜୀବନକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ଜୀବଜନ୍ତୁପୂର୍ଣ୍ଣ ବଣକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା ।

25. पुण्यकर्मणा सोऽपि स्वर्गं गतवान् ।
Solution:
ପୁଣ୍ୟ କର୍ମଦ୍ୱାରା ସେ ମଧ୍ୟ ସ୍ବର୍ଗକୁ ଗଲା ।

कपोतलुब्धककथा (କପୋତଲ୍ମଞ୍ଚକକଥା)

ଲେଖକପରିଚୟ – ମହାଭାରତ ମହର୍ଷି ବ୍ୟାସଙ୍କର ଏକ ଅମର ସୃଷ୍ଟି | ଏହି ମହାଭାରତର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆଖ୍ୟାନ ହେଉଛି ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ । ଭଗବାନ୍ ବ୍ୟାସଦେବ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠଙ୍କର ନୀତି, ଶକ୍ତିଙ୍କର ପୌତ୍ର, ପରାଶରଙ୍କର ପୁତ୍ର, ସତ୍ୟବତୀଙ୍କର ଗର୍ଭରୁ ଜାତ ଏବଂ ମହର୍ଷି ଶୁକଦେବଙ୍କର ପିତା । ଏଣୁ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ –

“ ବ୍ୟାସଂ ବଶିଷ୍ଠନପ୍ତାରଂ ଶକ୍ତେ ପୌତ୍ରମକଳ୍ମଷମ୍ ।
ପରାଣଭାତ୍ଲକଂ ବନ୍ଦେ ଶ୍ମକତାଙ୍କ ଡପୋନିଧ୍ମୂମ୍ ||

ବ୍ୟାସଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକ ନାମ ‘କୃଷ୍ଣ’ । ତା’ପରେ ତାଙ୍କୁ ଦ୍ଵୈପାୟନ ବୋଲି କୁହାଗଲା । କାରଣ ଜନ୍ମ ପରେ ପରେ ନାମ ‘ବ୍ୟାସ’ ବା ବେଦବ୍ୟାସ ହେଲା। ବ୍ୟାସଙ୍କର ଅଲୌକିକ ପ୍ରତିଭାକୁ ଦେଖୁ ସମସ୍ତ ବିଦ୍ଵାନ୍ ତାଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ରଚୟିତା। କେତେକ ବ୍ୟାସ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସଂକଳକ ବୋଲି କହିଥାନ୍ତି ।

ବିସହପ୍ରଦେଶ – ପ୍ରାଚାନ ଭାରତାପ୍ ସମ୍ହତି ଓ ପ୍ରମରାହ୍ନ ବିଦଲାତଲ୍ଲାକାନ କାଲେ ଆମର ଦ୍ୱଯିଯଥାରଡ୍‌ ଦଏ ଐତିହାସିକ କାବ୍ୟ ମହାଭାରତ । ଏଥିରେ ୧୮ ଗୋଟି ପର୍ବ ରହିଛି । ଏଥୁମଧ୍ୟରୁ ଶାନ୍ତିପର୍ବ ଅନ୍ୟତମ। ଏହି ପର୍ବରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ମହାଭାରତର କଥାବସ୍ତୁ ଯେତିକି ଚମତ୍କାର ନୁହେଁ, ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଚମତ୍କାର ହେଉଛି ଏଥିରେ ଥିବା ଉପାଖ୍ୟାନଗୁଡ଼ିକ । ଏହିସବୁ ଆଖ୍ୟାନ ବା ଉପାଖ୍ୟାନ ତଥା କଥା ମଧ୍ୟରୁ ଆଲୋଚିତ ‘କପୋତଲୁବ୍ଧକକଥା’ ଅତୀବ ମନୋହାରୀ । ମନୁଷ୍ୟ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ ଅଟେ । କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବକୁ ସେ ବିନାଶ କରେ । ଆଉ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟର ହୋଇଛି ।

ସାରକଥା – ଥରେ ଏକ ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଘୋର ଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବାସ କରୁଥିଲା । ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ପାପାଚାରୀ ଥିଲା । ତା’ର ପାପ ହେତୁ ତାହାର କେହି ବନ୍ଧୁ ଓ ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନଥିଲେ । ସେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ମାରି ସେମାନଙ୍କୁ ବିକ୍ରି କରେ । ଏହିପରି ସେ ମୂର୍ଖର କଦାପି ଜୀବଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୟା ଅବା ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁତ୍ପନ୍ନ ହେଉନଥିଲା । ଥରେ ସେ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀଟି ଏକ କପୋତୀକୁ ଧରି ପିଞ୍ଜରା ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲା । ସେତେବେଳେ ସେହି ବନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ବାତ୍ୟା ହେଲା । ଆକାଶ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲା । ଗଛସବୁ ଉପୁଡ଼ିପଡ଼ିଲା। ବର୍ଷା ଫଳରେ ପୃଥ୍ବୀ କ୍ଷଣମାତ୍ରକେ ଜଳପୂର୍ଣ ହୋଇଗଲା । ମୃଗ, ସିଂହ, ବରାହାଦି ସମସ୍ତ ପଶୁ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଭୋକ ବିକଳରେ ବଣରେ ବୁଲିବାକୁ ଲାଗିଲେ ନିମନ୍ତେ ରାତ୍ରିଯାପନ କରିବାକୁ ଏକ ବୃକ୍ଷକୁ ଆଶ୍ରୟ କଲା। ସେହି କରୁଥିଲା । ତା’ର ପତ୍ନୀ ପ୍ରଭାତରେ ବିଚରଣ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲା ଦୁରାତ୍ମା ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଶୀତରୁ ନିଜର ଜୀବନ ରକ୍ଷା ବୃକ୍ଷଶାଖାରେ ଏକ କପୋତ ଦୀର୍ଘସମୟଧରି ବାସ ହେଲେ ଫେରି ନଥିଲା । ରାତି ହୋଇଯିବାରୁ ସେ କପୋତଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ହେଲା । କାହିଁକି ତା’ର ପ୍ରିୟା ଆସିନାହିଁ, କ’ଣ ଅବା କାରଣ ଅଟେ ଇତ୍ୟାଦି ବିଳାପ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା ।

ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ ହେଲା। ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ଵାମି ! ଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମ ବାସରେ ଆଶ୍ରିତ । ସେ ଶୀତାର୍କ ଓ କ୍ଷୁଧାର୍ତ୍ତ ଅଟେ । ତା’ର ଯଥାଶକ୍ତି ସତ୍କାର କର । ପତ୍ନୀର କଥା ଶୁଣି କପୋତ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଯୁକ୍ତ ହେଲା । ସେ କପୋତ ପକ୍ଷିଜୀବୀ ଅପକାରୀ ଶିକାରୀକୁ ଯତ୍ନର ସହ ପୂଜା କଲା । କହିଲା – ନିର୍ଦ୍ଦୟ କୁହ କ’ଣ କରିବି ? ତା’ପରେ ଶିକାରୀ କହିଲା – ଶୀତରେ ମୁଁ କଷ୍ଟ ପାଉଛି, ଏଥ‌ିରୁ ରକ୍ଷାକର । ଏକଥା ଶୁଣି ସେ କପୋତ ଭୂମିରେ ପତ୍ରବିଛାଇ କମାର ଘରୁ ଅଗ୍ନି ଆଣି, ସେହି ଶୁଖୁଲା ପତ୍ରରେ ପକାଇଦେଲା । ଭୟରହିତ ସେ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଅଗ୍ନିଉତ୍ତାପରେ ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲା ।

ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା – ମୁଁ ଭୋକିଲା ଅଛି, ଏଣୁ ମୋତେ ଆହାର ପ୍ରଦାନ କର। କପୋତ ଚିନ୍ତାକୁଳ ହେଲା । ଅତିଥ୍ୟର କ୍ଷୁଧା ଦୂର କରିବାପାଇଁ ତା’ ଗୃହରେ କିଛିହେଲେ ନଥିଲା । କ’ଣ କରିବ ବୋଲି ସେ ବିଚାରଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ଚିନ୍ତାକଲା । ତା’ପରେ ସଂଜ୍ଞାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ପକ୍ଷୀ ଘାତକକୁ କହିଲା – କ୍ଷଣେ ଅପେକ୍ଷା କର, ତୁମର ତୃପ୍ତିବିଧାନ ନିମନ୍ତେ ଯତ୍ନ କରିବି । ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ ସେହି କପୋତ ତିନିଥର ଅଗ୍ନିକୁ ପରିକ୍ରମଣ କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ତାହା ଦେଖୁ ସେ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା । ମୁଁ କ’ଣ ନ କଲି ? ନୃଶଂସ ମୋର ଘୋର ଅଧର୍ମ ହେବ । କପୋତ ନିଜ ତ୍ୟାଗବଳରେ ମୋ ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି ।

ଏହିପରି ଚିନ୍ତାକରି ସେ ଶିକାରୀ ଜାଲ, ବାଡ଼ି, ଶଳାକା (ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ), ପଞ୍ଜୁରୀ ଓ ପଞ୍ଜୁରୀରେ ଆବଦ୍ଧ କପୋତମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରି ବିସର୍ଜନ କଲା ବା ତ୍ୟାଗକଲା। ମୁକ୍ତି ପାଇବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ଵାମୀ (କପୋତ) କୁ ସ୍ମରଣ କରି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତ ହେଲା । ବହୁବାର କ୍ରନ୍ଦନ କରି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖୁତା ସେ କପୋତୀ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ସେ (କପୋତୀ) ସ୍ଵାମୀକୁ ବିମାନ ଉପରେ ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତ୍ତିଯୁକ୍ତ ସେହି କପୋତକୁ ପୂଜା କଲା । କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା । ଏହିପରି ସ୍ଵର୍ଗରେ ସେ କପୋତଦମ୍ପତି ରମଣ କଲେ। ଏହାଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ସଦ୍‌ଗତି ପାଇବାକୁ ଚିନ୍ତାକଲା । ନିଜ ଜୀବନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳ ବନ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଲା । ବଣ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ପବନଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତଙ୍କର ପରମ କଲ୍ୟାଣ ହେବ । ଏଣୁ ଜୀବେଦୟା ତଥା ଶରଣାଗତ -ରକ୍ଷଣ ଆମର ଏକାନ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ।

TEXT – 1

କବାଚିତ୍ ଏକ୍ଠ …………………………………………………………………….. ବନେ ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ ।
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – କଦାଚିତ୍ = କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ । ଏକଃ = ଗୋଟିଏ । ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ = ପକ୍ଷିଶିକାରୀ । ଘନାରଣ୍ୟ = ଗହନ ବନରେ। ଅତ୍ୟନ୍ତମ୍ = ଅତୀବ । ରୁକ୍ଷ = ନିଷ୍ଠୁର ବା କର୍କଶ । ପାପଃ = ପାପୀ ବା ପାପାତ୍ମା। କଶ୍ଚିତ୍ = କୌଣସି ବା କେହି । ସୁହୃତ୍ = ବନ୍ଧୁ | ସମ୍ବନ୍ଧୀ = କୁଟୁମ୍ବୀ । ପତଙ୍ଗାନ୍ = ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ । ହତ୍ବା = ମାରି । ବିକ୍ରୟମ୍‌ = ବିକ୍ରି । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ = ମୂର୍ଖର । ସମୁଦିତା = ସମୁତ୍ପନ୍ନ । ଏକଦା = ଥରେ । ବ୍ୟାଧୀ = ଶିକାରୀ । ଧୃତ୍ଵ = ଧରି । ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପଞ୍ଜୁରୀରେ = ରଖିଲା । ବାତସମ୍ବ୍ରମଃ = ବାତ୍ୟା ବା ଘୂର୍ଣ୍ଣିଝଡ଼ (ତୋଫାନ) । ଉତ୍ପାଟିତାଃ = ଉପୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା । ଧାରାପାତେନ = ବର୍ଷା ପଡ଼ିବାଦ୍ଵାରା | ବସୁନ୍ଧରା = ପୃଥ‌ିବୀ । କ୍ଷଣେନ = ମୁହୂର୍ତ୍ତକେ । ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା = ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ । ଅଭୂତ୍ = ହେଲା । ଭୟାର୍ତା = ଭୟଭୀତ । କ୍ଷୁଧାର୍ତା = ଭୋକିଲା । ଭ୍ରମନ୍ତି ସ୍ମ = ବୁଲିଲେ।

ଅନୁବାଦ – କୌଣସି ଏକ ସମୟରେ ଏକ ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଘୋର ଅରଣ୍ୟରେ ନିବାସ କରୁଥିଲା । ସେ ଅତୀବ ନିଷ୍ଠୁର ଏବଂ ପାପୀ ଥିଲା । ତା’ର ପାପ ହେତୁ କେହିହେଲେ ତା’ର ବନ୍ଧୁ ନଥିଲେ ଓ କେହିହେଲେ ତା’ର ସମ୍ବନ୍ଧୀ ନ ଥିଲେ । ସେ ଓ ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି ସମୁତ୍ପନ୍ନ ହେଉନଥିଲା । ଥରେ ସେ ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ ଏକ କପୋତୀକୁ ଧରି ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ରଖୁଲା | ସେତେବେଳେ ସେହି ବନରେ ବାତ୍ୟା ବା ତୋଫାନ ହେଲା । ଆକାଶ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲା, ବୃକ୍ଷମାନ ଉପୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା, ବଣରେ ବୁଲିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।

ବ୍ୟାକରଣ

ଘନାରଣ୍ୟ = ଘନ + ଅରଣ୍ୟ । କଶ୍ଚିତ୍ = କଃ +ଚିତ୍ । କଦାପି = କଦା + ଅପି । ନାଭବତ୍ = ନ + ଅଭବତ୍ । ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜର + ଆବଦ୍ଧମ୍ । ମେଘାଛନ୍ନମ୍ = ମେଘ + ଆଚ୍ଛନ୍ନମ୍ । ସମାସ – ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକଃ = ଶକୁନ୍ୟା ଲୁବ୍ଧକଃ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଶକୁନେ ଲୋଇଂ କରୋତି ଯଃ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଘନାରଣ୍ୟ = ଘନମ୍ ଅରଣ୍ୟମ୍, ତସ୍ମିନ୍ (କର୍ମଧାରୟ) । ପାପହେତୋ = ପାପସ୍ୟ ହେତୋ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ଧର୍ମବୁଦ୍ଧି = ଧର୍ମେ ବୁଦ୍ଧି (୭ମୀ ତତ୍)। ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧାମ୍ = ପିଞ୍ଜରୟା ଆବଦ୍ଧାମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ବାତସମ୍ବ୍ରମଃ ବାତାନାଂ ସପ୍ତମ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) । ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନମ ମେଘେ ଆଚ୍ଛନ୍ନମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଧାରାପାତେନ = ଧାରାୟା ପାତଃ, ତେନ (ଷଷ୍ଠୀ ତତ୍)। ସଲିଳପୂର୍ଣ୍ଣା = ସଲିଳେନ ପୂର୍ଣ୍ଣା (୩ୟା ତତ୍) । ଭୟାର୍ତା = ଭୟେନ ଋତଃ (୩ୟା ତତ୍) । କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କ୍ଷୁଧୟା ଋତଃ (୩ୟା ତତ୍) । ଘନାରଣ୍ୟ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ସ, ରୁକ୍ଷ, ପାପଃ = କଉଁରି ୧ମା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧେ ଷଷ୍ଠୀ । ପତଙ୍ଗାନ୍ – କର୍ମଣି ଦ୍ଵିତୀୟା | ତେଷା = ସମ୍ବନ୍ଧ ଷଷ୍ଠୀ । ବିମୂଢ଼ସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ଷଷ୍ଠୀ । ଜୀବେ = ଅଧିକରଣେ ସପ୍ତମୀ । ନିଷ୍ଠୁରଃ, ବ୍ୟାଧଃ କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଏକା, କପୋତୀ = କର୍ମଣି ଦ୍ଵିତୀୟା। ତସ୍ମିନ୍, ବନେ = ଅଧିକରଣେ ସପ୍ତମୀ । ବାତସପ୍ତମଃ କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଆକାଶଂ, ବୃକ୍ଷା, ବସୁନ୍ଧରା = କଉଁରି ୧ ମା । ଧାରାପାତେନ ମୃଗା, ସିଂହାଃ, ବରାହାଃ, ସର୍ବେ ଭୟାର୍ତା, କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କଉଁରି ପ୍ରଥମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଲୁବ୍ଧକଃ = ଲୁଭ୍ + ଏକ୍। ହତ୍ମା = ହନ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ବୁଦ୍ଧି = ବୁଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଧୃତ୍ବା = ଧୃ + କ୍ରାଚ୍ । ଆବଦ୍ଧ = ଆ + ବନ୍ଦ୍ + କ୍ତ । କୃତ୍ରା = କୃ + କ୍ରାଚ୍ । ସପ୍ତମଃ = ସମ୍ + ଭ୍ରମ୍ + ଅଚ୍ ।

TEXT – 2

ହରାତା ବ୍ୟାଧ ……………………………………………………….. ନ ନିଢ଼ଙଢେ |
ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତରେ କଷ୍ଟ ପାଉଥିବା । ରକ୍ଷାର୍ଥୀ = ରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ | ରଜନୀ କାଟିବାକୁ ବା ଅତିବାହିତ କରିବାକୁ । ବନସ୍ପତଂ = ବୃକ୍ଷକୁ । ଶରଣଂ ଗତଃ = ଶରଣାପନ୍ନ ହେଲା ବାସ କରୁଥିଲା । ଭାର୍ଯ୍ୟା = ସ୍ତ୍ରୀ । ପ୍ରାତଃ = ନ ନିବର୍ଷତେ | = ରାତ୍ରୀ । ଯାପୟିତୁମ୍ = । ଶାଖାୟାମ୍ = ଡାଳରେ । ପ୍ରଭାତରେ । ଚରିତୁଃ = ବୁଲିବାକୁ ବା ବିଚରଣ କରିବାକୁ । ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତତ = ଫେରି ନଥିଲା । ତପସ୍ଵୀ = ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତ । ଚିନ୍ତାକୁନଃ ବ୍ୟର୍ଥାତ । କରଂ କାହିଁକି । ପ୍ରିୟା = ପ୍ରିୟତମା । ନାଗତା = ଆସିଲା ନାହିଁ ।

ଅନୁବାଦ – ସେହି ଦୁରାତ୍ମା ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଶୀତରେ କଷ୍ଟପାଇ ନିଜ ଜୀବନରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ରାତ୍ରି କଟାଇବାକୁ ଏକ ବୃକ୍ଷର ଶରଣାପନ୍ନ ହେଲା । ସେହି ବୃକ୍ଷର ଶାଖାରେ ଏକ କପୋତ ଦୀର୍ଘକାଳରୁ ବାସକରୁଥିଲା । ତା’ର ପତ୍ନୀ ସକାଳୁ ବିଚରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଫେରିନଥିଲା । ରାତି ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା । ସେ ବିଶ୍ଵାସଯୁକ୍ତ କପୋତ ଚିନ୍ତାରେ ବ୍ୟଥିତ ହେଲା । କାହିଁକି ପ୍ରିୟତମା ଆସିଲା ନାହିଁ, କାରଣ କ’ଣ ଅବା ହୋଇପାରେ ଯଦ୍ଵାରା ସେ ଫେରିଲା ନାହିଁ ।

ବ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଛେଦ – ଦୁରାତ୍ମା = ଦୁଃ + ଆତ୍ମା । ବ୍ୟାଧୋଽପି = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି । ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତ + ଋତଃ । ପ୍ତତ୍ୟାବରତ = ପ୍ରତି + ଆବର୍ତିତ । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତା + ଆକୁଳୀ । ନାଗତା = ନ + ଆଗତା ।

ସମାସ – ଶୀତାର୍ତା = ଶୀତେନ ରତଃ (୩ୟା ତତ୍) । ସ୍ଵଜୀବନରକ୍ଷାର୍ଥୀ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଜୀବନଂ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ତଥ୍ୟ ରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ (୬୩ ତତ୍) । ରକ୍ଷାର୍ଥମ୍ = ରକ୍ଷଣାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ବନସ୍ପତଂ = ବନାନାଂ ପତିଃ, ତମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତୟା ଆକୁଳ (୩ୟା ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ବ୍ୟାଧଃ = ‘ ଅପି’ ଯୋଗେ ୧ ମା । ରଜନୀ, ବନସ୍ପତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା। ତସ୍ୟ, ବନସ୍କତଃ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଶାଖାୟାମ୍ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଏକ, କପୋତଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ରଜନୀ, ତପସ୍ଵୀ = କଉଁରି ୧ । ଯେନ = ହେତି ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଜୀବନମ୍ = ଜୀବ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଯାପୟିତୁମ୍ = ଯାପ୍ + ଣିତ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଉଷିତବାନ୍ = ବସ୍ + କ୍ତବତୁ । ଗତଃ = ଗମ୍ + କ୍ତ । ଚରିତୁ = ଚର୍ + ତୁମୁନ୍ । ବୃଦ୍ଧି = ବୃଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଗତା = ଗମ୍ + କ୍ତ + ଟାପ୍ । କୃ + ଲ୍ୟୁଟ୍ ।

TEXT – 3

ଅପି ସ୍ଵସ୍ତି ଭବେତ୍ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା ମମ କାନନେ ।
ତମା ବିରହିତ ଦ୍ରାବଂ ଶ୍ମନ୍ୟମଦ୍ୟ ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ ଗୃହ ମମ |୧||

ଅନ୍ୱୟ – ମମ ତସମା ପ୍ରୟ।ୟ: କ।ନିନେ ଅପି ସଣ୍ଡି ଉଇବେତ୍ | ଦ୍ୱି ତୟା ବିରହିତଂ ହୀଦଂ ଅନ୍ବୟ – ମମ ତସ୍ୟା ( ଭବତି) ।

ଣଦାର୍ଥ – ମମ = ମୋର। ତସ୍ୟା ପ୍ରିୟାୟା = ସେହି ପ୍ରିୟତମାର । କାନନେ = ବନରେ । ସ୍ଵସ୍ତି = କଲ୍ୟାଣ ବା ମଙ୍ଗଳ । ଭବେତ୍ = ହୋଇପାରେ । ହି = ଯେହେତୁ । ତୟା = ତା’ ଦ୍ଵାରା । ଗୃହଂ = ଘର । ଅଦ୍ୟ = ଆଜି ।

ଅନ୍ମବାଦ = ମୋର ସେହି ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀର ବନ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ବା ମଙ୍ଗଳ ହୋଇପାରେ । ଯେହେତୁ ତା’ଦ୍ଵାରା ବିଛେଦିତ ହୋଇ ମୋର ଏହି ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ (ହୋଇଛି) ।

ବଖାଣ୍ୟ = ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କରିବାକୁ ଯାଇ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ। ତା’ ବିନା ବିରହରେ ଆଜି କପୋତ ବ୍ୟଥ୍‌ତ। କାରଣ ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ସକାଳୁ ବିଚରଣ କପୋତର ଗୃହ ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ସତରେ ପତ୍ନୀ ବିନା ଘର ଘର ଭଳି ଲାଗେନି। ଏଣୁ ଯଥାର୍ଥରେ କୁହାଯାଇଛି – ‘ଗୃହିଣୀ ଗୃହମିଦ୍ୟାହୁ’ । ଏଣୁ କପୋତ ଚିନ୍ତାକରିଛି ଯେ ବନ ମଧ୍ୟରେ ମୋ ପ୍ରିୟାର ନିଶ୍ଚୟ କଲ୍ୟାଣ ହେବ । ପତି ମନରେ ପତ୍ନୀ ପ୍ରତି ପ୍ରଗାଢ଼ ଅନୁରାଗ ଏଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତ ହୋଇଛି, ତାହା ପୁଣି ମନୁଷ୍ୟତର ଯୋନି ପ୍ରାଣୀ ବା କପୋତମାନଙ୍କଠାରେ । କବିଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ଅତୀବ ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ ହୋଇଛି ।

ବ୍ୟାକରଣ
ସଦ୍ଧିବିଛେଦ – ଭତେଉସ୍ୟ: = ଭବେତ୍ + ତସ୍ୟା । ହୀଦଂ = ହି + ଇଦମ୍ । ଶୂନ୍ୟମଦ୍ୟ = ଶୂନ୍ୟମ୍ + ଅଦ୍ୟ। ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ମମ, ତସ୍ୟା, ପ୍ରିୟାୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । କାନନେ ୩ୟା |

TEXT – 4

ଭାର୍ଯ୍ୟା ହି ପରମୋ ନାମଃ ପୁରୁଷତ୍ୟେହ ପଠ୍ୟତେ ।
ଅସହାୟସ୍ୟ ଲୋକେସ୍ମିଲ୍ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ ।୨ ||

ଥନ୍ବୟ – ଇହ ଭାର୍ଯ୍ୟା ପୁରୁଷସ୍ୟ ପରମଃ ନାଥ ପଠ୍ୟତେ, ହି ଅସ୍କ୍ରିନ୍ ଲୋକେ ଅସହାୟସ୍ୟ ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ ( ଭବତି) ।

ଇହ = ପତ୍ନୀ। ପୁରୁଷସ୍ୟ = ପୁରୁଷର । ପରମଃ = ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ନାଥ = ରକ୍ଷାକର୍ତ୍ତୀ, ସହାୟିକା । ହି = ଯେହେତୁ । ଅସ୍ମିନ୍‌ଲୋକେ = ଏହି ଲୋକରେ ବା ସଂସାରରେ । ଅସହାୟସ୍ୟ = ଅସହାୟର । = ଜୀବନଯାତ୍ରା ସହାୟକର୍ତ୍ତୀ ।

ଅନୁବାଦ – ଏହି ସଂସାରରେ ପତ୍ନୀ ଜୀବନଯାତ୍ରାର ସହାୟିକାହିଁ (ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ବିରହାକୁଳ କପୋତ ପୁରୁଷର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା, ଯେହେତୁ ଏହି ସଂସାରରେ ଅସହାୟ (ପୁରୁଷ)ର ହୋଇଥାଏ) ।

ତ୍ୟାଖ୍ୟା – ବିରଦ୍ବାକୁଳ କପୋତ ଆର୍ଜ, ତା’ ପ୍ରିୟତମା ପତ୍ନୀ କପୋତୀ କଥା ଭାବୁଛି | ସକାଳୁ ଯାଇଛି ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେରିନାହିଁ । ତା’ ବିନା ଘର ଆଜି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଛି । ଭାର୍ଯ୍ୟା ହେଉଛି ପୁରୁଷର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସହାୟିକା । ତା’ ବିନା ପୁରୁଷ ହୁଏ ଅସହାୟ, ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୋଇପଡ଼େ ଦୁର୍ବିସହ । ଏଣୁ ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ପାରସ୍ପରିକ ସ୍ନେହ, ସହାନୁଭୂତି, ପ୍ରେମ, ଅନୁରାଗ ଓ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ହିଁ ଜୀବନଯାତ୍ରା ହୁଏ ପୁଷିତ, ପଲ୍ଲବିତ ତଥା ମଧୁମୟ । ଏଠାରେ ଯଥାର୍ଥ ଉକ୍ତି ଯେ – ‘ଯତ୍ର ନାର୍ଯ୍ୟସ୍ତୁ ପୂଜ୍ୟନ୍ତେ ରମନ୍ତେ ତତ୍ର ଦେବତା ।’

ବ୍ୟାକରଣ
ପୁରୁଷତ୍ୟେହ = ପୁରୁଷସ୍ୟ + ଇହ । ଲୋକେସ୍କେଲ୍ଲୋକଯାତ୍ରାସହାୟିନୀ = ଲୋକେ + ଅସ୍କିନ୍ + ଲୋକଯାତ୍ରାମହାୟିନା |

ସମାସ – ଅସହାୟସ୍ୟ = ନ ସହାୟଃ, ତସ୍ୟ (ନଞ୍ଜ୍ ତତ୍) । ଲୋକଯାତ୍ରା = ଲୋକାନାଂ ଯାତ୍ରା (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ଭାର୍ଯ୍ୟା = କର୍ଭରି ୧ ମା। ପୁରୁଷସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅସହାୟସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅସ୍ମିନ୍, ଲୋକେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ।

TEXT – 5

ଏବଂ ମ: ……………………………………………………………………… ସ ଭବାଚ

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଏବଂ = ଏହିପରି । ବିଳପତି = କାନ୍ଦିଛି | ତଦା = ସ ଉବାଚ = କଥାକୁ । ଅଶୃଣୋତ୍ = ଶୁଣିଲା । ଭର୍ତାରଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ଜ୍ଞାତ୍ମା = ଜାଣି । ଭୃଶଂ = ଅତ୍ୟନ୍ତ । ବିଲୋକ୍ୟ = ଦେଖ୍ । ଆତ୍ମାନଂ = ନିଜକୁ । ଅମନ୍ୟତ = ମନେକଲା । ଅବ୍ରବୀତ୍ = କହିଲା । ଅନ୍ତକଂ = ଘରକୁ। ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତି ଅନୁସାରେ । ସତ୍କାରଂ = ସେବା । ଶୁଦ୍ଧା = ଶୁଣି । ସଞ୍ଜାତଃ = ହେଲା । ପକ୍ଷୀଜୀବିନମ୍ = ପକ୍ଷୀକୁ ଜୀବିକା କରିଥିବା (ଶିକାରୀକୁ) । ଅପକାରିଣମ୍ = ଅପକାରୀକୁ । ଯତ୍ନନ ଯତ୍ନର ସହିତ । ପୂଜୟାମାସ = ପୂଜା କଲା । ପ୍ରଣୟନ = ଯେହଦ୍ୱାରା |

ଏହିପରି ସେ କାନ୍ଦିଛି । ସେତେବେଳେ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଥବା ତା’ର ଭାର୍ଯ୍ୟା ତା’ କଥା ଶୁଣିଥିଲା । ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦୁଃଖୁତ ଜାଣି କପୋତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖତା ହେଲା । ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ସ୍ନେହକୁ ଦେଖି ସେ (କପୋତୀ) ନିଜକୁ କୃତକୃତ୍ୟ ମନେକଲା । ଏହାପରେ ସେ କହିଲା – ହେ ସ୍ଵାମୀ ! ପକ୍ଷିଶିକାରୀ ଆଜି ତୁମର ଘରକୁ ଆଶ୍ରା କରିଛି । ସେ ଶୀତାର୍ଥ ଓ କ୍ଷୁଧାଉଁ । ତା’ର ଶକ୍ତିମତେ ସେବା କର । ପତ୍ନୀର କଥାକୁ ଶୁଣି କପୋତର ଆଖୁ ଲୁହ ଛଳଛଳ ହୋଇଗଲା । ସେ କପୋତ ପକ୍ଷିଜୀବୀ ଅପକାରୀ ଶିକାରୀକୁ ମଧ୍ଯ ଯତ୍ନର ସହିତ ପୂଜା କଲା । ତା’ର ସତ୍କାର ବା ସେବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ନେହହେତୁ ସେ ସମ୍ + ଜାତଃ ।

ଅବଦ୍ଧା, ସା (୩ୟା ତତ୍) । କୃତକୃତ୍ୟାମ୍ = କୃତଂ କୃତ୍ୟ ଯସ୍ୟା, ତାମ୍ ( ଅବ୍ୟୟୀଭାବ) । ପତ୍ନୀବଚନମ୍ ପତ୍ନୀ (୩ୟା ତତ୍) । ପକ୍ଷିଜୀବିନମ୍ = ପକ୍ଷିତିଃ ଜୀବିକାଂ = ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପଞ୍ଜରାବନ୍ଧା = ପିଞ୍ଜରା + ଆବଦ୍ଧ । ସମାଶ୍ରିତଃ = ସମ୍ + ଆଶ୍ରିତଃ କ୍ଷୁଧାର୍ତା = କ୍ଷୁଧା + ଋତଃ । ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ = ବାଷ୍ପ + ଆକୁଳଲୋଚନଃ । ସଞ୍ଜାତଃ ପିଞ୍ଜରାବନ୍ଧା = ପିଞ୍ଜରୟା (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଯଥାଶକ୍ତି = ଶକ୍ତିମ୍ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ ବାଷ୍ପକୁଳଲୋଚନଃ = = ବାସ୍ପେନ ଆକୁଳଲୋଚନଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ସକରାର୍ଥମ୍ = ସତ୍‌କାରାୟ ଇଦମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ପିଞ୍ଜରାବଦ୍ଧା, ଭାର୍ଯ୍ୟା = କଉଁରି ୧ମା ।

ତସ୍ୟ ଭର୍ତାରଂ, ଦୁଃଖ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଭର୍ତ୍ତି = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଆତ୍ମାନଂ ୧ ମା । ଶକୁନିଲୁବ୍ଧକ = କଉଁରି ୧ ମା। ତବ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବାସଂ ପକ୍ଷିଜୀବିନମ୍, ଅପକାରିଣମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଯତ୍ନନ = ପ୍ରକୃତ୍ୟାଦିତ୍ୟ ବଚନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ନିର୍ବାହୟତି ଯଃ, ତମ୍ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ବଚନମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । = କର୍ମଣି ୨ୟା । ହେ କାନ୍ତ ! = ସମ୍ବୋଧନେ କର୍ମଣି ୨ୟା । ତସ୍ୟ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଯୋଗେ ୩ୟା । ପ୍ରଣୟେନ = ହେତୌ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଆବଦ୍ଧ = ଆ + ବନ୍ଦ୍ + କ୍ତ । ବିଲୋକ୍ୟ = ବି – ଲୋକ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବଚନମ୍ ଲ୍ୟୁଟ୍ । ଜ୍ଞାତ୍ମା = ଜ୍ଞା + କ୍ରାଚ୍ । ପ୍ରୀତିଃ = ପ୍ରୀଣ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ସମାଶ୍ରିତଃ = ସମ୍ + ଆ + ଶ୍ରି + କ୍ତ । ଶକ୍ତି = ଶକ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଶ୍ରୁତ୍ବା = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ । ସଞ୍ଜାତଃ ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ । ସତ୍ = ଅସ୍ + ଶତ୍ରୁ ।

TEXT – 6

ଣଭଣାଗରପ୍ୟ କତବ୍ୟାତିଥ୍ୟମିଦୃ ଯନ୍ଙ |
ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞପ୍ରବୃତ୍ତେନ ଗୃହସୁନ ବିଶେଷତଃ ॥ ୩ ॥

ଅନୁବାଦ – ଏହି ସଂସାରରେ ଗୃହୀଜନଦ୍ଵାରା ପଞ୍ଚବିଧ ଯଜ୍ଞ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଶେଷଭାବେ ଶରଣାପନ୍ନର ଆତିଥ୍ୟକୁ ଯତ୍ନ ସହକାରେ କରାଯିବା ଉଚିତ |

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ଆଶ୍ରମ ଚତୁର୍ବିଧ; ଯଥା – ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ, ଗାର୍ହସ୍ଥ୍ୟ, ବାନପ୍ରସ୍ଥ ଓ ସନ୍ନ୍ୟାସ । ଏ ସଂସାରରେ ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମରେ ଥିବା ମନୁଷ୍ୟ ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନ କରିଥାଏ । ଯଥା— (୧) ବ୍ରହ୍ମଯଜ୍ଞ— ଅର୍ଥାତ୍ ଅଧ୍ୟାପନ ମାଧ୍ଯମରେ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ; (୨) ପିତୃଯଜ୍ଞ— ତିଳତର୍ପଣ ଶ୍ରାଦ୍ଧଦିଦ୍ଵାରା ପିତୃପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ; (୩) ଦେବଯଜ୍ଞ – ଅର୍ଥାତ୍ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅଗ୍ନିରେ ଆହୁତି ବା ହୋମ; (୪) ଭୂତଯଜ୍ଞ – ବିବିଧ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବଳି ବା ପୂଜା ପ୍ରଦାନ; (୫) ନୃଯଜ୍ଞ– ଅତିଥୁ ପୂଜନ । ଏଣୁ ଅତିଥ ପୂଜନହିଁ ଗୃହସ୍ଥର ପରମ ଧର୍ମ । କାରଣ ‘ ଅତିଥିଦେବୋ ଭବ’ । ଗୃହୀଜନ ଏହି ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଯଜ୍ଞବିଧାନଦ୍ୱାରା = ଶରଣ + ଆଗତସ୍ୟ । କର୍ତବ୍ୟମାତିଥ୍ୟମିହ = କର୍ତବ୍ୟମ୍ + ଆତିଥ୍ୟମ୍ + ଇହ । ସମାସ – ଆତିଥ୍ୟମ୍ = ଅବିଦ୍ୟମାନା ତିଥ୍ୟ ଯସ୍ୟ ଡଃ ଅତିଥ୍ୟ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ), ତସ୍ୟ ଭାବମ୍ (ନିତ୍ୟ) । ପଞ୍ଚଯଜ୍ଞମ୍ = ପଞ୍ଚାନାଂ ଯଜ୍ଞାନାଂ ସମାହାରମ୍ (ଦ୍ବିଗୁ) । ଗୃହସ୍ପେନ = ଗୃହେ ତିଷ୍ଠତି ଇତି, ତେନ (ଉପପଦ ତତ୍) ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – କର୍ତବ୍ୟମ୍‌ = କୃ+ ତଥ୍ୟ । ପ୍ରବୃତ୍ତେନ = ପ୍ର + ବୃତ୍ + କ୍ତ (୩ୟା) ।

TEXT – 7

ଦୟନୀୟ । ବୃହି ……………………………………………………… ବିଧାତୁ ଯଦିଯ୍ୟେ |

ଏବଂ = ଏହିପରି । ଶ୍ରୁତ୍ବା = ବିଧାତୁ ଯତିଷ୍ୟ । ବ୍ୟାଧଃ = ଶିକାରୀ । ଉବାଚ = କହିଲା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଶୁଣି । ପର୍ଶୁନି = ପତ୍ରମାନ । ଭୂତଳେ = ଭୂଇଁରେ । ଆସ୍ତ୍ରୀର୍ଯ୍ୟ = ବିଛାଇ | କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = କମାରଶାଳରୁ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହଣକରି । ଶୁଷେଷୁ ପତ୍ରେଷୁ = ଶୁଖୁଲା ପତ୍ରମାନଙ୍କରେ । ଯୋଜୟାମାସ = ସଂଯୁକ୍ତ କଲା । ଅକୁତୋଭୟଂ = ଭୟ କରୁନଥିବା । ତାପୟିତ୍ଵ = ଉତ୍ତପ୍ତ କରାଇ । ସଞ୍ଜାତଃ = ହେଲା । ତତଃ = ତାହାପରେ । ପ୍ରାହ = କହିଲା । କ୍ଷୁଧା = ଭୋକ । ପ୍ରଯଚ୍ଛ = ପ୍ରଦାନ କର (ଦିଅ) । ବିଭକଃ = ଧନ ବା ସଂପଦ । = ନାଶ କରିପାରିବ । ବିମୂଢ଼ୀ = ମୂର୍ଖ ବା ବିୟରଶୂନ୍ୟ । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିଥିବା( କପୋତ) । ମୁହୂର୍ବଂ = କ୍ଷଣଟିଏ । ପ୍ରତିପାଳୟ = ଅପେକ୍ଷାକର । ତୃପ୍ତି = ଆନନ୍ଦ । ବିଧାତୁ = ବିଧାନ କରିବାକୁ । ଯତିଷ୍ୟ = ପ୍ରଯତ୍ନ କରିବି ।

ଅନୁବାଦ – ହେ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ! କୁହ କ’ଣ କରିବି । ଶିକାରୀ କହିଲା– ମୁଁ ଶୀତରେ କଷ୍ଟ ପାଉଛି । ଶୀତରୁ ରକ୍ଷାବିଧାନ କର । ଏହା ଶୁଣି ସେ କପୋତ ପତ୍ରମାନ ଭୂଇଁରେ ବିଛାଇ କମାରଶାଳରୁ ଅଗ୍ନି ଆଣି ଆସିଲା । ଶୁଖିଲା ପତ୍ରମାନଙ୍କଠାରେ ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗ କଲା । ଭୟରହିତ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରି ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ହେଲା । ତାହାପରେ ସେ କପୋତକୁ କହିଲା– ମୋତେ ଭୋକ କଷ୍ଟ ଦେଉଛି, ଆହାର ପ୍ରଦାନ କର । ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଚିନ୍ତାବ୍ୟାକୁଳ ହେଲା । ତା’ଘରେ ଧନସଂପଦ ନାହିଁ ସେ ଅତିଥିଙ୍କର ଭୋକ ମେଣ୍ଟାଇବ। କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ବିଗ୍‌ରହୀନ କପୋତ ଚିନ୍ତା କଲା । ତାହାପରେ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିଥୁବା (ସେ କପୋତ) ପକ୍ଷିଘାତକ (ଶିକାରୀ)କୁ କହିଥିଲା– କ୍ଷଣିଏ ଅପେକ୍ଷା କର, ତୁମର ତୃପ୍ତିବିଧାନ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଯନ୍ କରିବି ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସଦବିଛେଦ – ଶୀତତୋଽସ୍ମି = ଶୀତାର୍ତା + ଅଗ୍ନି । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତା + ଆକୁଳ । ନାସ୍ତ = ନ + ଅସ୍ତି | କର୍ତ୍ତବ୍ୟମିତି = କର୍ତ୍ତବ୍ୟମ୍ + ଇତି ।

ସମାସ – ହିମତ୍ରାଣମ୍ = ହିମାତ୍ ତ୍ରାଣମ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = କର୍ମାରସ୍ୟ ଗୃହମ୍, ତସ୍ମାତ୍ (୬୩ ତତ୍) । = ନ କୁତଃ ଭୟ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍) । ଚିନ୍ତାକୁଳ = ଚିନ୍ତୟା ଆକୁନଃ (୩ୟା ତତ୍) । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = ଲବ୍ଧ ସଂଜ୍ଞା ଯେନ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ପକ୍ଷିଘାତକମ୍ = ପକ୍ଷୀଣା ଘାତକମ୍ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – କଉଁରି ୧ ମା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା ଭୂତଳେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ଆତ୍ମାନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା | ପକ୍ଷୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ତସ୍ୟ = କଉଁରି ୧ ମା । ହିମତ୍ରାଣଂ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । କପୋତଃ, ପର୍ଶନି । କର୍ମାରଗୃହାତ୍ = ଅପାଦାନେ ୫ମୀ । ଅଗ୍ନି = କର୍ମଣି ୨ୟା । ଶୁଶ୍ଳେଷୁ, ପତ୍ରେଷୁ = ୨ୟା । ସ = କଉଁରି ୧ ମା । କପୋତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ମାଂ, ଆହାରଂ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଗୃହେ = ଅଧୂକରଣେ ୭ମୀ । ବିଭବ = କରଣେ ୩ୟା । ଅତିଥେ = ସମସ୍ତେ ୬ଷ୍ଠୀ । କ୍ଷୁଧାଂ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଯେନ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ବିମୂଢ଼ = କର୍ଭରି ୧ ମା । ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞ = କଉଁରି ୧ ମା । ପକ୍ଷଘାତକମ୍ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତବ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ତୃପ୍ତି = କର୍ମଣି ୨ୟା ।

ପ୍ତକୃତି ସ୍ତଣ୍ୟଯ୍ – ଶୁକ୍ଳା = ଶୁ + କ୍ରାଚ୍ । ଆସ୍ତୀର୍ଯ୍ୟ = ଆ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଗୃହୀତ୍ମା = ଗ୍ରହ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ । ତାପୟିତ୍ବ = ତାପ୍ + ଣିଚ୍ + କ୍ରାଚ୍ | ସଂଜାତଃ = ସମ୍ + ଜନ୍ + କ୍ତ । ଉକ୍ତବାନ୍ = ବିଚ୍ + କ୍ତବତ୍ରୁ । ତୃପ୍ତି = ତୃପ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ବିଧାତୁ = ବି + ଧା

TEXT – 8

ସତ୍ୟପ୍ରତିକ: ସ ପାଣ ………………………………………………….. କୃତେ ଆଦର୍ଶ ଭବତି ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ = ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ । ନିଃ = ତିନିଥର । ପରିକ୍ରମ୍ୟ = ପରିକ୍ରମଣ କରି ବା ବୁଲି । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ରବେଶ କଲା । ଦୃଷ୍ଟା = ଦେଖୁ। ଆତ୍ମାନଂ = ନିଜକୁ । ଧୃକ୍‌କୃତବାନ୍ = ଧକ୍‌କାର କଲା । ନୃଶଂସସ୍ୟ = ନିଷ୍ଠୁରର । ଘୋରଃ = ଅତୀବ । ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ ନିଜର ତ୍ୟାଗଦ୍ଵାରା । କୃତେ = ପାଇଁ । ଭବତି = ହୋଇଛି ।

ଅନ୍ନବାଦ – ସତ୍ୟନିଷ୍ଠ ସେହି ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଅଗ୍ନିକୁ ତିନିଥର ପରିକ୍ରମା କରି ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ତାହା ଦେଖ୍ ଶିକାରୀ ନିଜକୁ ଧୂକ୍‌କାର କଲା । ମୁଁ ଏହା କ’ଣ ନକଲି । ନିଷ୍ଠୁର ମୋର ବଡ଼ ଅଧର୍ମ ହେବ । କପୋତ ନିଜକୁ ତ୍ୟାଗ

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିଚିଛିଦ – କିମିଦଂ = କିମ୍ + ଇଦମ୍ !

ସମାସ – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ = ସତ୍ୟା = ସ୍ଵସ୍ୟ ତ୍ୟାଗ, ତେନ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ଅଧର୍ମୀ = ନ ଧର୍ମ (ନଞ୍ଚ୍ ତତ୍ତ୍ଵ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ସତ୍ୟପ୍ରତିଜ୍ଞ, ସ, ପକ୍ଷୀ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ମୟା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା = ୬ଷ୍ଠୀ । ଘୋରଃ, ଅଧର୍ମ କଉଁରି ୧ ମା । କପୋତଃ ଯୋଗେ ୬ଷ୍ଠୀ । କଉଁରି ୧ ମା । ଅଗ୍ନି କର୍ମଣି ୨ୟା । ବ୍ୟାଧ = କଉଁରି ୧ ମା । ଇଦମ୍ = ଉକ୍ତ କର୍ମଣି ୧ ମା । ନୃଶଂସସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ କଉଁରି ୧ ମା । ସ୍ଵତ୍ୟାଗେନ = କରଣେ ୩ୟା | ମମ = କୃତ୍ ଯୋଗେ ୬ଶା |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ସତ୍ୟ = ସତ୍ + ଯତ୍ । ପରିକ୍ରମ୍ୟ = ପରି + କ୍ରମ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ର + ବିଶ୍ + କ୍ତ । ଦୃଷ୍ଟା = ଦୃଶ୍ + କ୍ରାଚ୍ । କୃତବାନ୍ = କୃ + କ୍ତବତୁ । କୃତମ୍ = କୃ + କ୍ତ । ତ୍ୟାଗେନ = ତାଜ୍ + ଘଞ୍ଚ୍ (୩ୟା) ।

TEXT – 9

ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମାଦ୍ୟାୟଂ ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶୋ ନ ସଂଶୟଃ ।
ଦରଞ ସମାଂସ ଦବଡା କପୋତେନ ମହମୂନା ||୪||

ଥନୁମ = ଅଦ୍ୟ ନ ସଂଶୟଃ, ନୃଶଂସସ୍ୟ ମମ ଅୟଂ ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶ । ମହାମୁନା କପୋତେନ ସ୍ଵମାଂସଂ ଦଦାତା (ସ୍ଵଜୀବନଂ) ଦରଃ ।

ଣଦାର୍ଥ – ଆଜି = ଆଦି । ନୃଶଂସସ୍ୟ = ନିଷ୍ଠୁରର । ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ନିରାକରଣ । ସଂଶୟଃ = ସଂଦେହ । ନିଜର ମାଂସକୁ । ଦଦତା = ଦେବାଦ୍ଵାରା ।

ଥନୁବାଦ – ଆଜି ନିଃସନ୍ଦେହରେ ନିଷ୍ଠୁର ମୋର ଏହା କରିବାର ନଥିଲା । କାରଣ ମହାତ୍ମା କପୋତ ସ୍ଵମାଂସକୁ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଯାଇ (ସ୍ଵଜୀବନ) ପ୍ରଦାନ କଲା ।

ତ୍ୟାଖ୍ୟା – ପଶିକାରା କପୋତର ଏଡାଦଣ ତ୍ୟାଗକୁ ଦେଖ ଆଣମ୍ୟ ହ୍ରୋଲଚ୍ଚି | ବୋଲି ମନେକରିଛି । ଆଜି କପୋତ ତା’ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । ସେ କହିଛି ଯେ– ଆଜି ମୋର ଏହି ନିରାକରଣ ଏଥରେ ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । କାରଣ ମହାତ୍ମା କପୋତ ସ୍ଵମାଂସକୁ ଦେବାକୁ ଯାଇ ସ୍ଵକୀୟ ଜୀବନ ପ୍ରଦାନକଲା । ଏତେବଡ଼ ତ୍ୟାଗ ତା’ପାଇଁ ଏକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବିଷୟ ଅଟେ |

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମମାଦ୍ୟାୟଂ =ମମ + ଅଦ୍ୟ + ଅୟମ୍ । ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = ପ୍ରତି + ଆଦେଶଃ ।

ସମାସ – ସ୍ଵମାଂସଂ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ମାଂସମ୍ (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍)।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ନୃଶଂସସ୍ୟ, ମମ = ସମ୍ବନ୍ଧ ୬ଷ୍ଠୀ । ଅୟଂ, ପ୍ରତ୍ୟାଦେଶଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ସ୍ଵମାଂସଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । କପୋତେନ, ମହାତ୍ମନା = ଅନୁକ୍ତ କର୍ଭରି ୩ୟା । ଦଦତା = କରଣେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତ୍ୟୟ – ସଂଶୟଃ = ସମ୍ + ଶୀ + ଅଚ୍ ଦତ୍ତ = ଦା + କ୍ତ । ଦଦତା = ଦା + ଶଙ୍ଖ (୩ୟା) ।

TEXT – 10

ଥଦ୍ବୋ ଦେହରନେବ ଦଣତାଡିଥ୍ତ୍ପକଳା |
ତସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମ ଚରିଷ୍ୟାମି ଧର୍ମୋ ହି ପରମା ଗତିଃ |୫||

ର୍ଥନପ୍ – ଅହୋ ! ଦେହପ୍ରଦାନେନ ଅତିଥୁପୂଜନା ଦର୍ଶିତା । ତସ୍ମାତ୍ (ଅହଂ) ଧର୍ମ ଚରିଷ୍ୟାମି, ହି ଧର୍ମ ପରମା ଗତି |

ଦେହପ୍ରଦାନେନ = ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା । ଅତିଥୁପୂଜନା = ଅତିଥୁ ପୂଜା । ଦର୍ଶିତା ସେହିହେତୁରୁ । ଚରିଷ୍ୟାମି = ଆଚରଣ କରିବି । ହି = ଶ୍ରେଷ୍ଠ |

ଅନୁବାଦ – ଆହେ ! ଶରୀର ଦାନଦ୍ଵାରା ଅତିଥ ପୂଜନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ । ସେହିହେତୁରୁ (ମୁଁ) ଧର୍ମକୁ ଆଚରଣ କରିବି ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – କପୋତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଵଶରୀରକୁ ଅର୍ପଣ କରି ଅତିଥୁ ପୂଜନର ଯେଉଁ ବିଧୂ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି ତାହା କ୍ରୂର ଶିକାରୀ ନିମନ୍ତେ ଆଦର୍ଶ ହୋଇଛି । କପୋତର ମହାନତାକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିଛି ନିଷ୍ଠୁର ଶିକାରୀ | ଅତିଥୁ ପୂଜନ ଧର୍ମଦ୍ଵାରା କପୋତ ଶିକାରୀକୁ ଧର୍ମାଚରଣ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିଛି । ଏଣୁ ଶିକାରୀ କହିଛି– ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମ ଆଚରଣ କରିବି । କାରଣ ଧର୍ମ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗତି ତଥା ମୁକ୍ତି । ‘ଧାରୟତେ ଇତି ଧର୍ମୀ’ ଯାହା ଧାରଣ ବା ପୋଷଣ କରେ ତାହା ହିଁ ଧର୍ମ ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ଦର୍ଶିତାତିଥପୂଜନା = ଦର୍ଶିତା + ଅତିଥିପୂଜନା । ତସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମ = ତସ୍ମାତ୍ + ଧର୍ମମ୍ । = ଦେହସ୍ୟ ପ୍ରଦାନଂ, ତେନ (୬୩ ତତ୍) । ଅତିଥପୂଜନା ସମାସ – ଦେହପ୍ରଦାନେନ = ଅତିଥେ ପୂଜନା (୬ଷ୍ଠୀ ତତ୍) ।

ଅହୋ ! = ସମ୍ବୋଧନେ ୧ମା । ଦେହପ୍ରଦାନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ତସ୍ମାତ୍ = ହେତୌ ୫ମା | ଧମ = କମଣି ୨ ଯା |

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ପ୍ରଦାନେନ = ପ୍ର + ଦା + ଲ୍ୟୁଟ୍ (୩ୟା) । ଗତିଃ = ଗମ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ ।

TEXT 11

ଏବଂ ବିଚିନ୍ତ୍ୟ …………………………………………….. ସ୍ବଗ ଗତବତା |

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ବିଚିତ୍ୟ = ଚିନ୍ତାକରି । ବ୍ୟାଧ = ଶିକାରୀ । ଯଷ୍ଟି = ବାଡ଼ିକୁ । ଶଳାକା = ସ୍ଵଗଂ ଗତବତୀ । ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ । କ୍ଷାରକଂ = ହେଲା। ବହୁଧା ପଞ୍ଜୁରୀ । ପ୍ରମୁଚ୍ୟ ଖୋଲି । ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ = ଛାଡ଼ିଦେଲା ବା ତ୍ୟାଗ କଲା । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ = ମୁକ୍ତହେବା ପରେ । ଭର୍ତାରଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ସଂସ୍କୃତ୍ୟ = ସ୍ମରଣ କରି । ରୁଦତୀ = କାନ୍ଦି । ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା = ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତା । ଆସୀତ୍ = = ଅନେକ । କରୁଣଂ = ଦୁଃଖୁତ । ବିଳମ୍ୟ = ବିଳାପ ବା କ୍ରନ୍ଦନ କରି । ଭୃଶଂ = ଅତ୍ୟନ୍ତ । ସନ୍ଦୀପ୍ତ = ପ୍ରଜ୍ବଳିତ । ହୁତାଶନଂ = ଅଗ୍ନିକୁ । ପ୍ରବିବେଶ = ପ୍ରବେଶ କଲା। ପରିଂ = ସ୍ଵାମୀକୁ । ବିମାନୋପରି = ବିମାନ ଉପରେ । ଦୃଷ୍ଟବତୀ = ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟଃ = ପୁଣ୍ୟବାନ୍ କୀର୍ତ୍ତିଶାଳୀ । ପୂଜୟନ୍ତି = ପୂଜା କରନ୍ତି । ଅପି = ମଧ୍ୟ । ସ୍ଵର୍ଗ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ | ଗତବତୀ

ଅନ୍ତବାଦ -ଏହିପରି ଚିନ୍ତାକରି ସେ ଶିକାରୀ ଜାଲ, ବାଡ଼ି, ବଦ୍ଧଶଙ୍କୁ, ପିଞ୍ଜରା ଓ ପିଞ୍ଜରାରେ ଆବଦ୍ଧ କପୋତ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଖୋଲି ମୁକ୍ତ କରିଦେଲା |

ମୁକ୍ତ ହେବାପରେ କପୋତୀ ସ୍ଵାମୀକୁ ସ୍ମରଣ କରି କାନ୍ଦି ଦୁଃଖରେ ମୂର୍ତ୍ତିତା କରି ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖ୍ ହୋଇ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ସେ ଦେଖୁଲା | ପୁଣ୍ୟବନ୍ତ କୀର୍ତ୍ତିମାନ୍ ତାଙ୍କୁ ପୂଜାକଲା । କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସମାସ – ହୋଇଗଲା । ବହୁକାଳ ଦୁଃଖରେ ବିଳାପ (କପୋତୀ) ସ୍ଵାମୀକୁ ବିମାନ ଉପରେ

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ମୁକ୍ତାନନ୍ତରଂ = ମୁକ୍ତି + ଅନନ୍ତରମ୍ । ବିମାନୋପରି = ବିମାନ + ଉପରି । ଶୋକମୂର୍ତ୍ତିତା = ଶୋକେନ ମୂର୍ତ୍ତିତା (୩ୟା ତତ୍) । ପୁଣ୍ୟକୀର୍ତୟ = ପୁଣ୍ୟ କୀର୍ତି ଯସ୍ୟ ଡଃ, ତେ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ବିମାନୋପରି = ବିମାନସ୍ୟ ଉପରି (୬୩ ତତ୍) । ମୁକ୍ତାନନ୍ତରମ୍ = ମୁକ୍ତା ଅନନନ୍ତରମ୍ (୫ମୀ ତତ୍) । ଧଃ, ବ୍ୟାଧଃ = କଉଁରି ୧ ମା । ଜାଲଂ, ଯଷ୍ଟି, ଶଳାକା, କ୍ଷାରକଂ, କପୋତାନ୍ ୨ୟା ।

କପୋତୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ଭର୍ତାରଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ହୁତାଶନଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ପତଂ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତଂ, ସ୍ଵର୍ଗ = କର୍ମଣି ୨ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ବିଚିତ୍ୟ = ବି + ଚିନ୍ତ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ପ୍ରମୁଚ୍ୟ = ପ୍ର + ମୁଚ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବିସୃଷ୍ଟବାନ୍ = ବି + ସୃଜ୍ + କ୍ତବତୁ । ମୁକ୍ତି = ମୁଚ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ସଂସ୍କୃତ୍ୟ = ସମ୍ + ସ୍କୃ + ଲ୍ୟାପ୍ । ବିଳପ୍ୟ = ବି + ଲପ୍ + ଲ୍ୟାପ୍ । ଦୃଷ୍ଟବତୀ = ଦୃଶ୍ + କ୍ତବତୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) । ଗତବତୀ ଗମ୍ + କ୍ତବତ୍ରୁ (ସ୍ତ୍ରୀ) ।

TEXT – 12

ତତଃ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟ ସହ ସଂଗତଃ ।
କର୍ମଣା ପୂଜିତସ୍ପେନ ରେମେ ତତ୍ର ସଭାର୍ଯ୍ୟୟା ||୬||

ଅନ୍ବୟ – ତତଃ ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ ପକ୍ଷୀ ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ସହ ସଂଗତଃ ତେନ କର୍ମଣା ପୂଜିତଃ ସତ୍ତାର୍ଯ୍ୟୟା ତତ୍ର ରେମେ ।

ଣଦାର୍ଥ – ତତଃ = ତାହାପରେ । ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଯାଇଥବା । ଭାର୍ଯ୍ୟୟା ଭାର୍ଯ୍ୟା ବା ପତ୍ନୀ ସହିତ ।
–
ସଂଗତ = ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇ । କର୍ମଣା = କର୍ମଦ୍ଵାରା । ପୂଜିତଃ = ପୂଜାପାଇ । ତେନ = ରେମେ = ରମଣ କରାଗଲା ।

ଅନୁବାଦ – ତାହାପରେ ସ୍ଵର୍ଗଗତ ପକ୍ଷୀ (କପୋତ) ଭାର୍ଯ୍ୟା (କପୋତୀ) ସହ ମିଳିତ ହୋଇ, ତା’ କର୍ମଦ୍ଵାରା ପୂଜିତ ହୋଇ ସେହି ସ୍ଵର୍ଗରେ ଭାର୍ଯ୍ୟା ବା ପତ୍ନୀ ସହିତ ରମଣ କଲା ।

ବ୍ୟାଖ୍ୟା – ପତି (କପୋତ)ର ବିରହରେ ଶୋକଭିଭୂତା ମୂର୍ତ୍ତିତା କପୋତୀ ସଂଜ୍ଞାଲାଭ କରିବା ପରେ ପ୍ରଜ୍ଜଳିତ ଅଗ୍ନି ମଧ୍ୟରେ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ପ୍ରବେଶ କଲା | ପତି ମାର୍ଗାନୁସାରିଣୀ କପୋତୀ ବିମାନ ଉପରେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କୁ ଦେଖିଲା । ତାଙ୍କର ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କଲା। ଶେଷରେ କପୋତୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲା । ପରସ୍ପର ପତିପତ୍ନୀଙ୍କର ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ମିଳନର ଚମତ୍କାରିତାକୁ କବି ଏଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଅଛନ୍ତି । ଉଭୟ ପତି ଓ ପତ୍ନୀ ସ୍ଵର୍ଗରେ ରମଣ କଲେ ।

ତ୍ୟାକରଣ
ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ପୂଜିତସ୍ପେନ = ପୂଜିତଃ + ତେନ ।

ସମାସ – ସ୍ଵର୍ଗଗତଃ = ସ୍ଵର୍ଗ ଗତଃ (୨ୟା ତତ୍) । ସଭାର୍ଯ୍ୟାୟା = ଭାର୍ଯ୍ୟାୟା ସହ ବର୍ତ୍ତମାନା, ତୟା ( ସହାର୍ଥ ବହୁବ୍ରୀହିଃ ) ।

ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ପକ୍ଷୀ = କଉଁରି ୧ ମା । ଭାର୍ଯ୍ୟୟା = ସହ ଯୋଗେ ୩ୟା । ତେନ, କର୍ମଣା = ଅନୁସ୍ତେ କଉଁରି ୩ୟା । ସଭାର୍ଯ୍ୟୟା = ସହାର୍ଥେ ୩ୟା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଗତଃ = ଗମ୍ + କ୍ତ । ସଂଗତଃ ସମ୍ + ଗମ୍ + କ୍ତ । ପୂଜିତଃ = ପୂଜ୍ + କ୍ତ ।

TEXT – 13

ଏବଂ ତୌ ଦମ୍ପତୀ ………………………………………………………… ସ୍ଵରିଂ ଗତବାନ୍ ।

ଶବ୍ଦାର୍ଥ – ଏବଂ = ଏହିପରି । ତୌ = ସେ ଦୁହେଁ । ଦମ୍ପତୀ = କପୋତ ଓ କପୋତୀ । ଦୃଷ୍ଟା = ଦେଖୁ । ବ୍ୟାଧଃ ଶିକାରୀ । ସଦ୍ଗତଂ = ମୁକ୍ତି, ଉତ୍ତମ ଗତି ବା ସ୍ଵର୍ଗପ୍ରାପ୍ତି। ପ୍ରାୟୁମ୍ = ପାଇବାକୁ । ଅଚିନ୍ତୟତ୍ = ଚିନ୍ତାକଲା । ତାଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ । କୃତନିଶ୍ଚୟ = ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିବା । ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳ = ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଦ୍ଵାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ପ୍ରାବିଶତ୍ = ପ୍ରବେଶ କଲା । ମହତା = ପ୍ରବଳ । ପବନେନ = ପବନଦ୍ଵାରା । ଦ୍ରୁମାନାଂ = ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କର | ସଂଘର୍ଷାତ୍ = ସଂଘର୍ଷରୁ | ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ = ପ୍ରଳୟାଗ୍ନି ସମାନ। ଦଦାହ = ଦହନ କଲା, ପୋଡ଼ିଦେଲା । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ରବେଶ କରି । ପ୍ରାପ୍ତ = ପାଇଲା | ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = ପୁଣ୍ୟକର୍ମଦ୍ଵାରା । ସୋଽପି = ସେ ମଧ୍ୟ । ସ୍ଵର୍ଗ = ସ୍ଵର୍ଗକୁ | ଗତବାନ୍ = ଗଲା ।

ଅନୁବାଦ – ଏହିପରି ସେ ଦୁଇ କପୋତ ଓ କପୋତୀଙ୍କୁ ଦେଖ୍ ଶିକାରୀଟି ମୁକ୍ତି ପାଇବାକୁ ଚିନ୍ତାକଲା। ନିଜ ଜୀବନ ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କୃତନିଶ୍ଚୟ ଶିକାରୀ ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କଦ୍ଵାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ବଣକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା । ବନରେ ପ୍ରବଳ ପବନଦ୍ୱାରା ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କର ସଂଘର୍ଷ ହେତୁ ପ୍ରଳୟାନ୍ତ ଅଗ୍ନି ସମାନ ଅଗ୍ନି ସେହି ବଣକୁ ପୋଡ଼ିଦେଲା । ଶିକାରୀ ମଧ୍ୟ ଅଗ୍ନିକୁ ପ୍ରବେଶ କଲା, ତା’ର ପାପ ନଷ୍ଟହେଲା ଓ ସେ ପରମ ସିଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଦ୍ଵାରା ସେ (ଶିକାରୀ) ମଧ୍ୟ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗମନ କଲା ।

ତ୍ୟାକରଣ

ସନ୍ଧିବିଚ୍ଛେଦ – ସଦ୍‌ଗତଂ = ସତ୍ + ଗତିମ୍ । ନିଶ୍ଚୟ ନିଃ + ଚୟ । ଯୁଗାନ୍ତାଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ = ଯୁଗ + ଅନ୍ତ + = ବ୍ୟାଧଃ + ଅପି ।

ସମାସ – ଦମ୍ପତୀ = ଜାୟା ଚ ପତିଃ ଚ (ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ) । ସ୍ଵଜୀବନମ୍ = ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଜୀବନମ୍ (୬ଷ୍ଠ ଶ୍ଵାପଦେନ ସଂକୁଳମ୍ (୩ୟା ତତ୍) । ଯୁଗାନ୍ତଃ = ଯୁଗାନାମ୍ ଅନ୍ତ (୬୩ ତତ୍)। ଅଗ୍ନିତୁଲ୍ୟ ତତ୍) । ନଷ୍ଟପାପଃ = ନଷ୍ଟ ପାପଂ ଯସ୍ୟ ଡଃ (ବହୁବ୍ରୀହିଃ) । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = ପୁଣ୍ୟସ୍ୟ କର୍ମ, ତୟା ସକାରଣବିଭକ୍ତି – ବ୍ୟାଧଃ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ସକାରଣବିରକ୍ତି – ବ୍ୟଧ = କଉଁରି ୧ ମା । ସଦ୍‌ଗତଂ ସଦ୍‌ଗତଂ କର୍ମଣି ୨ୟା । ବନେ = ଅଧିକରଣେ ୭ମୀ । ମହତା, ପବନେନ = କରଣେ ୩ୟା । ଦୁମାନାଂ = ହେତୋ ୫ମୀ । ଅଗ୍ନି = କଉଁରି ପ୍ରଥମା । ଅଗ୍ନି = କର୍ମଣି ୨ୟା ସ୍ଵର୍ଗ = କର୍ମଣି ୨ୟା । ତତ୍) । ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳମ୍ ଅଗ୍ନୀ ତୁଲ୍ୟ ( ୬ଷ୍ଠୀ (୬ଷ୍ଠ ତତ୍) । କର୍ମଣି ୨ୟା । ସ୍ଵଜୀବନଂ, ଶ୍ଵାପଦସଂକୁଳୀ, ବନଂ = । ପୁଣ୍ୟକର୍ମଣା = କରଣେ ୩ୟା । କଃ = କଉଁରି ୧ ମା ।

ପ୍ରକୃତିପ୍ରତ୍ୟୟ – ଦୃଷ୍ଟା = ଦୃଶ୍ + ଭ୍ରାତ୍ । ଗତଂ = ଗମ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ପ୍ରାୟୁମ୍ = ପ୍ର + ଆପ୍ + ତୁମୁନ୍ । ଜୀବନମ୍ ଜୀବ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ । ତା = ତ୍ୟଜ୍ + ତୁମୁନ୍ । କୃତଃ = କୃ + କ୍ତ । ପ୍ରବିଷ୍ଟ = ପ୍ର + ବିଶ୍ + କ୍ତ । ସିଦ୍ଧି = ସିଧ୍ + ସ୍କ୍ରିନ୍ । ଗତବାନ୍ = ଗମ୍ + କ୍ତବତୁ ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Logic Solutions Unit 1 ଅନୁମାନ – ଅନୁମାନର ପ୍ରକାରଭେଦ – ଅବ୍ୟବହିତ ଓ ବ୍ୟବହିତ Objective Questions.

CHSE Odisha Class 12 Logic Unit 1 Objective Questions in Odia Medium

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର 
A. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବିକଳ୍ପମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଃସୃତ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ମିଶ୍ର
(ଘ) ଦ୍ବିଶୃଙ୍ଗକ
Answer:
(କ) ଅବ୍ୟବହିତ

2. ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ଯେତେବେଳେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଃସୃତ କରାଯାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ? (କ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ
(ଘ) ପରୋକ୍ଷ
Answer:
(ଖ) ବ୍ୟବହିତ

3. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

4. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ

5. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

6. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଖ) ସମବତ୍ତିତ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ

7. ‘ଆ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ହୁଏ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

8. ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଖ) ଏ

9. ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

10. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) କୌଣସିଟି ହୁଏ ନାହିଁ
Answer:
(ଘ) କୌଣସିଟି ହୁଏ ନାହିଁ

11. ‘ଆ’ ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଖ) ଏ

12. ‘ଏ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(କ) ଆ

13. ‘ଇ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଘ) ଓ

14. ‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ କ’ଣ ଅଟେ ?
(କ) ଆ
(ଖ) ଏ
(ଗ) ଇ
(ଘ) ଓ
Answer:
(ଗ) ଇ

15. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) ବସ୍ତୁଗତ
Answer:
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

16. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଓ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ ତାହାକୁ କ’ଣ
କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

17. କେଉଁ ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଥିଲେ ?
(କ) ଜେ. ଏମ୍. ମିଲ୍
(ଖ) ଡ. ବେନ୍
(ଗ) ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍
(ଘ) ଜେଭନ
Answer:
(ଖ) ଡ. ବେନ୍

18. ଗୋଟିଏ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ଗୋଟିଏ ବିଧେୟ ସହିତ ବାସ୍ତବ ସମ୍ବନ୍ଧର ଜ୍ଞାନରୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ବିପରୀତ ପଦ ସହିତ ବିଧେୟର ବିପରୀତ ବା ବିରୁଦ୍ଧ ପଦର ସମ୍ବନ୍ଧକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଖ) ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ

19. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ – ଦିନଗୁଡ଼ିକ ଗରମ ।
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ– ରାତିଗୁଡ଼ିକ ଥଣ୍ଡା ।
ଏହା କେଉଁ ଅନୁମାନର ଉଦାହରଣ ଅଟେ ?
(କ) ସମବତ୍ତିତ
(ଖ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ
(ଘ) କୌଣସି ଉତ୍ତର ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ

20. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେଉଁ ଅନୁମାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ବ୍ୟବହିତ
(ଖ) ଅବ୍ୟବହିତ
(ଗ) ସମବତ୍ତିତ
(ଘ) ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ
Answer:
(କ) ବ୍ୟବହିତ

21. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେତୋଟି ପଦଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

22. ଗୋଟିଏ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

23. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

24. ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

25. ଗୋଟିଏ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୧
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୧

26. ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(କ) ୩

27. ଗୋଟିଏ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନରେ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ଥାଏ ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଘ) ୨

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ଯପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(କ) ସାଧ୍ଯପଦ

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ

30. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟପଦ
(ଖ) ପକ୍ଷପଦ
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ
(ଘ) କୌଣସିଟି ଠିକ୍ ନୁହେଁ
Answer:
(ଗ) ହେତୁ ବା ମଧ୍ୟମ ପଦ

31. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ଯ ପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ
(ଗ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ

32. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ସାଧ୍ୟାବୟବ
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ
(ଗ) ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
(ଘ) ସବୁଗୁଡ଼ିକ ଠିକ୍
Answer:
(ଖ) ପକ୍ଷାବୟବ

33. ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନକୁ କେତେ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ?
(କ) ୩
(ଖ) ୪
(ଗ) ୫
(ଘ) ୨
Answer:
(ଖ) ୪

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ
କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କରେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

37. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

38.
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

39.
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

40.
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

41.
ଏହି ଚିତ୍ରଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

42. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ସବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
(କ) ୧୬
(ଖ) ୧୭
(ଗ) ୧୮
(ଘ) ୧୯
Answer:
(ଘ) ୧୯

43. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
(କ) ୪
(ଖ) ୫
(ଗ) ୬
(ଘ) ୭
Answer:
(ଖ) ୫

44. କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ନଥାଏ ?
(କ) ୧ମ ସଂସ୍ଥାନ
(ଖ) ୨ୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଗ) ୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଘ) ୪ର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ
Answer:
(କ) ୩ୟ ସଂସ୍ଥାନ

45. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ
ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
(କ) ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ
(ଖ) ନ୍ଯାୟରୂପ
(ଗ) ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି
(ଘ) ରୁପାନୂରାକରଶ
Answer:
(ଖ) ନ୍ଯାୟରୂପ

46. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ କେତୋଟି ସାଧାରଣ ନିୟମ ଅଛି ?
(କ) ୧୦
(ଖ) ୧୧
(ଗ) ୧୨
(ଘ) ୧୩
Answer:
(କ) ୧୦

47. ‘ବାର୍ବାରା’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

48. ‘ସେଲାରେଣ୍ଟ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

49. ‘ଡାରିଇ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

50. ‘ଫେରିଓ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(କ) ୧ମ

51. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

52. ‘ସେସାରେ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

53. ‘ବାରୋକୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

54. ‘ଫେଷ୍ଟିନୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
Answer:
(ଖ) ୨ୟ

55. ‘ଡାରାପ୍‌’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

56. ‘ଡାଟିସି’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

57. ‘ଜିସାମିସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

58. ‘ଫେଲାପ୍ଟୋନ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

59. ‘ଫେରିସୋନ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

60. ‘ବୋକାର୍ଡ଼’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଗ) ୩ୟ

61. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

62. ‘ସାମେନେସ୍’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

63. ‘ଫେସାପୋ’ ନ୍ୟାୟରୂପଟି କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

64. ‘ଫ୍ରେସିସୋନ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

65. ଡିମାରିସ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
(କ) ୧ମ
(ଖ) ୨ୟ
(ଗ) ୩ୟ
(ଘ) ୪ର୍ଥ
Answer:
(ଘ) ୪ର୍ଥ

B. ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।

1. ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

2. ଦୁଇଟି ହେତୁବାକ୍ୟରୁ ନିଷ୍ପନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କେଉଁ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

3.ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ।ୟ

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତତ

5. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟରୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ।ୟ

6. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ

7. କେଉଁ ତର୍କବାକ୍ୟର ସମବର୍ତ୍ତନ ରୂପ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ?
Answer:
‘ଓ’ ତର୍କବାକ୍ୟ

8. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଣିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

9. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ

10. ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କିଏ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଡ. ବେନ୍

11. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଏକ କି ପ୍ରକାର ଅବରୋହାନୁମାନ ଅଟେ ?
Answer:
ବ୍ୟବହିତ

12. ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୨ଟି

13. ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ତର୍କବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୩ଟି

14. ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୧ଟି

15. ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ କେତୋଟି ହେତୁବାକ୍ୟଦ୍ଵାରା ଗଠିତ ?
Answer:
୨ଟି

16. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି କେଉଁ ପ୍ରକାର ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ?
Answer:
ଆକାରଗତ

17. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଧ୍ୟପଦ

18. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପକ୍ଷପଦ

19. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ପଦ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ମଧ୍ୟପଦ ବା ହେତୁପଦ

20. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ସାଧ୍ୟ।ବୟବ

21. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପକ୍ଷ।ବୟବ

22. ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ

23. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
୧ମ ସଂସ୍ଥାନ

24. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

25. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

26. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବରେ ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ନ୍ୟାୟରୂପ

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥରେ ମାତ୍ର ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବ୍ଯାପ୍ୟ ହେତୁ ଦୋଷ ବା ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମଧ୍ୟପଦ ଦୋଷ

29. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପୀ ଅଥଚ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

30. କୌଣସି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧୂପଦ ସାଧାବୟବରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତାହାକୁ କ’ଣ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଅବୈଧସାଧ୍ୟତା ଦୋଷ

31. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ଥିଲେ ତାହାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

32. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ହୋଇଥିଲେ ତାକୁ କେଉଁ ତର୍କଦୋଷ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ ଦୋଷ

33. କେଉଁ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ

34. କିଏ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ବୋଲି ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି ?
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍

35. ସଂସ୍ଥାନ କେତେ ପ୍ରକାରର ଅଟେ ?
Answer:
୪ ପ୍ରକାର

36. କେତୋଟି ସବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
Answer:
୧୯ଟି

37. କେତୋଟି ଦୁର୍ବଳ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଛି ?
Answer:
୫ଟି

38. ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୪

39. ଦ୍ଵିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୪

40. ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୬

41. ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ?
Answer:
୫

42. ‘ବାରୋକୋ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ

43. ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ତୃତୀୟ

44. ‘ବ୍ରାମଣ୍ଡିପ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଚତୁର୍ଥ

45. ‘ସାମେଷ୍ଟ୍ରେସ୍’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ଦ୍ଵିତୀୟ

46. ‘ସେଲାରେଣ୍ଟ’ କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ସିଦ୍ଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ?
Answer:
ପ୍ରଥମ

47. କେଉଁ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ଦୁର୍ବଳ ନ୍ୟାୟରୂପ ନ ଥାଏ ?
Answer:
ତୃତୀୟ

C. ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1.ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

2. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଏକାତ୍ମକ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଏକାଧ୍ଵ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

3. ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ତ୍ତିତ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ସମବର୍ତ୍ତିନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

4. ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ ।(ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସମବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

5. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମବର୍ତ୍ତିତର ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

6. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଷିତର ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟ ସମବର୍ଭିତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

7. ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ ନାହିଁ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ । (ଠିକ୍)

8. ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ସମବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

9. ‘ଆ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଆ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

10. ‘ଇ’ର ସମବର୍ଜିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଇ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

11. ‘ଏ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଏ’ର ସମବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

12. ‘ଓ’ର ସମବର୍ଷିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ର ସମବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

13. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ’ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

14. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ଅସରଳ ସମବର୍ତ୍ତନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

15. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ଜିତ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ହେତୁବାକ୍ୟକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

16. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

17. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବ୍ୟବଭିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

18. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ବିଧେୟର ବିରୁଦ୍ଧ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବିଧେୟ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

19. ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଗୁଣ ସମାନ ରହେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ଜିତର ଗୁଣ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟର ଗୁଣର ବିପରୀତ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

20. ଯେଉଁ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ବ୍ୟାବର୍ଜିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ, ତାହା ବ୍ୟାବର୍ଭିତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ । (ଠିକ୍)

21. ‘ଆ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଆ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

22. ‘ଇ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଇ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଓ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

23. ‘ଏ’ର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ‘ଏ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଏ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଆ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

24. ‘ଓ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଓ’ ହୁଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ଓ’ର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ‘ଇ’ ହୁଏ । (ଠିକ୍)

25. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଡ. ବେନ୍ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । (ଠିକ୍)

26. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ଅବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହନୁମାନ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବ୍ୟବହିତ ଅବରୋହାନୁମାନ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ । (ଠିକ୍)

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତ ବସ୍ତୁଗତ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଆକାରଗତ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ । (ଠିକ୍)

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ ସାଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ ସାଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

30. ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷପଦ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ, ତାହାକୁ ମଧ୍ୟପଦ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

31. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧ୍ୟପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସାଧାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

32. ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ସାଧାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ପକ୍ଷାବୟବ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

33. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କହନ୍ତି । (ଠିକ୍)

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ । (ଠିକ୍)

37. ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନଟି ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
ଆରିଷ୍ଟଟଲ୍‌ଙ୍କ ସର୍ବାସ୍ତିନାସ୍ତି ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନଟି ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

38. ‘ବାର୍ବାରା’ ଦ୍ୱିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବାର୍ବାରା’ ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

39. ‘ବାରୋକୋ’ ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବାରୋକୋ’ ଦ୍ୱିତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

40. ‘ବୋକାଡ଼ୋ’ ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବୋକାର୍ଡୋ’ ତୃତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

41. ‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ପ୍ରଥମ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଭୁଲ୍)
Answer:
‘ବ୍ରାମାଣ୍ଟିପ୍’ ଚତୁର୍ଥ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନର ସିଦ୍ଧ ‘ନ୍ୟାୟରୂପ’ ଅଟେ । (ଠିକ୍)

D. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ଦତ୍ତ ହେତୁବଚନକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ

2. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ _______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତତ

3. ସମବର୍ତ୍ତନରେ ସମବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ସମବର୍ଗିତ ମଧ୍ଯରେ ଓ _________ ସମାନ ରହେ ।
Answer:
ଗୁଣ

4. ‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ଷିତ ___________ ଅଟେ ।
Answer:
ଇ

5. ‘ଏ’ ତର୍କବଚନର ସମ୍ଭବର୍ଷିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:
ଏ

6. ‘ଇ’ ତର୍କବଚନର ସମ୍ଭବର୍ଷିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:
ଇ

7. ________ ତର୍କବଚନର ସମବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ନଥାଏ ।
Answer:
ଓ

8. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ହେତୁବଚନକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ

9. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତତ

10. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ _________ ଅସମାନ ବା ବିପରୀତ ହୁଏ ।
Answer:
ଗୁଣ

11. ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନରେ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନୀୟ ଓ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ ମଧ୍ୟରେ _________ ସମାନ ହୁଏ ।
Answer:
ପରିମାଶ

12. ‘ଆ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ଏ

13. ‘ଇ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ଜିତ ________ ଅଟେ ।
Answer:
ଓ

14. ‘ଏ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:
ଆ

15. ‘ଓ’ ତର୍କବଚନର ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତିତ _________ ଅଟେ ।
Answer:
ଇ

16. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନର ସମବର୍ଣନୀୟ ଏବଂ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ

17. ଯେଉଁ ସମବର୍ତ୍ତନର ସମବର୍ଣନୀୟ ଓ ସମବର୍ଷିତ ମଧ୍ଯରେ ପରିମାଣଗତ ପ୍ରଭେଦ ନଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ସମବର୍ତ୍ତନ

18. ତର୍କଶାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ ________ ବସ୍ତୁଗତ ବ୍ୟାବର୍ତ୍ତନର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି ।
Answer:
ଡ. ବେନ୍

19. ଯେଉଁ ଅନୁମାନରେ ଗୋଟିଏ ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ତାହାକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ଅବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

20. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନରୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ବ୍ୟବହିତ ଅନୁମାନ

21. ଯେଉଁ ଯୁକ୍ତିରେ ଦୁଇଟି ହେତୁବଚନର ମିଳିତ ସମର୍ଥନରେ ଗୋଟିଏ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ______ କହନ୍ତି ।
Answer:
ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି

22. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ଗୋଟିଏ __________ ଅବରୋହାନୁମାନ ।
Answer:
ବ୍ୟବହିତ

23. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ________ ଟି ପଦ ଥାଏ ।
Answer:
୩

24. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ _________ ଟି ତର୍କବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
Answer:
୩

25. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ _________ ଟି ହେତୁବାକ୍ୟ ରହିଥାଏ ।
Answer:
୨

26. ତ୍ରିପଦୀ ଯୁକ୍ତି __________ ସତ୍ୟତା ପ୍ରତିପାଦନ କରେ ।
Answer:
ଆକାରଗତ

27. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ବିଧେୟ ପଦକୁ _________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସାଧ୍ୟ ବା ପ୍ରଧାନ ପଦ

28. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଦକୁ _________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପକ୍ଷ ବା ଅପ୍ରଧାନ ପଦ

29. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯେଉଁ ପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଥାଏ ମାତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ନଥାଏ, ତାହାକୁ _______ ପଦ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ହେତୁ ବା ମଧ୍ଯମ

30. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ସାଧପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ସାଧାବୟବ

31. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଯେଉଁ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ପକ୍ଷପଦ ଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କହନ୍ତି ।
Answer:
ପକ୍ଷାବୟବ

32. ହେତୁପଦର ସାଧାବୟବ ଓ ପକ୍ଷାବୟବରେ ଅବସ୍ଥାନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବା ନ୍ୟାୟର ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନ

33. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନ

34. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ବିଧେୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

35. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଦ୍ବତୀୟ ସଂସ୍ଥାନ

36. ଯେଉଁ ସଂସ୍ଥାନରେ ହେତୁପଦ ସାଧାବୟବର ବିଧେୟ ଏବଂ ପକ୍ଷାବୟବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ________ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଚତୁର୍ଥ ସଂସ୍ଥାନ

37. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ହେତୁବାକ୍ୟ ଅଥବା ତାହାର ହେତୁବାକ୍ୟ ଏବଂ ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଗୁଣ ଓ ବ୍ୟାପକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେଉଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଆକାର ନିର୍ଣ୍ଣୀତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ନ୍ୟାୟରୂପ ବା ନ୍ୟାୟମୂର୍ତ୍ତି

38. ଚାରିଗୋଟି ପଦବିଶିଷ୍ଟ କୌଣସି ଯୁକ୍ତିକୁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କଲେ ________ ଦୋଷ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ।
Answer:
ଚତୁଷ୍ପଦା

39. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ପକ୍ଷପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ

40. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ସାଧପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ବ୍ୟର୍ଥକ ପକ୍ଷ
Answer:

41. ଯେଉଁ ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ହେତୁପଦଟି ଦୁଇଟି ଅର୍ଥରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ଯୁକ୍ତିଟି ଦ୍ବିର୍ଥକ ________ ଦୋଷଦୃଷୄ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ବ୍ୟର୍ଥକ ହେତୁ

42. ତୃତୀୟ ସଂସ୍ଥାନରେ ପକ୍ଷାବୟବ ନିଶ୍ଚୟ _______ ତର୍କବାକ୍ୟ ହେବ ।
Answer:
ସତର୍ଥକ

43. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ________ ନ୍ୟାୟ ସଂସ୍ଥାନକୁ ନିଘୋଷ ସଂସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ

44. ଯଦି ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର କୌଣସି ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୁଏ, ତେବେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଟି ________ ହେବ ।
Answer:
ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ

45. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସଦର୍ଥକ ହେବା ଉଚିତ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ନଞର୍ଥକ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉଭୟ ନଞର୍ଥକ ହେତୁବାକ୍ୟ

46. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ହେତୁବାକ୍ୟ ସାମାନ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ଉଭୟ ହେତୁବାକ୍ୟ ବିଶେଷ ତର୍କବାକ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁ ଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଉଭୟ ବିଶେଷ ହେତୁବାକ୍ୟ

47. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ପକ୍ଷପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ୟାପ୍ୟ ହୁଏ, ତେବେ ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ, ତାହାକୁ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ଯକ୍ଷତା

48. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିରେ ଯଦି ସାଧପଦ ହେତୁବାକ୍ୟରେ ଅବ୍ୟାପ୍ୟ ରହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବ୍ଯାପ୍ୟ ହୁଏ, ଯେଉଁ ତର୍କଦୋଷ ଜାତ ହୁଏ _______ ଦୋଷ କୁହାଯାଏ ।
Answer:
ଅବୈଧ ସାଧ୍ୟତା

49. ‘ଫେଲାପ୍‌ଟୋନ୍’ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରୂପାନ୍ତରୀକରଣରେ ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାନର_______ ହୁଏ ।
Answer:
ଫେରିଓ

50. ତ୍ରିପଦୀଯୁକ୍ତିର ୧୦ମ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସାଧାବୟବ ହେଲେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ ।
Answer:
ବିଶେଷ, ନଞର୍ଥକ ତର୍କବାକ୍ୟ

51. ମଧ୍ୟମ ପଦ ଅବସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ‘ଫେରିଓ’ __________ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।
Answer:
ପ୍ରଥମ

52. ହେତୁପଦର ଅବସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ‘ବାରୋକୋ’ _______ ସଂସ୍ଥାନର ଏକ ବୈଧ ନ୍ୟାୟରୂପ ଅଟେ ।
Answer:
ଦ୍ବିତୀୟ

Odisha State Board CHSE Odisha Class 11 Odia Solutions Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶ Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 11 Odia Grammar ଅବବୋଧ ପରୀକ୍ଷଣ – (କ) ଗଦ୍ୟାଂଶ

ର୍ଥନୁଛେଦ – ୧

୧୯୩୦ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୨ ତାରିଖ ………………………. ଲମ୍ନ ସ୍ନନିଶିଡ |

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧. ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) ୧୯୩୦ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ତାରିଖ କାହିଁକି ସ୍ମରଣୀୟ ?
(ଖ) ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଅଯୋଧ୍ୟା ତ୍ୟାଗ କ’ଣ ଶିକ୍ଷା ଦିଏ ?
(ଗ) ‘ଯାହା ଆଦେଶ ହେବ ତାହା ପାଳନ କରିବୁ’ ଏହା କିଏ କାହାକୁ କହିଛନ୍ତି ?
(ଘ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ ବର୍ତ୍ତମାନର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?

୨. ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ ।
(କ) ମହାତ୍ମାଜୀ ଆଶ୍ରମ ପରିତ୍ୟାଗ କଲାବେଳେ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥିବା ମନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
(ଖ) ମହାତ୍ମାଜୀ ଆଶ୍ରମ ତପାର କଲାବେଳେ କେଇ ଶକ ଚଲାରଣ କରିଥ୍ଲେ ?
(ଗ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ତ୍ୟାଗ ଦୃଶ୍ୟ କ’ଣ ସ୍ମରଣ କରାଇ ଦିଏ ?
ନମୂନା ଉରର : ଉପଭୋକ୍ତ ପୃଶଗ୍ନତିକର ରଭର ପାଠ୍ୟପୁସୃଜରେ ଦିଆଯାଲଛି |

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୨

ଜୀବନ ଚାହେଁ ……………………………….. ତାହାର ଶିଷ୍ୟ ବାଛିଲା ।

(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧ । ଅଳସୁଆ ଲୋକ କାହାକୁ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ କେଉଁଠାରେ ରଖେ ?
୨। ନିର୍ବୋଧ ଲୋକମାନେ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରୁଥାନ୍ତି ?
୩ । ଜୀବନକୁ ପ୍ରକୃତ ଭଲ ପାଇବାର ଅର୍ଥ କ’ଣ ?
୪। କେଉଁମାନଙ୍କୁ ଭଗବାନ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ବାଛି ନେଲେ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ତୁର୍କୀ ଦେଶର ସାଧାରଣ ଲୋକେ କେଉଁ କଥାକୁ ପ୍ରବାଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ?
୨। କେଉଁ ଚିନ୍ତା ମଣିଷକୁ ତା’ ଅଜାଣତରେ ଆଳସ୍ୟର ଶିକାର କରେ ?
୩ । ମଣିଷ କାହାକୁ ଓ କାହିଁକି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଲୁଚାଏ

ନମ୍ଭମା ରଉତ :
(କ) ୧ । ଅଳସୁଆ ଲୋକ ସଇତାନ୍‌କୁ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ନିଜ ଦେହରେ ଆଣି ରଖେ ।
୨। ନିର୍ବୋଧ ଲୋକମାନେ ଆଳସ୍ୟ ଭିତରେ, ସେମାନେ କାମରୁ ଛୁଟି ପାଇଛନ୍ତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରିଥାନ୍ତି ।
୩ । ଜୀବନକୁ ପ୍ରକୃତ ଭଲପାଇବାର ଅର୍ଥ ସମୟ ନଷ୍ଟ ନ କରିବା ।
୪। ଯେଉଁମାନେ କାଠ କାଟୁଥିଲେ, ଜାଲ ବୁଣୁଥିଲେ, ହଳ କରୁଥିଲେ, ସେଇମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଭଗବାନ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ବାଛି ନେଲେ ।

(ଖ) ୧। ସଇତାନ୍‌ର ଏତେ ଶକ୍ତି ଯେ ସେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରି ନିଜ ସାଙ୍ଗକୁ ନେଇଯାଏ, ମାତ୍ର ଅଳସୁଆ ଲୋକ ସଇତାନ୍‌କୁ ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ନିଜ ଦେହରେ ଆଣି ରଖିଦିଏ ବୋଲି ତୁର୍କୀ ଦେଶର ସାଧାରଣ
୨ । ଯେଉଁ ଲୋକ ଦୀର୍ଘସୂତ୍ରୀ ଅର୍ଥାତ୍ କୌଣସି କାମକୁ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ନକରି ଆଜିର କାମ ଆସନ୍ତାକାଲି ବା ସପ୍ତାହ ପରେ ଅନେକ ଭଲ କାମ କରିବ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରୁଥାଏ ଓ ସେଥ‌ିପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ, ସେଭଳି ଟି. ମଣିଷକୁ ତା’ ଅଜାଣତରେ ଆଳସ୍ୟର ଶିକାର କରେ ।
୩ । ମଣିଷ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଲୁଚାଏ । ସେ ଚାହେଁ ଅନ୍ୟମାନେ ତାହାର ଅଭାବକୁ ଜାଣି ନପାରନ୍ତୁ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୩

ସ୍ବାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ………………………………………… ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଢଣପକ |

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧ । ଆମେ କେଉଁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଅର୍ଜନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଉ ?
୨। ଆମେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କର କେଉଁ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଉ ?
୩ । ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
୪ । ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ଯେତେ ପରିମାଣରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାକଥା ନ ହୋଇ ପାରିବାର ପ୍ରଧାନ କାରଣ କ’ଣ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଭାରତର ସ୍ବରୂପ କ’ଣ ଥିଲା ?
୨ । ବୈଶଯିକ ବାତିଦ୍ୟ କିପରି ଦୃର କରାଯାଲପାରିନ୍ଦ ?
୩ । ଭାରତାଯାମାନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଓ ପ୍ତଧାନ ଆବଶ୍ୟକତା କଣ ?

ନମ୍ଭମା ରଉତ :
(କ) ୧ । ଆମେ ପୂର୍ବତର ତଥା ମହତ୍ତର ସ୍ଵାଧୀନତା ଅର୍ଜନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଉ ।
୨। ଥମେ କନସାଧାରଣଙ୍କ ବେପାସିକ ଦାବିଦ୍ୟ ଦରକରିବା ଏବଂ ଆଧ୍ୟାମିକ୍ ବିମାମ ଦ୍ଵଜପର କରିବା ଉତ୍ତରଶ୍ୟରେ ଉଦ୍ୟମ କରିଥାଉ ।
୩। ଗୃହନିର୍ମାଣ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲେ, ସ୍ଵଳ୍ପବେତନ ଭୋଗୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବାସଗୃହ ଯୋଡାଇ ହେବ ।
୪ । ମୋକଳା ଗ୍ତିଡିକାର ସେରେ ପରିମାସର କାଯ୍ୟକାରୀ ହେବା କଥା ନା ହୋଲ ପାତିବାର ଜାଣ୍ଟ ନାମାଣ କପ୍ୟାରେ ରାବନ୍ତରିକଭାର ଅଣାଚ |

(ଖ) ୧। ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଭାରତର ସ୍ବରୂପ ଥିଲା ଦୟନୀୟ । ସେ ଭାରତର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତ ଯାଏ ସେ ଦେଖୁଥୁଲେ ଅଗଣିତ ଜ୍ୟୋତିହୀନ ଆଖ୍ ଓ ଦୟନୀୟ ପ୍ରତିଛବି । ସେମାନେ କୁଡ଼ିଆ ଘରେ, ଖତଗଦା ମଝିରେ ରହିଥିଲେ ବି, ସେମାନଙ୍କ ଭିତର ଜ୍ଞାନର ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଗାଢ଼ ଥିଲା ।
୨। ବୈଷୟିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରକରିବା ପାଇଁ ଆମକୁ ସବୁମତେ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଯୋଜନାକୃତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନୟନ ଦ୍ବାରା ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଓ ରପ୍ତାନୀ ଦ୍ବାରା ବୈଷୟିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର ହୋଇପାରିବ ।
୩ । ଭାରତୀୟମାନେ ଦରିଦ୍ର ଓ ନିରାଶୟ ଭାବରେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରୁଛନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ଆଶ୍ରୟ ଭାରତୀୟମାନେ ସ୍ତଥମ ଓ ପ୍ତଧାନ ର୍ଥାବଣ୍ୟକତା |

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୪

ଦେଶଛାଡ଼ି ଜଣେ ଯଦି …………………………………. ଅନୃପୃଣିତ କରନ୍ତି |

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର କ’ଣ ଦେଖ‌ିବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଉଥିଲେ ?
୨। କେଉଁ ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ଆନ୍ତରିକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ମିଳିଥିଲା ?
୩ । ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଦୁଇ ପକ୍ଷର କ୍ଷତ ଶୀଘ୍ର ଆରୋଗ୍ୟ ହେଉ ବୋଲି କାମନା କରିଛନ୍ତି ?
୪। କେଉଁମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଠାରୁ ମହାନ୍ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ମୋହନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ କ’ଣ ନେଇ ଫେରିଲେ ?
୨ । କେଉଁ କଥା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ରହିବ ?
୩ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସ୍କଟ୍‌ କ’ଣ ଲେଖୁଥିଲେ ?

ନମ୍ଭମା ରଉତ :
(କ) ୧ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର କଲ୍ୟାଣ ଦେଖ‌ିବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଉଥିଲେ ।
୨ । ଗାନ୍ଧୀ ଓ କସ୍ତୁରବାଙ୍କୁ ଆନ୍ତରିକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ମିଳିଥିଲା ।
୩ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟ ଓ ୟୁରୋପୀୟ ଦୁଇପକ୍ଷର କ୍ଷତ ଶୀଘ୍ର ଆରୋଗ୍ୟ ହେଉ ବୋଲି କାମନା କରିଛନ୍ତି ।
୪। ଯେଉଁ ଯୁବକମାନେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଠାରୁ ମହାନ୍ ।

(ଖ) ୧। ମୋହନ ସବୁ ଅପ୍ରୀତିକର ସ୍ମୃତିକୁ ଭୁଲିଯାଇ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ର ହୃଦୟରେ ଧରି ଫେରିଲେ ।
୨ । ତାଙ୍କୁ ଯେପରି ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଛନ୍ତି, ସେହି କଥା ତାଙ୍କର ସବୁଦିନ ସ୍ମରଣରେ ରହିବ ।
୩ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସ୍କଟସ୍ ସବୁ ତିକ୍ତତା ଭୁଲିଯାଇ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଆନ୍ତରିକତା ପୂର୍ବ କେତୋଟି ଧାଡ଼ି ଲେଖିଥିଲେ । ସେ ଲେଖିଥିଲେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆମକୁ ଘଷରା, ତୁଚ୍ଛ ଓ ନିରର୍ଥକ ଜୀବନରୁ ଟାଣିଆଣି, ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଭାବେ ଦୀନ ଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବାକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିଥିଲେ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୫

ପାତିତ୍ୟ କାତାପ୍ – କାବ୍ୟର …………………. ଚାଳନା କରିବା ଶ୍ରେୟ ।
ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ସାହିତ୍ୟକୁ ଜାତୀୟ ଜୀବନର କ’ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
୨ । କେତେବେଳେ ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ଗଠିତ ହୁଏ ?
୩। କ’ଣ ଜୀବନ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତି ପରିଗ୍ରହଣ କରି ସାହିତ୍ୟ ରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ?
୪ । କେଉଁମାନେ କଠୋର ସାଧନା କରିବା ଉଚିତ ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିପାତର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ?
୨ । କେତେବେଳେ ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ?
୩ । ସାହିତ୍ୟ ସେବକମାନକର ଆର୍ଥଦଣ କାଣ ହେବା ଉଚିତ ?

ନମ୍ଭମା ରଉତ :
(କ) ୧। ସାହିତ୍ୟକୁ ଜାତୀୟ ଜୀବନର ମାନମନ୍ଦିର ଓ ଜାତୀୟ ଜୀବନର ପରିମାପକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
୨ । ସମୟ ବିଶେଷରେ ଜାତି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବଳ ଆକାଙ୍‌କ୍ଷା, ଉଦ୍ଦୀପନା, ଆଶା ଓ ଅନୁରାଗ ଜାତୀୟ ଜୀବନରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଦ୍ଵାରା ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ଗଠିତ ହୁଏ ।
୩ । ଗୋଟିଏ ଆକାଂକ୍ଷା, କୌଣସି ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ବାହାରି ଦାବାଗ୍ନି ସଦୃଶ ଦେଶଯାକ ବ୍ୟାପିଗଲା ପରେ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ତାହା ଜୀବନ୍ତ ମୂର୍ତ୍ତି ପରିଗ୍ରହ କରି ସାହିତ୍ୟରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ ।

(ଖ) ୧ । କାତାୟ ମାହିତ୍ୟ ହି କ।ବଳର ପରିମାପକ | ପଦି କାତାପ୍ କାବନର ପରିମାଣ ଓ କ।ତାପର ଗପି ନିର୍ପଣ କରିବାକ୍ କାତାପ ପୃତି ହବିପାରେ ଥାବଣ୍ୟଜଣ ରହିଛି |
୨ । ସାହିତ୍ୟ ଗଠନ କରିବାକୁ ବାଞ୍ଛା କରନ୍ତି, ସେମାନେ କଠୋର ସାଧନା କରିବା ଉଚିତ । ଗତି ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା, ତାହେଲେ ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିପାତର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ଏବଂ ତାହା ଜାତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
୩ । ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ସାହିତ୍ୟ ଗଠିତ ହେଲେ, ତାହା ଘରେ ଘରେ ପ୍ରବେଶ କରିବ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଜୀବନକୁ ଗୋଟିଏ ଛାଞ୍ଚରେ ଢାଳି ପଦାରେ ଠିଆ କରାଇବ । ସାହିତ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖ୍ ଲେଖନୀ ଚାଳନା ହିଁ, ସାହିତ୍ୟ ସେବକଙ୍କର ତହିଁ ପ୍ରତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିବା ଉଚିତ । ସେହି ସେବକଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ହେବା ଉଚିତ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୬

ଅଗଷ୍ଟ ପନ୍ଦରରେ ଆଜି ………………………………………………. ଙପ୍ରତ ଜମନ୍ଦାଦ |
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ୧୯୪୨ ମସିହା କାହିଁକି ସ୍ମରଣୀୟ ?
୨। ଉଁମାନେ କତିଦ୍ୱାପର କଥାବସ୍ତୁ ?
୩ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ କାହାର ?
୪। ଯେକୌଣସି ଦାୟିତ୍ୱ ପାଇଁ କାହା ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ କାହାର ଶକ୍ତି ଦରକାର ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। କାହିଁଆନାଓ|ଲାବାର କ୍ଦହକ ପଳେଯତେ ?
୨ । ସ୍ଵାଧାନମା ଙ୍କସ୍ଵାମୀଣ ଉପରେ କିପରି ଅତପାପାର କାରାଯାଇଥିଲା ?
୩ । ମଦ୍ଵାପ୍ନରୁସମାନକରି କ’ଣ ରଯା ବ୍ଦାରିବା କାତିତ କରନ୍ତ ?

ନମୁନା ଉତ୍ତର
(କ) ୧ । ୧୯୪୨ ମସିହା ସ୍ମରଣୀୟ, କାରଣ ଏହିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରର ଗୁଳି ଚାଲିଥିଲା ପାଞ୍ଚଶହ ଅଠତିରିଶ ଥର ଏବଂ ଏଥ‌ିରେ ଏକହଜାର ଅଠେଇଶ ମରିଥିଲେ, ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ବତିଶି ଶହ, ଏହାଛଡ଼ା ଜେଲ୍, ଜୋରିମାନା, ମାଡ଼, ଗାଳିର ସୀମା ରହିନଥୁଲା ।
୨ । ଯେଉଁମାନେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରି ଆତ୍ମବଳି ଦେଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଇତିହାସର କଥାବସ୍ତୁ ।
୩ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସ୍ଵାଧୀନତା ରକ୍ଷା କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଯୁବକ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ।
୪। ଯେକୌଣସି ଦାୟିତ୍ବ ପାଇଁ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟର ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ ଯୌବନର ଶକ୍ତି ଦରକାର ।

(ଖ) ୧ । ଜାଲିଆନାୱାଲାବାଗ୍‌ରେ ଥିବା ନଭଶ୍ଚୁମି ସ୍ମରଣ ସ୍ତମ୍ଭ ଦେଖ‌ିଲେ ଜେନେରାଲ୍ ଡାୟାର କଥା ମନେପଡ଼େ । ସେ ସେଇଠି ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପୋକମାଛି ପରି ମାରିଥିଲା ।
୨। ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାର ଗୁଳି ଚଳାଇ ଦେଇଥିଲେ । ପୁନଶ୍ଚ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଜେଲ୍, ଜୋରିମାନା, ମାଡ଼, ଗାଳି ଅତ୍ୟାଚାରର ସୀମା ରହୁନଥିଲା ।
୩। ମହାପୁରୁଷମାନେ ବହୁ କଷ୍ଟ ସ୍ବୀକାର କରି ଏ ଦେଶରେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଦୃଢ଼ ଭିଭି ସ୍ଥାପନ କରିଯାଇଛନ୍ତି । ସେହି ଦୃଢ଼ ଭିଭିକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୭

ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବ ସମନ୍ବିତ …………………………………………….. ଅସ୍ମରସିତ କରିଦେଲାଣି |
ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
(କ) ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଯୁକ୍ତିସଂଗତ ପରିଚାଳନା ନ କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
୨। ଆମେ ପୃଡତ୍ୟକ କେତେ ପାସ୍ତ୍ରହିଁନ୍ନା ଥଆଁଦିଁ ବଅଣାଦ୍ଵାର କରୁଛି ?
୩ । ୨୦୫୦ ମସିହା ବେଳକୁ କ’ଣ ହେବ ?
୪। ସାମୁଦ୍ରିକ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ମଣିଷର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବଢ଼ିବା ଦ୍ଵାରା କ’ଣ ଘଟୁଛି ?

(ଖ) ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
୧। ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବ ସମନ୍ବିତ ଆକଳନ ରିପୋର୍ଟରେ କ’ଣ ସତର୍କ କରାଯାଇଛି ?
୨ । ସାମୁଦ୍ରିକ ଅଞ୍ଚଳ ଆମକୁ କ’ଣ ଯୋଗାଇଥାଏ ?
୩ । ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର କେଉଁ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସମୁଦ୍ର

ନମୁନା ଉତ୍ତର
(କ) ୧ । ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଯୁକ୍ତିସଂଗତ ପରିଚାଳନା ନ କଲେ ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ବଳର ସହନଶୀଳତା ଧ୍ବଂସ ହେବ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଳିତ ସମୁଦ୍ର ମଣିଷର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ନ ହୋଇ ମାନବଜାତି ପାଇଁ ଏକ ଭୟାବହ ଭବିଷ୍ୟତ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ।
୨ । ଆମେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଘନକିଲୋମିଟର ସାମୁଦ୍ରିକ ଅଞ୍ଚଳର ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛୁ । ୩ । ୨୦୫୦ ମସିହା ବେଳକୁ ପୃଥିବୀର ଜନସଂଖ୍ୟା ହଜାରେ କୋଟି ଛୁଇଁଯିବ ।
୪। ସାମୁଦ୍ରିକ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ମଣିଷର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବଢ଼ିବା ଦ୍ଵାରା ଉପକୂଳ ଓ ସମୁଦ୍ରତଳର ବ୍ୟବହାରରେ ଉପରେ ପଡୁଛି ।

(ଖ) ୧ । ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ଵ ସମନ୍ବିତ ଆକଳନ ରିପୋର୍ଟରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ବଳ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି । ଏଥୁରେ ବ୍ୟବହାର, ବଢ଼ୁଥ‌ିବା ପ୍ରଦୂଷଣ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ସମୁଦ୍ର ଉପରେ ମାତ୍ରାତିରିକ୍ତ ଚାପ ପକାଉଛି |
୨ । ଅଞ୍ଚଳରୁ ଆମେ ଆମର ବାର୍ଷିକ ଅମ୍ଳଜାନ ଆବଶ୍ୟକତା, ସାରା ଜୀବନପାଇଁ ମଧୁରଜଳ ଏବଂ ଆମେ ଖାଉଥ‌ିବା ସମସ୍ତ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇଥାଏ ।
୩ । ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣରେ ତେଜସ୍କ୍ରିୟ ପଦାର୍ଥ ଦୀର୍ଘ କାଳଧରି ଜମାହୋଇ ରହିବାଦ୍ୱାରା ସମୁଦ୍ରରେ ତେଲ ବୋହିଯିବା ଦ୍ଵାରା, ମାତ୍ରାତିରିକ୍ତ ପରିମାଣରେ ମାଛ ଧରାଯିବା ଦ୍ଵାରା ତଥା ବେଳାଭୂମିରେ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପରି ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦ୍ବାରା ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସମୁଦ୍ର ଓ ମହାସାଗର ଉପରେ ପଡୁଛି ।

ଥଡିରିକ୍ତ ଅନ୍ଛେଦ ସମ୍ଲି,ଲିତ ପ୍ରଣୋରର

ଅନ୍ମଚଚ୍ଛଦ – ୧

ଦେଶ ଛାଡ଼ି ଜଣେ ଯଦି ବିଦେଶରେ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ରହିଯାଏ ତେବେ ସେଇ ବିଦେଶଟା ତାଙ୍କର ଦ୍ବିତୀୟ ଘର ହୋଇଯାଏ । ବିଦାୟକାଳୀନ ସଭାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହିତ ଅନେକ ଇଂରେଜ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ । ବିଦାୟ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ‘‘ଯଦି ମାତୃଭୂମି ପରେ କେଉଁ ଦେଶ ମୋର ଅଧୂକ ପ୍ରିୟ, ପବିତ୍ର ହୋଇଥାଏ ତେବେ ତାହା ହେଉଛି ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା । ମୁଁ ଦୁଃଖର ସହିତ ଏ ଦେଶ ଛାଡ଼ୁଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଓ ମୋ ଭିତରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବଧାନ ରହିବ ତାହା ବରଂ ମତେ ଏ ଦେଶ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବ । ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର କଲ୍ୟାଣ ଦେବାକୁ ମୁଁ ସର୍ବଦା ବ୍ୟାକୁଳିତ ହେଉଥବି । ଏଠି ଆଗେଇ ଆସିଛନ୍ତି, ତାହା ମୋର ସବୁଦିନେ ସ୍ମରଣ ରହିବ ।’’

କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ନୁହେଁ, ପ୍ରାୟ ପନ୍ଦରଟି ସ୍ଥାନରେ ଗାନ୍ଧୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଅତି ଆନ୍ତରିକ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ମିଳୁଥିଲା । କେତେ ସ୍ଥାନରେ ସେ କହୁଥିଲେ, ଯେଉଁ ଯୁବକମାନେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ତାଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ । ଆଠବର୍ଷ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଛି । ଭାରତୀୟମାନେ ସାହସର ସହିତ ଲଢ଼ିଛନ୍ତି । ୟୁରୋପୀୟମାନେ ପଛରେ ପଡ଼ିନାହାନ୍ତି । ଯାହାହେଉଛି ଏବେ ଯୁଦ୍ଧ ସରିଲା । ଉଭୟ ପକ୍ଷର କ୍ଷତ ଶୀଘ୍ର ଆରୋଗ୍ୟ ହେଉ ବୋଲି ସେ କାମନା କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କର କ୍ଳାନ୍ତ ଦେହ ମନ ଦେଶକୁ ଫେରି କିଛିଦିନ ବିଶ୍ରାମ ନେବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଗୋଖଲେ ତାଙ୍କୁ ଡକାଇଲେ । ସେତେବେଳେ ଗୋଖଲେ ଲଣ୍ଡନରେ । ଅଗତ୍ୟା ଯିବାକୁ ହେବ । ସାଙ୍ଗରେ କ୍ୟାଲେନ୍‌ବାକ୍ ଯାଉଥିବାରୁ ମୋହନ ଆଶ୍ଵସ୍ତ ହେଲେ ।

ଜାହାଜରେ ପଶିବା ପୂର୍ବରୁ ମୋହନ ସ୍ମିସନ ଓ ପୋଲାକଙ୍କ ହାତରେ ସ୍କଙ୍କ ପାଖକୁ ଗୋଟିଏ ଉପହାର ପଠାଇଥିଲେ । ତାହା ହେଉଛି ହଳେ ଚପଲ ଯାହାକୁ ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବା ସମୟରେ ମୋହନ ଯତ୍ନର ସହିତ ତିଆରି କରିଥିଲେ । ସ୍କଟ୍‌ ତାଙ୍କ କୃଷି ଉପଲକ୍ଷେ ଗୋଟିଏ ସ୍ମାରକୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥାଏ । ସେଥରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖା ଦେବାପାଇଁ ଆୟୋଜକମାନେ ସ୍କଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ।

ଏହି ସ୍ମାରକୀରେ ସ୍କ ସମସ୍ତ ତିକ୍ତତା ଭୁଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ଆନ୍ତରିକତାପୂର୍ବ କେତୋଟି ଧାଡ଼ି ଲେଖୁଥିଲେ । ସେ ଆରମ୍ଭ କଲେ, ‘ଗୋଟିଏ ପୁରୁଷ ପୂର୍ବେ ମୁଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷ ଥିଲି ।’’ ସ୍କଟ୍ସ ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ କହିଥିଲେ, ‘ମହାତ୍ମାଙ୍କ ପରି ମଣିଷ ଆମକୁ ଘଷରା, ତୁଚ୍ଛ ଓ ନିରର୍ଥକ ଜୀବନରୁ ଟାଣି ଆଣନ୍ତି ଏବଂ ସେ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଭାବେ ଦୀନଦୁଃଖୀଙ୍କ ସେବାରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବାକୁ ଆମକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରନ୍ତି ।’’

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ମୋହନ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରୁ କ’ଣ ନେଇ ଫେରିଲେ ?
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ସବୁଦିନେ କ’ଣ ରହିବ ?
(ଗ) ମାତୃଭୂମି ପରେ କେଉଁ ଦେଶ ତାଙ୍କର ଅଧ୍ବକ ପ୍ରିୟ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ ?
(ଘ) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଛାଡ଼ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରାୟ କେତୋଟି ସ୍ଥାନରୁ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଲେ ?

୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) କେଉଁମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ ?
(ଖ) ସ୍କଙ୍କ ପାଖକୁ ମୋହନ କି ଉପହାର ପଠାଇଥିଲେ ?
(ଗ) ସ୍କଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ବକ୍ତୃତାରେ ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରତି କି ପ୍ରକାର ମନୋଭାବ ପୋଷଣ କରିଥିଲେ ?

ନମୁନା ଉତ୍ତର
୧. (କ) ମୋହନ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅପ୍ରୀତିକର ସ୍ମୃତିକୁ ଭୁଲିଯାଇ ନିଜର ପ୍ରିୟ ଓ ପବିତ୍ର ଦେଶ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଗୋଟିଏ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ର ହୃଦୟରେ ଧରି ଫେରିଥିଲେ ।
(ଖ) ଯେଉଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ତାହା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ମରଣରେ ସବୁଦିନେ ରହିବ ।
(ଗ) ମାତୃଭୂମି ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ତାଙ୍କର ଅଧ‌ିକ ପ୍ରିୟ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ ।
(ଘ) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଛାଡ଼ିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବା’ଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରାୟ ପନ୍ଦରଟି ସ୍ଥାନରୁ ବିଦାୟ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ।
(କ) ଯେଉଁ ଯୁବକମାନେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଠାରୁ ମହାନ୍ ।
(ଖ) ଜେଲ୍‌ରେ ଥିବା ସମୟରେ ଯତ୍ନର ସହିତ ନିଜେ ତିଆରି କରିଥିବା ହଳେ ଚପଲ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସ୍କଟ୍‌ସଙ୍କ ପାଖକୁ ନେବାକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ।
(ଗ) ସ୍କଟ୍‌ ତାଙ୍କ ସ୍ମାରକୀ ବକ୍ତୃତାରେ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ମହାତ୍ମାଙ୍କ ପରି ମଣିଷ ଆମକୁ ଘଷରା, ତୁଚ୍ଛ ଓ ନିରର୍ଥକ କରନ୍ତି ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୨

ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଲୋକମତକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି, କାଳେ ଲୋକେ କଅଣ କହିବେ ପରା ! କିନ୍ତୁ ‘ଲୋକମତ’ ଜିନିଷଟା କିମାକାର ବସ୍ତୁ, ଭଲା କେତେ ଲୋକ ତଦାରଖ କରନ୍ତି ? ଏହି ଜାନୁଆରକୁ କିଏ କେତେ ଭାବରେ ଚିତ୍ରି ଯାଇଅଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୀତାଙ୍କୁ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ କରିଥିଲେ, କେବଳ ଏହି ଜନ୍ତୁକୁ ଭୟ କରି । ଲୋକପବାଦ ଓ ଲୋକମତର ପରାକ୍ରମ ଢେର୍ ବେଶି; କିନ୍ତୁ ଟିକିଏ ଥୟ କରି ଦେଖ‌ିଲେ ଜାଣିପାରିବ ଯେ, ଏ ଗୋଟିଏ ‘ହୋ’ । ଗୋଟିଏ ତାରକୁ ଦୁଇଆଡ଼େ ଟାଣି ବାନ୍ଧିଦିଅ, ଗୋଟିଏ ଅଂଶରେ ଟିକିଏ ଟଂ କରି ଆଘାତ କରିଦିଅ ଦେଖୁବ ଯେ, ଶବ୍ଦଟି ତାର ତମାମ ବ୍ୟାପିଯିବ ଓ ତାରଟି ଏମୁଣ୍ଡରୁ ସେମୁଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶବ୍ଦମୟ ହୋଇଯିବ । ପୂର୍ବରୁ ଏଥ‌ିରେ ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଅଛି, ତାହା ଅବଶ୍ୟ ଅଧିକାଂଶ ପାଠକ ଜାଣନ୍ତି ।

ଯେଉଁମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କ ଉପକାର ନିମନ୍ତେ ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ ମାର୍ଜନୀୟ । ଏକ ରାଜାଙ୍କ ଉଆସରେ ଜଣେ ଧୋବା ଥିଲା । ସେ ଧୋବାର ଲୁଗାବୁହା ଗଧଟିର ନାମ ବୁଧୂ । ଦିନେ ସେ ଗଧଟି ମରିଗଲା । ଧୋବାର କାର୍ଯ୍ୟ ଅଚଳ ହେଲା । ସେ ଗଧକୁ ବାହୁନିକରି ଧୋବା କାନ୍ଦୁଥାଏ । ରାଜାଙ୍କର ଜଣେ ପାଖଲୋକ ଧୋବାକୁ କାନ୍ଦିବାର କାରଣ ପଚାରିବାରୁ ଧୋବା କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଉତ୍ତର ଦେଲା, ‘ବୁଟି ମରିଗଲା’ । ଭୃତ୍ୟ ଏହା ଶୁଣି କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ନଅରକୁ ଆସି ସମସ୍ତ ଭୃତ୍ୟଙ୍କୁ କହିଲା, ‘ବୁଧୂଟି ମରିଗଲା’ । ଭୃତ୍ୟଯାକ ସମସ୍ତେ ବୁଧୂକୁ ବାହୁନିକରି କାନ୍ଦିଲେ । ରାଣୀମହଲରେ ଏ ଖବର ପହଞ୍ଚିଲାରୁ ରାଣୀଯାକ ମଧ୍ୟ ବୁଧୂ ନାଁ ଧରି କାନ୍ଦିଲେ । ରାଜା ଶୁଣିଲେ, ସେ ମଧ୍ୟ ବୁଧୂ ଯୋଗୁଁ କେତେ କାନ୍ଦିଲେ । ନଅରବ୍ୟାପୀ କୋଳାହଳ ବୁଧୂ ଯୋଗୁଁ ପଡ଼ିଗଲା ।

ଯେଉଁଠାରେ ଶୁଣ, ବୁଧୁର ବିୟୋଗ ହେତୁ ଶୋକ । ଏହି ଶୋକ ସମ୍ବାଦ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କାନରେ ପଡ଼ିବାରୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ନଅରକୁ ଆସି ଦେଖ‌ିଲେ, ଏପରି ସମାଚାର ! ସେ ରାଜାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, ଯେଉଁ ବୁଧୂଆପାଇଁ କାନ୍ଦୁଛ ସେ ବୁଧୂ କିଏ ? ରାଣୀମାନେ ଭୃତ୍ୟ ମହଲକୁ ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ, ଭୃତ୍ୟମାନେ ପ୍ରଥମ ଭୃତ୍ୟକୁ ପଚାରିଲେ; ପ୍ରଥମ ଭୃତ୍ୟ ଉପାଦାନରେ ଗଠିତ । ଆମର ଏ କଥାକୁ ବିଶ୍ୱାସ ନ କରି ସୁଦ୍ଧା ସାଧାରଣତଃ ପରୀକ୍ଷା କରିଦେଲେ ସନ୍ଦେହ ତୁଟିଯିବ । ତୁମ୍ଭେ ଦାଣ୍ଡରେ ପାଟିକରି ଦଉଡ଼ ‘‘ଆରେ ! ଚୋର ଗଲାରେ ! ଆରେ ଚୋର ଗଲାରେ’’– ଦେଖ୍, ଦଣ୍ଡକ ମଧ୍ୟରେ ଶତାଧ୍ଵ ଲୋକ ତୁମର ଅନୁଗାମୀ ହେବେ ଓ ଚିତ୍କାର କରିବେ । କିନ୍ତୁ ଶତକଡ଼ା ଜଣେ ସୁଦ୍ଧା ତୁମ ପଛରେ ଦଉଡ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଚୋରର ବୃତ୍ତାନ୍ତ ବା ତଥ୍ୟ ପଚାରିବାକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । ଅଧିକାଂଶ ଲୋକାପବାଦ, ଜନରବ, ଜେଜେକାର, ଜନମତ କେବଳ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ୟ, ଅନୁମାନ, ବିଚାରହୀନ ଅନୁସରଣର ଫଳ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ଲୋକାପବାଦକୁ ଲେଖକ କେଉଁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ?
(ଖ) ‘ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ’ କ’ଣ ?
(ଗ) ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ କାହାକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି ?
(ଘ) ବୁଧୂ କିଏ ?

୨. ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟରେ ଶୋକର କାରଣ କ’ଣ ଥିଲା ?
(ଖ) ଜନରବ ଓ ଜନମତ କାହାର ଅନୁସରଣ ମାତ୍ର ?
(ଗ) ଲୋକମତ ଗଠନର ଉପାଦାନ କାଶ ?

ନମୁନା ଉତ୍ତର
(କ) ଲେଖକ ଲୋକାପବାଦକୁ ଏକ ତଦାରଖଶୂନ୍ୟ କିମାକାର ବସ୍ତୁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରି ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ‘ହୋ’ ଭାବରେ ଦେଖହଛି |
(ଖ) ପୂର୍ବରୁ କଥ୍ତ ବିଷୟ ଓ ଜଣାଶୁଣା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ପୁନର୍ବାର କହିବା ହେଉଛି ‘ପୁନରୁକ୍ତି ଦୋଷ’ ।
(ଗ) ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଲୋକମତକୁ ଭାରି ଡରନ୍ତି ।
(ଘ) ରାଜାଙ୍କ ଉଆସରେ ଥ‌ିବା ଧୋବାର ଲୁଗାବୁହା ଗଧଟିର ନାମ ବୁଧ୍ୟା

୨ (ଗ) ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟରେ ଶୋକର କାରଣ ଥିଲା – ରାଜ ଉଆସରେ ଥିବା ଧୋବାର ବୁଧୂ ନାମକ ଗଧର ମୃତ୍ୟୁ ।
(ଘ) ଜନରବ ଓ ଜନମତ କେବଳ ଅନ୍ଧବିଶ୍ଵାସ, ଚିନ୍ତାଶୂନ୍ୟ, ଅନୁମାନ ଓ ବିଚାରହୀନ ପ୍ରସଙ୍ଗର ଅନୁସରଣ ଫଳ ମାତ୍ର ।
(ଙ) ତଦାରଖ ଶୂନ୍ୟ ଓ ଶୁଣାଶୁଣି ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ବୁଧୂ ନାମକ ଗଧର ମୃତ୍ୟୁରେ ସାରା ରାଜଉଆସ କାନ୍ଦିବା ପରି ବିଚାରହୀନ ଅନୁଗାମୀ ହେବାହିଁ ଲୋକମତ ଗଠନର ଉପାଦାନ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୩

ଅଗଷ୍ଟ ପନ୍ଦରରେ ଆଜି ମନେପଡ଼େ ନୃଶଂସ ଜେନେରାଲ୍ ଡାୟାର । ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍‌ରେ ଆଜି ଯେଉଁ ନଭଶ୍ଚୁମ୍ବୀ ସ୍ମରଣ ସ୍ତମ୍ଭ ଠିଆହୋଇଛି, ଠିକ୍ ସେଇଠି ମଶାମାଛି ପରି ମଣିଷକୁ ମାରିଥିଲା ଜେନେରାଲ୍ ଡାୟାର । ପୁଣି କେତେବର୍ଷ ପରେ ୧୯୪୨ରେ ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କର ଗୁଳି ଚାଲିଲା ପାଞ୍ଚଶହ ଅଠତିରିଶ ଥର । ମରିଥିଲେ ଏକ ହଜାର ଅଠାଇଶ, ଆହତ ହେଲେ ବତିଶ ଶହ; ତା’ଛଡ଼ା ଜେଲ୍, ଜୋରିମାନା, ମାଡ଼, ଗାଳି, ଅତ୍ୟାଚାରର ସୀମା ରହିଲା ନାହିଁ ।

ଏବେ ପୁଣି ମନେପଡ଼ନ୍ତି ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ । ପଞ୍ଜାବର କେଉଁ ଏକ ଅନାମଧେୟ ନାଭା ଜେଲ୍‌ରେ ତାଙ୍କ ଉପରେ ହେଲା ଦାରୁଣ ଅତ୍ୟାଚାର । ନିରନ୍ଧ୍ର ନିଭୃତ କୋଠରି; ମଶା, ମାଛି, ମୂଷାମାନଙ୍କର ଉପଦ୍ରବ । କୋଟିପତି ମୋତିଲାଲଙ୍କ ପୁଅ ଜବାହାର, ହାରୋ-ଏଟନର ରାଜକୁମାର ଜବାହାର । କାହାଣୀ ପରି ଲାଗେ– ନାଭା ଜେଲ୍‌ରେ ଶୟନ, ମୁହଁ ଉପରେ ମଶାମାନଙ୍କର ବେହରଣ । ଶୋଇବା ନହେଲେ ଉଠିବସି ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ କଥା ଭାବିଲେ ଅମୃତପୁତ୍ର ଜବାହାର । ବହୁବାର ଜେଲ୍ ଅନ୍ତର ଆଜି ଗୌରବରେ ଭରିଯାଏ । ଥରେ କଚେରିରେ ତାଙ୍କ ବିଚାର ଚାଲିଥିଲାବେଳେ ଜଣେ ଜଜ୍ଙ୍କୁ ସେ ଶୁଣାଇଥିଲେ – ପରି ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କାମ କରିବା ଏକ ପରମ ସୌଭାଗ୍ୟ । ଦେଶର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତାପାଇଁ ଲଢ଼ୁ ଲଢ଼ୁ ଦେଶପାଇଁ ଆତ୍ମବଳି ଦେବାଠାରୁ ଅଧିକ ଗୌରବ ଆଉ ମଣିଷର କ’ଣ ଥାଇପାରେ ?’’

ଆଜି ଏସବୁ ଇତିହାସ । ଯେଉଁମାନେ ମୁହାଁମୁହିଁ ଠିଆହୋଇ ରକ୍ତମାଂସର ଶରୀର ନେଇ ଏସବୁ ସହ୍ୟ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ଏବେ ଇତିହାସର କଥାବସ୍ତୁ । ସେହିମାନଙ୍କ ଚରମ ତ୍ୟାଗର ମୂଲ୍ୟରେ ଏହି ଦେଶକୁ ବହିଆଣିଥିଲେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆଲୋକ । ଯେଉଁମାନେ ସ୍ବାଧୀନତା ଆଣିଥିଲେ, ସେମାନେ ତାଙ୍କ କାମ ସାରିଦେଇ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି । ତାକୁ ରଖୁବାର ଦାୟିତ୍ଵ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର, ବିଶେଷତଃ ଆମ ଯୁବକ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର । ଯେ କୌଣସି ଦାୟିତ୍ଵପାଇଁ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟର ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ ଯୌବନର ଶକ୍ତି ଦରକାର । ଗାନ୍ଧୀ ଥିଲେ ଏ ଦେଶର ପ୍ରଜ୍ଞା ଓ ନେହେରୁ ଥିଲେ ଯୌବନର ପ୍ରତୀକ ସାହସ ଓ ଶକ୍ତି । ସେହି ମହାପୁରୁଷମାନେ ଏ ଦେଶର ଯେଉଁ ଦୃଢ଼ ଭିଭି ସ୍ଥାପନ କରିଯାଇଛନ୍ତି, ତାକୁଇ ରକ୍ଷାକରିବା ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଜାତି ଯୁବକମାନଙ୍କ ଶକ୍ତି ଉପରେ ବେଶି ନିର୍ଭର କରୁଥିବାରୁ ଯୁବକମାନେହିଁ ଏହି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସବୁଠୁ ବେଶି ଜାଗ୍ରତ ହେବା ଦରକାର । ଜାଗୃତିର ଅର୍ଥ ଅସଂଯତ ଉନ୍ମାଦ ନୁହେଁ, ସଂଯତ କର୍ମବାଦ ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ କାହିଁକି ସ୍ମରଣରେ ଆସେ ?
(ଖ) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଉପରେ କିପରି ଅତ୍ୟାଚାର କରାଯାଉଥିଲା ?
(ଘ) ଜେଲ୍‌ରେ ଶେଶଇ ନ ହେଲେ ଜବାହାର କ’ଣ କରୁଥିଲେ ?

୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ବ୍ରିଟିଶ୍ ଅତ୍ୟାଚାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କପାଇଁ କିପରି ପରମ ସୌଭାଗ୍ୟ ଥିଲା ?
(ଖ) ଦେଶକୁ ସ୍ଵାଧୀନତା କିପରି ଆସିଲା ?
(ଗ) ସାଂପ୍ରତିକ ଭାରତର ଯୁବକ-ଯୁବତୀଙ୍କପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା କ’ଣ ?

୨ . (କ) ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍‌ର ନଭଶ୍ଚୁମ୍ବୀ ସ୍ତମ୍ଭ ପାଖରେ ଜେନେରାଲ ଡାୟାର ମଶାମାଛି ପରି ମଣିଷଙ୍କୁ ମାରିଥିଲେ ଯାହା ଲେଖକଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ଆସିଥାଏ ।
(ଖ) ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି, ମାଡ଼ଗାଳି ଦେଇ, ଜେଦଣ୍ଡ ଦେଇ, ଜୋରିମାନା କରି, ମଶା-ମାଛି-ମାରିଥିଲେ ଯାହା ଲେଖକଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ଆସିଥାଏ ।
(ଗ) ୧୯୪୨ରେ ଭାରତୀୟ ଜନତା ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ଗୁଳି ପାଞ୍ଚ ଶହ ଅଠତିରିଶ ଥର ଚାଲିଥିଲା ।
(ଘ) ଜେଲ୍‌ରେ ଶୋଇ ନ ହେଲେ ଜବାହାର ଉଠି ବସି ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ କଥା ଭାବୁଥିଲେ ।

୨ .(କ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ କାମ କରିବା, ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଭାରତର ସେବା କରିବା ଓ ପାଧାନତାପାଇଁ ଲଣୁ ଲୁଣୁ ଦେଶପଲଁ ଆମ୍ବ୍ବଳି ଦେବା ଓ ରନ୍ତ୍ର ମାପର ଶରୀର ନେଲ ବଟିଣୃ ନିପାତନା ଚାଲିଥିଲା ଥ୍ଲାଲା |
(ଖ) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରି ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସ୍ବାଧୀନତାପାଇଁ ଲଢ଼ି ଲଢ଼ି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ଇଂରେଜ ଅତ୍ୟାଚାର ସହି ସହି ଆତ୍ମବଳି ଦେବା ଓ ରକ୍ତ ମାଂସର ଶରୀର ନେଇ ବ୍ରିଟିଶ୍ ନିର୍ଯାତନା ସହିବାଦ୍ବାରା ଦେଶକୁ ପାଧାନତା ଅପିଲା |
(ଗ) ଅସଂଯତ ଉନ୍ମାଦ ନହୋଇ ସଂଯତ କର୍ମବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇ ମହାପୁରୁଷମାନେ ଦେଶର ଯେଉଁ ଦୃଢ଼ ବାର୍ତ୍ତା ଅଟେ ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୪

ଯୋଗକୁ ହେଉ ବା ଦୁର୍ଯୋଗକୁ ହେଉ କୁରୁକୁଳର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରୋଣ ଓ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ଏକଲବ୍ୟ ମଧ୍ଯରେ ପୁଣି ଥରେ ସାକ୍ଷାତ୍‌ ହୋଇଚି । ଗୁରୁଙ୍କୁ ଚକିତକରି ଏକଲବ୍ୟ ତା’ର ବିଦ୍ୟାର ପରିଚୟ ଦେଇଚି । ଅସବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅପାଂକ୍ତେୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ବିଦ୍ୟାକାମୀ ଆପଣାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଏବଂ ବିଶ୍ଵାସ ବଳରେ କିପରି ପରମ୍ପରାଗତ ସକଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଲଂଘନ କରିଯାଇପାରେ, ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଏକଲବ୍ୟ ତାହାରି ପରିଚୟ ଦେଇଚି । ଯେକୌଣସି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏଥରେ ଗୌରବାନ୍ବିତ ଅନୁଭବ କରିବାର କଥା । ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ଦ୍ରୋଣ ସେଦିନ ଏକଲବ୍ୟକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରିଥାନ୍ତେ । ଗୁରୁ ଛାତ୍ରଠାରୁ ଶିଖୁଥାନ୍ତା, ପରମ୍ପରାର ନିର୍ମୋକ ଖସି ପଡ଼ିଥାନ୍ତା; ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଭିତରେ ଥ‌ିବା ଅସଲ ଗୁରୁ ସେଦିନ ନବଜନ୍ମ ଲାଭ କରିଥାଆନ୍ତା ।

କିନ୍ତୁ ମହାଭାରତକାର ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କର କାବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିରେ ହୁଏତ ଏତକ ସାହସ ନଥିଲା । ସାମାଜିକ ପ୍ରେୟ ଉପରେ ମାନବିକ (ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ?) ଶ୍ରେୟର ବିପୁଳତାକୁ ଚିହ୍ନିନେବା ଲାଗି ସାହିତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଯେଉଁ ସାହସ ରହିବା ଦରକାର, ଓ ସେ ଏହି ଦୁଃସାହସର ଶାସ୍ତି ଦେବାକୁ ଏକ ସାହିତ୍ୟିକ ନ୍ୟାୟ ଖୋଜିବସିଲେ । ଏହି ଶାସ୍ତିକୁ ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି କଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା । କୌଳିକତା ଜିତିଲା, କୁଳୀନତା ଜିତିଲା; କିନ୍ତୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପଦର ଅପମାନ କରାଗଲା । ଫଳତଃ, ଜ୍ଞାନୀ-ଦ୍ରୋଣ ଦ୍ବେଷୀ-ଦ୍ରୋଣରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲେ । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରୋଣ ଆପଣାର ପ୍ରଧାନତମ ଆଚାରଧର୍ମ ଭୁଲି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଉତ୍କର୍ଷରେ ଈର୍ଷା ପ୍ରକାଶ କଲେ ।

ତାଙ୍କ ଈର୍ଷା ତାଙ୍କର ଶ୍ରଦ୍ଧାଶୀଳତାକୁ ମାରିଦେଲା । ତାହାର ବଦଳରେ ସେ ଚତୁରତାକୁ ଆପଣାର ସର୍ବୋପାଦେୟ ସନ୍ତକ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ବାହାରିଲେ । ଏକଲବ୍ୟକୁ ସେ ଗୁରୁଦକ୍ଷିଣା ମାଗିଲେ । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଧାତୁମୂଳ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଚି । କିନ୍ତୁ ଏକଲବ୍ୟ ଓ ଦ୍ରୋଣଙ୍କର ଉପାଖ୍ୟାନରେ ଏଣିକି ଯେଉଁ ଦକ୍ଷିଣା ମାଗିବା ଓ ଦକ୍ଷିଣା ଦେବାର ଅଭିନୟ କରାଗଲା, ସେଥୁରେ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଲାଗି କୌଣସି ସ୍ଥାନହିଁ ନଥଲା । ଦ୍ରୋଣ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିଲେ । ଏକଲବ୍ୟ ଆପଣା ହାତର ଆଙ୍ଗୁଠି କାଟିକରି ତାଙ୍କୁ ଦେଲା । ମହାଭାରତର ରଚୟିତା ବ୍ୟାସଦେବ କେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ସାଧନ ବା କେଉଁ ଯୁକ୍ତିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଗି ଏପରି ଏକ ଦୃଶ୍ୟର ଅବତାରଣା କରାଇଲେ କେଜାଣି ? ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଗୁରୁଙ୍କୁ ପିତା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

କେଉଁ ପିତା ପୁତ୍ରଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିଥାନ୍ତା ? ଯେଉଁ କବି ବା କଥାକାର ଆପଣାର କାବ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥରେ ଏପରି ଏକ ଅଭିଆଣର ଭିଆଣ କରାଇଲେ, ସେହି କବି ପ୍ରକୃତରେ କେଉଁ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାର ପ୍ରତିନିଧ୍ଵ କରୁଥିଲେ ? ଏ ଦେଶର ଇତିହାସରେ ପ୍ରକୃତରେ ଯଦି ସେପରି କୌଣସି ପରମ୍ପରା କୌଣସି ଯୁଗରେ ସମାଜର ସ୍ଵୀକୃତି ପାଇଥୁଲା, ଆଜି ସେହି ପରମ୍ପରାକୁ ଆପଣାର ବୋଲି କହି ମୁଁ କେତେଦୂର ଗର୍ବ ବା ଗୌରବ ଅନୁଭବ କରିପାରିବି ? ମୋର ସମାଜ ସହିତ ସମ୍ମିଳିତ ହେବା ଲାଗି ଏହି ପରମ୍ପରା ମୋତେ ପ୍ରକୃତରେ କେତେଦୂର ସତ୍ପ୍ରେରଣା ଦେଇପାରିବ ? – ଅନେକ ସମୟରେ ମୁଁ ଆପଣାକୁ ଏହିପରି ନାନା ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧. ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ପରମ୍ପରାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କିପରି ଲଙ୍ଘନ କରାଯାଇପାରିବ ?
(ଖ) ମହାଭାରତରେ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ସାହସ ନଥିଲା ?
(ଗ) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ସେ ସେଦିନ କ’ଣ କରିଥା’ନ୍ତି ?
(ଘ) ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ କି ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ?

୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ଜ୍ଞାନୀ-ଦ୍ରୋଣ ଦ୍ବେଷୀ-ଦ୍ରୋଣରେ ପରିଣତ ହେଲେ କାହିଁକି ?
(ଖ) କେଉଁ ଅଭିଆଣ କଥା ବ୍ୟାସଦେବ ଭିଆଇଲେ ?
(ଗ) ଲେଖକ କେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ଆପଣାକୁ ପଚାରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ?

ନମୁନା ଉତ୍ତର
(କ) ଅସବର୍ଣ୍ଣ ବା ଅପାଂକ୍ତେୟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏକଲବ୍ୟ ପରି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାକାମୀ ଆପଣାର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ବିଶ୍ଵାସ ବଳରେ ପରମକାର ପକଳ ନିୟନ୍ତ୍ରମନ୍ତ୍ର ଲଗାନ କଫନ କରିଯାଲପାଲିର |
(ଖ) ମହାଭାରତର ରଚୟିତା କବି ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କଠାରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରେୟ ଉପରେ ମାନବିକ ଅଥବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶ୍ରେୟର ବିପୁଳତାକୁ ଚିହ୍ନି ନେବାର ଯେଉଁ ସାହିତ୍ୟିକ ଦୃଷ୍ଟିର ସାହସ ରହିବା ଉଚିତ, ସେହି ପ୍ରକାର କାବ୍ୟଦୃଷ୍ଟିକ ସାହସ ନଥିଲା ।
(ଗ) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ହୃଦୟ ଅସଲ ଆଚାର୍ଯ୍ୟର ହୃଦୟ ହୋଇଥିଲେ ସେ ସେଦିନ ଏକଲବ୍ୟକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ଧରିଥା’ନ୍ତେ । (ଘ) ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଦକ୍ଷିଣା ଓ ଦାକ୍ଷିଣ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟରେ ଧାତୁମୂଳ ସମ୍ବଳ ରହିଛି ।

୨. (କ) ଦ୍ରୋଣାଚାର୍ଯ୍ୟ ଗୁରୁ ଓ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପଦର ଅପମାନ କରି ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଧର୍ମ ଭୁଲି ଜଣେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀର ଉତ୍କର୍ଷରେ ଈର୍ଷା ପ୍ରକାଶ କରି ଏକଲବ୍ୟକୁ ଆଙ୍ଗୁଠିକୁ ଗୁରୁ ଦକ୍ଷିଣା ଭାବରେ ମାଗିଲେ – ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜ୍ଞାନୀ- ଦ୍ରୋଣ ଦେଷୀ-ଦ୍ରୋଣରେ ପରିଣତ ହେଲେ ।
(ଗ) ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଗୁରୁ ପିତାବତ୍ । ଦ୍ରୋଣ ଗୁରୁ ପିତା ହୋଇ ପୁତ୍ରରୂପୀ ଶିଷ୍ୟ ଏକଲବ୍ୟଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ମାଗିବା ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଏକ ଅଭିଆଣ କଥା ଯାହା ବ୍ୟାସଦେବ ନିଜର କାବ୍ୟ-ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଭିଆଇଲେ ।
(ଗ) ପିତାରୂପୀ ଗୁରୁ ପୁତ୍ରରୂପୀ ଶିଷ୍ୟଠାରୁ ଆଙ୍ଗୁଠି ଦକ୍ଷିଣା ମାଗି ନେଇପାରେ– ଏହି ଅଭିଆଣ ପରମ୍ପରାକୁ ଆପଣାର କରି ଗୌରବ ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ଥ‌ିବା ଏପ୍ରକାର ଗୁରୁଦକ୍ଷିଣା ପରମ୍ପରାରେ ନିଜକୁ କେତେଦୂର ସମ୍ମିଳିତ କରି ଏ ଘଟଣାରୁ ସପ୍ରେରଣା ପାଇହେବ  – ଏପ୍ରକାର ପ୍ରଶ୍ନ ଲେଖକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଠକ ଆପଣାକୁ ପଚାରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।

ଅନୁଚ୍ଛେଦ – ୫

ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ତାଙ୍କ ସହିତ ଯେଉଁମାନେ କାମ କରିବାକୁ ଆସିଲେ ସେମାନେ ପ୍ରକୃତ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ନାହିଁ । ପାଇବା ସମ୍ଭବ ନଥିଲା । ସେମାନେ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ସୁଖର ସାଥୀ । ଅବଶ୍ୟ ଏହାର ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଅଛି । ବାଲେଶ୍ଵରର ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ରମାଦେବୀ ଆଗେ ଆଗେ ଚାଲିଛନ୍ତି । ୫୦୦ ଗାଉଁଲୀ ଝିଅ, ବୋହୂ, ବୁଢ଼ୀ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥତିକୁ ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଛନ୍ତି । ସେହି ବେଶରେ ତାଙ୍କୁ ଯିଏ ଦେଖୁଛି ସେ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଯେମିତି କହିବ ଅନ୍ୟମାନେ କିଭଳି ବା କହିବେ ? ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥରେ ଜାଣନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଯିଏସବୁ ଲେଖ୍ ଜାଣନ୍ତି ତାଙ୍କରି ଭିତରୁ କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖୁଦେଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ତାହା ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଗୋଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ ।

ସେଭଳି ଉଦ୍ୟମ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହେଲା ନାହିଁ । ଯେଉଁମାନେ ଦେଶପ୍ରେମରେ ଉଦ୍‌ବୁଦ୍ଧ, ଦେଶର ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ କିଛି ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି; ଦରିଦ୍ରର ଭାଷା ବୁଝିପାରନ୍ତି, ଜାତି, ଧର୍ମ, ଭାଷାର ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ମାନବଧର୍ମୀ ବୋଲି ବିଚାରିବାକୁ କିଛିଦୂର ସମର୍ଥ ହୋଇଛନ୍ତି– ସେହିମାନଙ୍କ ଭିତରୁ କେହି ଜଣେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖୁବେ ବୋଲି ମୁଁ ତ ଏହି ୧୯୮୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଶା ରଖୁଛି । ସେ ଆଶା ପୂରଣ ହେବ କି ନାହିଁ ତାହା ଭବିଷ୍ୟତହିଁ କହିବ ।

ଏବେ ସେ ଗୋଟିଏ ସାପ୍ତାହିକ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କ କଥା ଲେଖୁଛନ୍ତି । ତାହାର ଆବଶ୍ୟକତା ନିଶ୍ଚୟ ରହିଛି । ସେ ଗୋଟାଏ ଖୁବ୍ ଭଲ କାମ କରୁଛନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ସେଇଟା ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ନୁହେଁ । ରଙ୍ଗମଞ୍ଚରେ ଅଭିନୟ କଲାବେଳେ ଦର୍ଶକହିଁ କହିପାରିବେ ସେ କିଭଳି କ’ଣ କରୁଚି – ସେ ନିଜେ ଯେତେ ଉଦ୍ୟମ କଲେ ବି କହିପାରିବ ନାହିଁ । ରମାଦେବୀ ନିଜ ବିଷୟରେ କେତେଦୂର କ’ଣ ଲେଖୁବେ ? ଏମିତି ହୋଇପାରେ ଯେ, ସେ କେତେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନି ନାହାନ୍ତି; ଅର୍ଥାତ୍ ତାଙ୍କ ସାଧନା ଓ କର୍ମର ଫଳ ଓଡ଼ିଶାର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଉପରେ କିଭଳି ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି ସେ କେମିତି ଜାଣିବେ ? ଯେତେବେଳେ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ହେଉଛି ନିଜକୁ ଜଣେ ନିଜେ ଯାହା ଦେଖୁଛି ବା ଜାଣିଛି ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା ମାତ୍ର । ତାହା କଦାପି ଜୀବନୀର ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିଦେଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଲେଖକର ଯେଉଁ ଯୋଗ୍ୟତା ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ସେହି ଯୋଗ୍ୟତା ନଥ‌ିବା ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ ଯେତେ କସରତ କଲେ ମଧ୍ୟ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରକାଶିତ କେତୋଟି ଜୀବନୀ ଅତି ଖରାପ ହୋଇଛି, ତାହା ଆମେ ସମସ୍ତେ ଊଣା ଅଧିକେ ଜାଣୁ । ଏ ପୁସ୍ତକରେ ମୁଁ ରମାଦେବୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ବା ତାଙ୍କ କୃତି ବିଷୟରେ ଲେଖୁନାହିଁ । ତାଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ଓ ତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ବା ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ କାମ କରିବାର ସୁଯୋଗ ମତେ ମିଳିଛି ।

ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ :
୧. ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାପାଇଁ କେଉଁମାନେ ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଲେ ?
(ଖ) ରମାଦେବୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ କିଏ ଲେଖୁବା ଉଚିତ ?
(ଗ) ବାଲେଶ୍ଵରରେ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ବେଳେ ତାଙ୍କ ପଛରେ କେଉଁମାନେ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଥିଲେ ?
(ଘ) ଲେଖକର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଥାଇ ଜଣେ ଲେଖିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?

୨. ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(କ) ଜୀବନୀର ସ୍ଥାନ କାହିଁକି ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ?
(ଖ) ଆତ୍ମଜୀବନୀ କହିଲେ କ’ଣ ବୁଝାଏ ?
(ଗ) ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ କେତେକ ଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଖରାପ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?

ନମୁନା ଉତ୍ତର :
(କ) ସ୍ଵାଧୀନତାପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଯେଉଁମାନେ ସୁଖର ସାଥୀ ରୂପରେ କାମ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ସେହିମାନେ ଜାଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ ନାହିଁ ।
(ଖ) ବାଲେଶ୍ଵରର ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନେତୃତ୍ଵ ନେଇ ଆଗେ ଆଗେ ଚାଲିଥିବା ରମାଦେବୀଙ୍କୁ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥରେ ଜାଣନ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଓ ଯେଉଁମାନେ ଦେଶପ୍ରେମୀ, ତ୍ୟାଗୀ, ଭିତରୁ ଜଣେ ରମାଦେବୀଙ୍କ ଜୀବନୀ ଲେଖୁବା ଉଚିତ ।
(ଗ) ବାଲେଶ୍ବରରେ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟବେଳେ ତାଙ୍କ ପଛରେ ୫୦୦ ଗାଉଁଲୀ ଝିଅ, ବୋହୂ, ବୁଢ଼ୀ ପୁଲିସର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଚାଲିଥିଲେ ।

(ଘ) ଲେଖକର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଥାଇ ଜଣେ ଯେତେ କସରତ କଲେ ମଧ୍ୟ ଲେଖକ ଭାବରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

୨. (କ) ଜୀବନୀ ଦେଖୁଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନୁଭବଦ୍ଵାରା ସଫଳ ହୋଇଥାଏ । ଆତ୍ମଜୀବନୀରେ ଲେଖକ ନିଜକୁ ନିଜେ ଦେଖୁ, ଚିହ୍ନି ଜାଣି ଲେଖୁଥ‌ିବାରୁ ଜୀବନୀର ସ୍ଥାନ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ପୂରଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
(ଖ) ଆତ୍ମଜୀବନୀ ହେଉଛି ନିଜେ ଲେଖକ ନିଜକୁ ନିଜେ ଯେପରି ଦେଖୁଛି, ଯାହା ନିଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିଛି ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା ମାତ୍ର ।
(ଗ) ନିଜ ବିଷୟରେ ଲେଖକ ଠିକ୍ ଦେଖ୍ କହିପାରିବ ନାହିଁ । ନିଜ ବିଷୟରେ କ’ଣ କେତେଦୂର ଲେଖିହେବ ଓ ଲେଖାରେ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦିଗକୁ ଜାଣିବା ଓ ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ । ଏହି କାରଣରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ରଚିତ କେତେକ ଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଖରାପ ହୋଇଛି ।

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Optional Odia Solutions Chapter 1 ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ Textbook Exercise Questions and Answers.

+2 2nd Year Odia Optional Chapter 1 ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀ ଓ ଉତ୍ତର

(କ) ବିକଳ୍ପ ସହ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ ।
(ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚାରୋଟି ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।)

Question 1.
ମିଥିଳା କଟକରୁ ବାହାରି ରାମସୀତା କେଉଁଠି ରହିଲେ ?
(କ) ବରୁଣପୁରରେ
(ଖ) ବୈଶାଳୀପୁରରେ
(ଗ) ଜନକପୁରରେ
(ଘ) ଦଣ୍ଡଜବନରେ
ଉ –
(ଖ) ବୈଶାଳୀପୁରରେ ।

Question 2.
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠି ଅବସ୍ଥିତ ?
(କ) ସିଦ୍ଧବନ
(ଖ) ଚିତ୍ରକୂଟବନ
(ଗ) ପଞ୍ଚବଟୀବନ
(ଘ) ଦଣ୍ଡଜବନ
ଉ –
(କ) ସିଦ୍ଧବନ ।

Question 3.
ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ କେଉଁ ପକ୍ଷୀ ବସିଥିର ରାଜା ଦଶରଥ ଦେଖୁଥିଲେ ?
(କ) ଶୁକ
(ଖ) ଶାରୀ
(ଗ) କାକ
(ଘ) ପିକ
ଉ –
(ଗ) କାକ

Question 4.
ରେଣୁକା ନନ୍ଦନ କିଏ ?
(କ) ଗୌତମ
(ଖ) ବଶି
(ଗ) ପର୍ଶୁରାମ
(ଘ) ବିଶ୍ଵାମିତ୍ର
ଉ –
(ଗ) ପର୍ଶୁରାମ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନ କିପରି ଭାଙ୍ଗିଲା ?
(କ) ବୀରତୂର ଶବ୍ଦରେ
(ଖ) ଘଡ଼ଘଡ଼ି ଶବ୍ଦରେ
(ଗ) ଶାର୍ଦ୍ଦୁଳ ରବରେ
(ଘ) ପକ୍ଷୀଙ୍କ କାକଳିରେ
ଉ –
(କ) ବୀରତୂର ଶବ୍ଦରେ ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କଟିରେ କି ଛାଲ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ?
(କ) ବ୍ଯାଘ୍ର ଛାଲ
(ଖ) ସିଂହ ଛାଲ
(ଗ) ସମ୍ବର ଛାଲ
(ଘ) କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ
ଉ –
(ଘ) କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କୋଦଣ୍ଡର ନାମ କ’ଣ ଥିଲା ?
(କ) ସାରଙ୍ଗ
(ଖ) ଶିବ
(ଗ) ଗାଣ୍ଡିବ
(ଘ) ବୈଷ୍ଣବ
ଉ –
(ଘ) ବୈଷ୍ଣବ ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ କୋଠାରକୁ କବି କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି ?
(କ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଖ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଗ) ଧର୍ମଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
(ଘ) ତୁଳାଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ
ଉ –
(ଖ) କାଳଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
(କ) ଯମଦଗ୍ନି
(ଖ) ଶୁକଦେବ
(ଗ) ଗୌତମ
(ଘ) ଅତ୍ରି
ଉ –
(କ) ଯମଦଗ୍ନି ।

Question 10.
ଭୃଗୁପତି କିଏ ?
(କ) ରାମ
(ଖ) ରାବଣ
(ଗ) ଅଗସ୍ତି
(ଘ) ପର୍ଶୁରାମ
ଉ –
(ଘ) ପର୍ଶୁରାମ ।

Question 11.
ଶିବଧନୁରେ କେଉଁ ଅସୁରର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ?
(କ) ତାରକାସୁର
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର
(ଗ) ଗୌତମ
(ଘ) ବୃତ୍ତାସୁର
ଉ –
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର

Question 12.
ପର୍ଶୁରାମ କ’ଣ ଥିଲେ ?
(କ) ତାରକାସୁର
(ଖ) ତ୍ରିପୁରାସୁର
(ଗ) କ୍ଷତ୍ରିୟ
(ଘ) ବୃତ୍ତାସୁର
ଉ –
(ଗ) କ୍ଷତ୍ରିୟ ।

(ଖ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୧ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ

Question 1.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାର କବି କିଏ ?
ଉ –
ପଞ୍ଚସଖା ଗୋଷ୍ଠୀର ବରେଣ୍ୟ ସାଧକ ଓ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ସ୍ରଷ୍ଟା ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାର କବି ଅଟନ୍ତି ।

Question 2.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କେଉଁ ପୁରାଣ ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଆସିଛି ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ରୁ ଗୃହୀତ ।

Question 3.
ରାମାୟଣର କେଉଁ କାଣ୍ଡରୁ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତା ଆସିଛି ?
ଉ –
ରାମାୟଣର ଆଦିକାଣ୍ଡରୁ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତା ଆସିଛି ।

Question 4.
ସୀତାଙ୍କ ସ୍ଵୟମ୍ବରରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର କେଉଁ ଧନୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କ ସ୍ଵୟମ୍ବରରେ ରଘୁକୁଳତିଳକ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିଲେ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କାହା ସହିତ ଭେଟହେବା କଥା କବିତାରେ କୁହାଯାଇଛି ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସହିତ ଭେଟହେବା କଥା କବିତାରେ କୁହାଯାଇଛି ।

Question 6.
ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
ଉ –
ମହର୍ଷି ବିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଶ୍ରମ କେଉଁଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଶ୍ରମ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

Question 8.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କେଉଁ ନୟନ ଘନ ଘନ ସ୍ଫୁରଣ ହେଉଥିଲା ?
ଉ –
ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥଙ୍କର ବାମ ନୟନ ଘନ ଘନ ସ୍ଫୁରଣ ହେଉଥିଲା ।

Question 9.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କୁଳଗୁରୁ କିଏ ?
ଉ –
ଋଷିଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର କୁଳଗୁରୁ ଅଟନ୍ତି ।

Question 10.
ପର୍ଶୁରାମ ପିଠିରେ କେଉଁ ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ ପିଠିରେ ବ୍ୟାଘ୍ର ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 11.
ଭୃଗୁପତି କିଏ ?
ଉ –
ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ଭୃଗୁପତି ଅଟନ୍ତି ।

Question 12.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ କ’ଣ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ ଯମଦଗ୍ନି ଅଟେ ।

Question 13.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଜଟା କେଉଁ ବର୍ଷ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଜଟା ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ।

Question 14.
ପର୍ଶୁରାମ କର୍ଷରେ କ’ଣ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ।

Question 15.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର କଟିରେ କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମ କଟିରେ କୃଷ୍ଣାଜିନ ଛାଲ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 16.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କେଉଁ ଅସ୍ତ୍ର ଥିଲା ?
ଉ –
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଅସ୍ତ୍ର ଥିଲା ।

Question 17.
ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ କେଉଁ ଧନୁ ଧରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ?
ଉ –
ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ ଶିବଧନୁ ଧାରଣ କରିବାକୁ ଅକ୍ଷମ ଥିଲେ ।

Question 18.
ରାମଚନ୍ଦ୍ର କାହା ପ୍ରତି କ୍ରୋଧ ନ କରିବା କଥା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୋରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ତଥା ବ୍ରାହ୍ମଣକୁଳ ଦାତା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପ୍ରତି କ୍ରୋଧ ନ କରିବା କଥା କହିଛନ୍ତି ।

Question 19.
ଶିବଧନୁରେ କେଉଁ ଅସୁରର ପ୍ରାଣ ଯାଇଥିଲା ?
ଉ –
ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ତ୍ରିପୁରାପୁରର ଶିବଧନୁରେ ପ୍ରାଣ ଯାଇଥିଲା ।

Question 20.
ପର୍ଶୁରାମ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କେଉଁ ଦିବ୍ୟଧନୁ କଥା କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଯେଉଁ ଧନୁକୁ ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ର ଧାରଣପାଇଁ ଅସମର୍ଥ ଥିଲା ଓ ଯେଉଁ ଧନୁରେ ତ୍ରିପୁରାପୁରର ବିନାଶ ହୋଇଥିଲା ସେହି ଦିବ୍ୟଧନୁ କଥା ପର୍ଶୁରାମ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ।

Question 21.
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କଠାରୁ କୋଦଣ୍ଡ କେଉଁ ହସ୍ତରେ ନେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କଠାରୁ କୋଦଣ୍ଡ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

Question 22.
ରଘୁମଣି କିଏ ?
ଉ –
ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଘୁମଣି ଅଟନ୍ତି ।

(ଗ) କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ତରମୂଳକ ୨ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question 1.
କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଦୁଇଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ନାମ ଲେଖ ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ନାମ ହେଲା – (୧) ବଟ ଅବକାଶ ଓ (୨) ଭାବସମୁଦ୍ର ।

Question 2.
ରାମସୀତାଙ୍କ ବିବାହ ପରେ ମିଥୁଳା କଟକରୁ ଆସିଲାବେଳେ ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ କ’ଣ ଦେଇଥିଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ଦଶରଥନନ୍ଦନ ଶ୍ରୀରାମ ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ ପରେ ଆଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ପଥରେ ପଥପାର୍ଶ୍ଵର ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଆପ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ ।

Question 3.
ସିଦ୍ଧବନରେ କାହା ସହିତ ଭେଟ ହେଲେ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ବୋଲି ବଶିଷ୍ଠ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଏଠାରେ ମହର୍ଷି ବଶିଷ୍ଠ କ୍ଷତ୍ରିୟ-ଦର୍ପ-ଦଳନ ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କ ପୁତ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସହିତ ସିଦ୍ଧବନରେ ଭେଟହେଲେ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ବୋଲି ସତର୍କ ବାଣୀ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି ।

Question 4.
ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଯାଇ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ କ’ଣ କହିଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପ୍ରଳୟ ଅନଳ ସମାନ ଭୟଙ୍କର ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସମ ତେଜସ୍ବୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନରେ ସୈନ୍ୟମାନେ ଅତିଶୟ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ମହାରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ପଥରୋଧ କରିବା ସମାଚାରକୁ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଆଗମନ କଥା ଶୁଣି ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ଅବସ୍ଥା କ’ଣ ହୋଇଥିଲା ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଯେ । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନ ସମ୍ବାଦ ଅବଗତ ହୋଇ ରାଜା ଦଶରଥ ହତୋତ୍ସାହିତ ହୋଇ ବିଧାତାଙ୍କୁ ସୁମରଣା କରି ଦୁଃଖରେ ଦୀର୍ଘଶ୍ଵାସ ସହ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଶୋକାକୁଳିତ କଣ୍ଠରେ ସମୁଚିତ ପରାମର୍ଶ ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କେଉଁ ମୁଦ୍ରାରେ ବସିଥିଲେ ଏବଂ କି ପ୍ରକାର ବାଦ୍ୟ ଶୁଣି କ୍ରୋଧୃତ ହୋଇଥିଲେ ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ଧ୍ୟାନମୁଦ୍ରାରେ ବସିଥିଲାବେଳେ ବୀରତୂର ଶୁଣି ତାଙ୍କର ସମାଧ୍ ଭାଙ୍ଗିବା ସହ ସେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କ ଶରୀରର କେଉଁ ଅଂଶରେ ନାଗବନ୍ଧ ପିନ୍ଧିଥିଲେ ଏବଂ କଟିରେ କ’ଣ ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ମସ୍ତକରେ ନାଗବନ୍ଧ ପିନ୍ଧିବା ସହ କଟିରେ କାଛଟା ପରିଧାନ କରିଥିଲେ ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କ ବାମ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ କ’ଣ କ’ଣ ଧାରଣ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ବାମହସ୍ତରେ ଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଅସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଥିଲେ ବୋଲି କବି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମ କାହାର ନନ୍ଦନ ଥିଲେ ଓ କେଉଁ କୁଳକୁ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ପିତା ଯମଦଗ୍ନି ଓ ମାତା ରେଣୁକାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ ଯେକି ଭୃଗୁକୁଳକୁ ମଣ୍ଡନ କରୁଥିଲେ ।

Question 10.
‘‘ମେରୁ ହୁଂ ଗରୁ ଏବଂ ବଜ୍ରହୁ ଆଣ୍ଟ’’ କାହା ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି ଏବଂ କିଏ କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ମହାବଳଶାଳୀ ପର୍ଶୁରାମ ଶ୍ରୀରାମ ଭଗ୍ନ କରିଥିବା ଶିବଧନୁକୁ ମେରୁ ହୁଂ ଓ ବଜ୍ର ହୁଂ ଆଣ୍ଟ ବୋଲି ସ୍ଵମତ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

(ଘ) ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ଅଳ୍ପ ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୩ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୩୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ଲେଖା ଓ ଲେଖକପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ।)

Question 1.
ପକ୍ଷୀମାନେ ଘୋର କଳରବ କରି ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିବାରୁ କେଉଁ ସୂଚନା ମିଳେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଥ୍ଳାରେ ଶିବଧନୁ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ” ର ପାଣିଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ମହାରାଜ ଦଶରଥ ପୁତ୍ର-ବଧୂଙ୍କସହ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବାବେଳେ ଶାଗୁଣା ପକ୍ଷୀର ଆକାଶରେ ଉଡ଼ିବୁଲିବା ଏବଂ କାକପକ୍ଷୀର ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ ଆକସ୍ମିକ ଉପବେଶନ କରିବାର ଦୃଶ୍ୟ ଅବଲୋକ କରିଛନ୍ତି । ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଏହିପରି ବିଚରଣରୁ ରାଜା ଦଶରଥ ଉପସର୍ଗ ବା ଅଶୁଭ ସଂକେତ ବା ଆକସ୍ମିକ ବିପଦର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ଉଠିଛନ୍ତି ।

Question 2.
ମୃଗମାନେ ଗ୍ରଦକ୍ଷଣ କରିଯିବାର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥ ମିଥିଲାରେ ଶ୍ରୀରାମ ପ୍ରଭୃତି ପୁତ୍ରମାନଙ୍କର ବିବାହ ସମାପନ କରି ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ପଥସ୍ଥିତ ସିଦ୍ଧବନରେ ଅଶୁଭ ଲକ୍ଷଣ ବା ଉପସର୍ଗମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥିଲା । ସେହିସବୁ ଉପସର୍ଗମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କାଉ ଓ ଶାଗୁଣାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ସହ ଶୃଗାଳମାନେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଆଗରେ ବିକଟାଳ ଚିତ୍କାର କରୁଥିଲେ ।

(ବି.ଦ୍ର. – ମୃଗମାନେ ପ୍ରଦକ୍ଷଣ କରିବା କଥା ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାରେ ଆଦୌ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇନାହିଁ ।)

Question 3.
ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ମନରେ ଆଶଙ୍କା ଦେଖାଦେଇଥିଲା କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ ମୁଖରିତ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ବାମ ନୟନର ସ୍ଫୁରଣସହ କାଉର ମଣିଷ ଶରୀରରେ ବସିବା, ଶୃଗାଳର ରଡ଼ି ସହ କୁହୁଡ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ପ୍ରଭୃତି ବିପରୀତ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦୃଷ୍ଟିପଥାରୂଢ଼ ହେବାରୁ ରାଜା ଆସନ୍ନ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ଉଠିଥିଲେ ।

Question 4.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧାନ ଭାଙ୍ଗିବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାଯାୟୀ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ମିଥିଲା କଟକରେ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କ ପାଣିଗ୍ରହଣ ପରେ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ବୀରତୂର ବଢ଼ାଇ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିଲେ । ପଥପ୍ରାନ୍ତରେ ଥ‌ିବା ସିଦ୍ଧବନରେ ଧାନରତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବୀରତୂର ଧ୍ୱନି ଶ୍ରବଣ ଓ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳରେ ଧ୍ୟାନଭଇଂ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

Question 5.
ପର୍ଶୁରାମ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ଥିଲେ କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ଋଷିଙ୍କର ପୁତ୍ର ଓ ବର୍ଷରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଥିଲେ । ମହର୍ଷି ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ କ୍ଷତ୍ରିୟରାଜା ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ) ଅନ୍ୟାୟଭାବେ ହତ୍ୟାକରି ତାଙ୍କଠାରୁ କାମଧେନୁକୁ ଅପହରଣ କରିବାର ଅପଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ପାଇଁ ମ`ହାବାର ପର୍ଶୁରାମ ସମସ୍ତ ପୃଥ‌ିବୀକୁ କ୍ଷତ୍ରିୟଶୂନ୍ୟ କରିବାର ଦୃଢ଼ସଂକଳ୍ପ ଗ୍ରହଣକରି ସେମାନଙ୍କର ଶତ୍ରୁ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ ।

Question 6.
ପର୍ଶୁରାମ କ୍ରୋଧ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ପର୍ଶୁରାମ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧରେ ଜର୍ଜରିତ ହୋଇ କ୍ଷତ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଦର୍ପ ଓ ବୀରତ୍ଵର ଘୋର ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ଥିଲେ । ମହାରାଜା ଦଶରଥ ନବବିବାହିତ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ବୀରତ୍ବର ବଜାଇ ସଗୌରବେ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନବେଳେ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ପର୍ଶୁରାମ ଆଶ୍ରମରେ ଉପନୀତ ହୋଇଛନ୍ତି । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳ ଓ ବୀରତୂର ଶୁଣି ପର୍ଶୁରାମ ପୂର୍ବର ପ୍ରତିଶୋଧକୁ ସ୍ମୃତିଚାରଣ କରି କ୍ରୋଧାନ୍ବିତ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ।

Question 7.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବେଶଭୂଷା କ’ଣ ଥିଲା ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁଯାୟୀ ଏକାଧାରାର ବୀରୋଚିତ ଓ ତପସ୍ଵୀସଲଭ ବେଶଭୂଷାରେ ଶୋଭାପାଉଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଜଟା ଶିରରେ ନାଗବନ୍ଧ, କଣ୍ଠରେ କୁଣ୍ଡଳ, କଟୀରେ କୃଷ୍ଣସାର ମୃଗର ଛାଲ ଓ ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷରମାଳ ଦୀର୍ଘଦାଢ଼ି, କୁଶ ମନ୍ତ୍ରପୋଥ୍, ଯଜ୍ଞର ପ୍ରୋକ୍ଷଣି ସାଙ୍ଗକୁ ବାମହାତରେ ବୈଷ୍ଣବଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର । ତାଙ୍କର ଏକାଧାରରେ ବୀରୋଚିତ ଓ ତପସ୍ଵୀସୁଲଭରୁ ବିଚିତ୍ର ଅଭୂଷଣର ପରିଚୟ ମିଳୁଥିଲା ।

Question 8.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଆଗମନରେ ଦଶରଥଙ୍କ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଛତ୍ରଭଙ୍ଗ ଦେଲେ ନାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ବୀରବେଶ, ନୟନର ଅଗ୍ନିସମ ତେଜ ସଦର୍ଶନରେ ଅଯୋଧ୍ୟାପତି ଦଶରଥଙ୍କ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ମହାଭୟ ପାଇଥିଲେ । ସତେଯେପରି ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବତା ଧ୍ବଂସସାଧନ ନିମିତ୍ତ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତମାନେ ଛତ୍ରଭଙ୍ଗ ଦେଲେ ।

Question 9.
ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖୁ ରାଜା ଦଶରଥ କ’ଣ କଲେ ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । ଏଠାରେ କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖ୍ ରାଜା ଦଶରଥ ରଥରୁ ଅବତରଣ କରି ବିନମ୍ରତାର ସହିତ ନମସ୍କାର କରିଥିଲେ । ଯମଦଗ୍ନିପୁତ୍ର ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଦର୍ଶନକୁ ସେ ତାଙ୍କର ପୁଣ୍ୟର ଫଳ ବୋଲି କହି ତାଙ୍କୁ ପ୍ରୀତ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ତୁତିଗାନ କରିଥିଲେ ।

Question 10.
ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ଗୁହାରି କରିଛନ୍ତି କାହିଁକି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ କୃତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାଣପ୍ରିୟ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷାପାଇଁ ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପାଦତଳେ ପଡ଼ି ଦନ୍ତରେ ତିରଣଧରି ଗୁହାରି କରିଥିଲେ । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବଦଳରେ ତାଙ୍କୁ ନିଧନକରି ନିଜର କ୍ରୋଧ ଶାନ୍ତ କରିବାପାଇଁ ରାଜା ଦଶରଥ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଖରେ ବ୍ୟାକୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ ।

Question 11.
‘‘ବ୍ରହ୍ମଣ ବ୍ରହ୍ମ ତୁ ଯୋଗେଣ ଯୋଗେଶ୍ଵର’’ ଏକଥା କିଏ ଓ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ପ୍ରଶ୍ନନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ କ୍ଷତ୍ରିୟ-କୁଳ-ବିନାଶକାରୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶଂସାଗାନ କରିଛନ୍ତି । ସେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ତପସ୍ବୀଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ, କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କର ଯମ, ଦୟା ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମ, ସହିଷ୍ଣୁତାରେ ଧରିତ୍ରୀ, ଜୀବରୂପୀ ବ୍ରହ୍ମ ମଧ୍ୟରେ ପରମବ୍ରହ୍ମ ଓ ସମସ୍ତ ଯୋଗର ଫଳଦାୟକ ଯୋଗେଶ୍ଵର ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

Question 12.
‘‘ବୀରଦର୍ପ ଗଞ୍ଜନ ମୁଁ ବୀରଙ୍କର ନାଥ’’ – ଏକଥା କିଏ ଓ କାହିଁକି କହିଛନ୍ତି ?
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁଯାୟୀ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । କାରଣ ସେ ନିଜକୁ ବୀରମାନଙ୍କର ଦର୍ପ ବିନାଶକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଆଗରେ ବୀରତ୍ଵର ସମସ୍ତ ଦମ୍ଭ ଓ ଆସ୍ଫାଳନ ବ୍ୟର୍ଥ ଏବଂ ଯେ ବୀରତ୍ଵର ଗାରିମା ଦେଖାଏ ସେ ତାହାର ଶିରଛେଦ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ୫ ନମ୍ବର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶ୍ନ । ୧୫୦ଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।

Question 1.
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ” କବିତାର ଭାବାଦର୍ଶ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
କିମ୍ବା, ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସ ପଞ୍ଚସଖା ସାହିତ୍ୟର ବରେଣ୍ୟ ସାଧକ ତଥା ବିଶିଷ୍ଟ କାବ୍ୟକାର ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ରଚନା ମଧ୍ୟରେ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ ଶ୍ରେଷ୍ଠକୃତି ଅଟେ । ଆଲୋଚ୍ୟ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଛି । କବିଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣର ଆକ୍ଷରିକ ଅନୁବାଦ ନୁହେଁ । ବରଂ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କବି ମୂଳ ରାମାୟଣର କଥାବସ୍ତୁକୁ ଆଧାର କରି ନିଜସ୍ଵ ସୃଜନୀକଳାର ସୁବିନିଯୋଗରେ ଉତ୍କଳର ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ସାମାଜିକ ଚଳଣି ତଥା ଲୋକବିଶ୍ଵାସକୁ ନେଇ ଏକ ଅଭିନବ କାବ୍ୟର ସୃଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ।

ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ ତଥା ସୀତା ବିବାହରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟର କଥାବସ୍ତୁ ଅଟେ । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କ ପାଣିଗ୍ରହଣ କରି ସ୍ଵଦେଶ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା
କରିଛନ୍ତି । ପିତା ଦଶରଥ ଓ କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ସହ ଅଯୋଧ୍ୟାର ସୈନ୍ୟବଳ ବୀରଦୂର ବଜାଇ ମହା ଉଲ୍ଲାସରେ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କର ଗନ୍ତବ୍ୟମାର୍ଗରେ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଆଶ୍ରମ ପଡ଼ିଛି । ସେହି ସମୟରେ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର ବିପରୀତ ଅଶୁଭସୂଚକ ଲକ୍ଷଣମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଛି । ସେହିସବୁ ଉପସର୍ଗମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପର୍ବତ ଉପରେ ଆକସ୍ମିକ ବଜ୍ରପାତ, ଦଶରଥଙ୍କର୍ ବାମନୟନର ସ୍ଫୁରଣ, ଶାଗୁଣା ପକ୍ଷୀର ଭ୍ରମଣ, ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ଉପରେ କାକର ଉପବେଶନ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ମଧ୍ୟ ଶୃଗାଳର ବିକଟାଳ ରଡ଼ି ଦଶରଥଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଦେଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କିରଣ ହ୍ରାସ ସହ, ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ, ପ୍ରବଳ ବାତ୍ୟାର ତାଣ୍ଡବ ପ୍ରଭୃତି ଅଶୁଭ ପ୍ରାକୃତିକ ସଂଯୋଗରେ ରାଜା ଦଶରଥ ଆସନ୍ନ ବିପଦର ଆଶଙ୍କାରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି ।

କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ସେ ନିଜ ମନରେ ଅନ୍ତର୍ଦାହକୁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ୟେ ଶକୁନ୍ୟମାନ ଯେ ବିପରୀତ ବିଶଇ
ମୋହୋର ମନକୁ ଯେ ଶୁଭ ନ ଆସଇ ।’’

ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଛି । ଶିରରେ ନାଗବନ୍ଧ, କଷାୟ-ବସ୍ତ ପରିହିତ ପିଙ୍ଗଳାଜଟା ଓ ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷମାଳ ବିଭୂଷିତ ହୋଇଥିବା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ବାମ ହାତରେ ବୈଷ୍ଣବଧନୁ ଓ ଡାହାଣ ହାତରେ କୁଠାର ଶୋଭା ପାଉଥିଲା । ଏକାଧାରରେ ତପସ୍ବୀ ସୁଲଭ ଓ ବୀରତ୍ଵର ବେଶଭୂଷା ବିଭୂଷିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଖରେ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କର ସମସ୍ତ କାକୁସ୍ଥ ନିବେଦନ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଛି । ପୁତ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସ୍ୱର୍ଗାଧୂପତି ଇନ୍ଦ୍ରଦେବର ଯେଉଁ ଶିବଧନୁକୁ ଚାଳନା କରିବାକୁ ଅସମର୍ଥ, ଯେଉଁ ଧନୁରେ ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ତ୍ରିପୁରାସୁରର ଧ୍ଵଂସସାଧନ ହୋଇଥିଲା ସେ ବିରାଟ ଶିବଧନୁକୁ ଭଗ୍ନ କରିଥିବା ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପ୍ରତି ପର୍ଶୁରାମ ଈର୍ଷାପରାୟଣ ହୋଇଉଠିଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କର ବୈଷ୍ଣବଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ଅନାୟସରେ ସେଥୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ତାହାକୁ ଦୁଇଫାଳ କରିବାସହ ତେଜସ୍ବୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସମସ୍ତ ଦମ୍ଭ ଓ ଆସ୍ଫାଳନକୁ ବ୍ୟର୍ଥ କରିଦେଇଛନ୍ତି ।

ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଦମ୍ଭ, ଦର୍ପ ଓ ଅହଙ୍କାର ନିକଟରେ ଶୀଳତା ଓ ବିନମ୍ରତା ବିଜୟଲାଭ କରେ । ଶ୍ରୀରାମ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପରଲୋକର ସମସ୍ତ ପାପଭାର ଛେଦନ କରିଛନ୍ତି ଓ ପର୍ଶୁରାମ ସେହିଦିନଠାରୁ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳ ପାଇଁ ହିଂସ୍ର -ଆଚରଣକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି । ରାମ ଓ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଏହି ସାକ୍ଷାତକାରକୁ ନେଇ ଏକ ଆପ୍ତବାକ୍ୟର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ –

“ଉଗ୍ରତା ପତନ ବ୍ୟଗ୍ର ଗତିରେ
ନମ୍ରତାର ସ୍ଥିତ ସେହପ୍ରୀତିରେ ।”

ଏହି ଚିରନ୍ତନୀ ସତ୍ୟକୁ କବି ବଳରାମ ଦାସ ତାଙ୍କର ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି ଯାହାକି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବା ଭାବାଦର୍ଶ ଅଟେ ।

Question 2.
‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାର ନାମକରଣର ସାର୍ଥକତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିର ଶୀର୍ଷକ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ”? ରଖାଯାଇଥ‌ିବାର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କର ।
ଉ –
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟି କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ “ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର
ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଉକ୍ତ କବିତାଟିର ମୁଖ୍ୟପ୍ରସଙ୍ଗ ରୂପେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ମହାତେଜା ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଜନକନନ୍ଦିନୀ ସୀତାଙ୍କର ପାଣିଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । ମହାରାଜା ଦଶରଥ ଆନନ୍ଦ-ଉତ୍ସବ- ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ଅଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି । ବିଜୟୀ ବୀର ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଗନ୍ତବ୍ୟ ମାର୍ଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଜାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାର ପ୍ରଦାନ କରି ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଇଛନ୍ତି ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବିତାର ଗତିସ୍ରୋତ ଭିନ୍ନ ମୋଡ଼ନେଇଛି । ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କୁ ଆକସ୍ମିକ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଶୁଭ ସଙ୍କେତମାନ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଛି । ରାଜାଙ୍କର ବାମକ୍ଷେତ୍ରର ସ୍ଫୁରଣ ସହିତ, ଶାଗୁଣା, ବିଲୁଆ, କାକପକ୍ଷୀର ଆବିର୍ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତେଜହାନି, ଧୂମକେତୁର ବିତ୍ପାତ, ଆକସ୍ମିକ ଝଡ଼ବାତ୍ୟା ପ୍ରଭୃତି ଅବଲୋକନ କରି ରାଜା କୁଳଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଠଙ୍କ ସହ ଆସନ୍ନ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ନେଇ ପରାମର୍ଶ କରିଛନ୍ତି ।

ବଶିଷ୍ଠ ସର୍ବଜ୍ଞାତା ଋଷିଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଉପସର୍ଗର କାରଣ ସ୍ୱରୂପ ସିଦ୍ଧବନସ୍ଥିତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତପସ୍ବୀ ଓ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳର-ଦର୍ପଦଳନ, ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ ଅବଗତ କରାଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ “କ୍ଷତ୍ରିଙ୍କର ଅଇରି ଯେ ଅଟଇ ପର୍ଶୁରାମ/ସିଦ୍ଧବନେ ଯେହୁ କରି ଅଛଇ ଆଶ୍ରମ ।’’ ପର୍ଶୁରାମ କ୍ଷତ୍ରିୟକୁଳର ବିଧ୍ୱଂସକାରୀ ଅଟନ୍ତି । ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରତିଶୋଧ ପରାୟଣ ହୋଇ ସେ ଏକବିଂଶ ବାର ଘୋଷଯାତ୍ରା କରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରି ସିଦ୍ଧବନରେ ଧ୍ୟାନରତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷତ୍ରିୟର ବୀରବାଦ୍ୟ ଅସହ୍ୟ ।

ପରେ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନ ଓ ସୀତାବିବାହ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଅବଗତ ହୋଇଛନ୍ତି । କ୍ଷତ୍ରିୟ ଶିରୋମଣି ଦଶରଥଙ୍କର ବୀରତ୍ବ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିବାରୁ ସେ ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ହୋଇ ତାଙ୍କର ପଥରୋଧ କରିଛନ୍ତି । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଏହି ସମୟରେ ଉପସ୍ଥିତିକୁ କବି ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି “ବୀରଦର୍ପ ରଂଜନ ପୁଂ ବୀରଙ୍କର ନାଥ ଯେ ବୀର ବୋଲିବ ଛେଦଇ ତା’ର ମାଥ’’ ।

ପ୍ରଳୟ ଅଗ୍ନିସମ ମହାତେଜଣାଳୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଦେଖ୍ ରାଜା ଦଶରଥ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତକରରେ ବିନୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶସ୍ତିମାନ ଗାନ କରିଛନ୍ତି । କବି ବଳରାମଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

‘‘ଦନ୍ତେ ତିରଣ ଧରି କରଇ ଦଇନି
ବେଳେକ ରକ୍ଷାକର ମୋତେ ବ୍ରହ୍ମମୁନି ।
ପୁଅନ୍ତ ଛାଡ଼ି ମୋତେ ପକା ମାରି
ମୋର ଦୋଷ ନାହିଂ ତୋତେ ତପଚାରୀ ।’’

ମାତ୍ର ମହଦର୍ପ ପର୍ଶୁରାମ ନିଜ ଜିଦ୍ରରେ ଅଟଳ । ଯେଉଁ ଧନୁକୁ ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ ଧାରଣ ପାଇଁ ଅସମର୍ଥ, ଯେଉଁ କରିଦେଇଥ‌ିବା ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସେ ବୀରତ୍ବର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛନ୍ତି । ନିଜର ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ – “ୟେ କୋଦଣ୍ଡ ଯେବେ ଦେଇପାରୁ ଗୁଣ । ଜାଣିମା ତୋହର କେତେ ଅଛି ପ୍ରାଣ ।’’

ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ବିନମ୍ରତାପର୍ବକ ପ୍ରର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ନମସ୍କାର ଜଣାଇ ଧନୁକୁ ଧାରଣ କରିବାସହ ସେଥରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ଇହଲୋକ ବା ପରଲୋକ କେଉଁଠାକୁ ବିନ୍ଧିବେ ବୋଲି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଛନ୍ତି । ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ଅପୂର୍ବ ବୀରତ୍ଵରେ ଚମତ୍କୃତ ହୋଇ ପର୍ଶୁରାମ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ପାପଭାର ଛେଦନ ପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ସେ ଅନେକ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କ ହତ୍ୟାର କାରଣ ହୋଇଛନ୍ତି ନିରୀହ ନର ରକ୍ତରେ ନିଜର ହସ୍ତକୁ କଳଙ୍କିତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ଆଜି ଅନୁତପ୍ତ|କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇଣ ମୁଂ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଧକଲି
ଅହନ୍ତାୟେ ଅନେକ ମନିଷ୍ୟ ମାରିଲି ।”

ପରମ କାରୁଣିକ ଶ୍ରୀରାମ ପରଲୋକକୁ ଧନୁଚାଳନା କରିବା ସହ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ବୈଷ୍ଣବଧନୁକୁ ଦୁଇଖଣ୍ଡ ଯେଉଁ ରକ୍ତପାତର ବିଭୀଷିକା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସହିତ ସାକ୍ଷାତପରେ ତା’ର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ଅନୁତପ୍ତ ପର୍ଶୁରାମ ପୂର୍ବର ସମସ୍ତ ଅହଙ୍କାରକୁ ବିସର୍ଜନ ଦେଇ ତପସ୍ଵୀସୁଲଭ ଶାନ୍ତ ଓ ପବିତ୍ର ପଥରେ ପାଦ ଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ କବିତାଟିର ନାମକରଣ “ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ରଖାଯାଇଥିବା ଯଥାର୍ଥ ଓ ସମୀଚୀନ ଅଟେ ।

Question 3.
‘ପଠିତ କବିତାରୁ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଚିତ୍ରଣ କର ।
କିମ୍ବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାର ଅବଲମ୍ବନରେ ପର୍ଶୁରାମ ଚରିତ୍ର ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କର ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ର ଚାରିପୁତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । ପୌରାଣିକ ମତାନୁଯାୟୀ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜା (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ବା ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ) ବିନା କାରଣରେ ହତ୍ୟା କରିଥିବାରୁ ପର୍ଶୁରାମ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଏକବିଂଶ ବାର ଘୋଷଯାତ୍ରା କରି ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲେ ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସେ ସିଦ୍ଧବନରେ ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରି ସେଠାରେ ସାଧନା, ଉପାସନା ଓ ଧାନ ଧାରଣାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ତଥାପି କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କ ବୀରକାବ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ଥିଲା । ବୀରତୂର ଶୁଣି ସେ ତାହାର ବିରୋଧ କରିବାସହ ଧ୍ୱଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲେ ।

ମହାରାଜା ଦଶରଥ ନବବିବାହିତ ପୁତ୍ରବିଧୂଙ୍କ ସହ ଉତ୍ସବ-ମୁଖରିତ ପରିବେଶରେ ବୀରତୂର ବଜାଇ ଅଯୋଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ସିଦ୍ଧବନରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ କୋଳାହଳ ଓ ବୀରତୂର ଶୁଣି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନଭଗ୍ନ ହୋଇଛି । ପୂର୍ବରୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁଭଗ୍ନ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ତାଙ୍କରି ଆଶ୍ରମମାର୍ଗରେ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବିଜୟଯାତ୍ରାର ବୀରତୂରର ସେ ଅସହିଷ୍ଣୁ ହୋଇ ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପାଇଁ ବୀରତ୍ଵ ଓ ବୀରବାଦ୍ୟ ଅସହ୍ୟ-
କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

ହୋଇଯାଇଥିଲା । ନିଜର ବେଶଭୂଷାରେ ମଧ୍ୟ ସେ ପିଙ୍ଗଳବର୍ଣ୍ଣ ଜଟା, କଷାୟ ବସ୍ତ୍ର, ତୁଳସୀ ରୁଦ୍ରାକ୍ଷମାଳା ସହ ବାମହସ୍ତରେ ଧନୁ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ କୋଠାର ଧାରଣ କରୁଥିଲେ । ଋଷି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ରକ୍ତପାତର ବିଭୀଷିକା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ।

“ବ୍ରହ୍ମେଣ ବ୍ରହ୍ମ ତୁ ଯୋଗେଣ ଯୋଗେଶ୍ଵର
କ୍ଷତ୍ରୀବୃତ ପଣେ ତୁ ଅଟୁ ଚକ୍ରଧର ।’’

ବ୍ରାହ୍ମଣ କୁଳସମ୍ଭୂତ ପର୍ଶୁରାମ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପରି ଧାନସିଦ୍ଧ, ଶିବଙ୍କ ପରି ମହାଯୋଗୀ ଓ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପରି କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ଗରିଷ୍ଠ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଟନ୍ତି । କୌଣସି କ୍ଷତ୍ରିୟର ଗୌରବ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳମଣ୍ଡନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବୀରବାଦ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଉଠିଛି । ପିତା ଦଶରଥଙ୍କ ସମସ୍ତ ନିବେଦନ ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ କାର୍ପଣ୍ୟତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ସେ ନିଜର ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇବାପାଇଁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ “ୟେ କୋଦଣ୍ଡେ ଯେବେ ଦେଇପାରୁ ଗୁଣ/ଜାଣିମା ତୋହର କେତେ ଅଛି ପ୍ରାଣ ।’’

ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମ ବିଜୟପୂର୍ବକ ବୈଷ୍ଣବ ଧନୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଜଳନ୍ତା ଅଗ୍ନିରେ ଜଳ ସଞ୍ଚାର ପରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସମସ୍ତ ଦର୍ପ ଦମ୍ଭ ଓ ଅହଙ୍କାରର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ଅନୁତାପ ଦଗ୍ଧ
ପାପକୁ ଛେଦନ ପାଇଁ ନିବେଦନ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବର ପ୍ରତିଶୋଧ ଅଗ୍ନିରେ ଜର୍ଜରିତ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ରରେ ଅନୁତାପର ସ୍ନିଗ୍ଧ ଶୀତଳ ଖେବୋକ୍ତିକୁ କବି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

“ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ପୁଂ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବଧକଲି
ଅହନ୍ତାୟେ ଅନେକ ମନିଷ୍ୟ ପାଇଲି ।’’

ବ୍ରାହ୍ମଣ କୁଳସମ୍ଭୂତ ପର୍ଶୁରାମ ଦୟା, କରୁଣା, ସେବା ଓ ସହନଶୀଳତାକୁ ବିସର୍ଜନ ଦେଇ ପ୍ରତିଶୋଧର ଅଗ୍ନିରେ ପୃଥବୀକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ଋଷି ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ ନିରୀହ ନର ରକ୍ତରେ ଧରଣୀକୁ ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି । ସେ ମହାପାପରୁ ମୁକ୍ତିପାଇଁ ସେ ଯୁକ୍ତକରରେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପାଖରେ ଭିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି ।

‘ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଗଲେ ମୋତେ ଲାଗିବ ଅବଶ୍ଯ ପାପ
ତୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମ ହର ମୋହର ତାପ।’

କରୁଣାନିଧାନ ଶ୍ରୀରାମ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ପରଲୋକ ପାପର ଛେଦନ କରିବା ସହ ତାଙ୍କର ନର-ରକ୍ତରଞ୍ଜିତ ଧନୁକୁ ଦୁଇଖଣ୍ଡ କରିଦେଇଛନ୍ତି । କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ଧୂମକେତୁ ଦାମ୍ଭିକ ପର୍ଶୁରାମ ପୁନଶ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମଣୋଚିତ କାରୁଣ୍ୟ ଓ ଶାନ୍ତ ଓ ଋଷିସୁଲଭ ଗୁଣାବଳୀରେ ମୂର୍ତ୍ତିମାନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଧରଣୀପୃଷ୍ଠରୁ ଧ୍ବଂସର ତାଣ୍ଡବଲୀଳାର ଅବସାନ ହୋଇ ଶାନ୍ତି ସହ ପର୍ଶୁରାମ ଚରିତ୍ରରେ ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂତ୍ରପାତ ହୋଇଅଛି ।

Question 4.
“ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାରେ କବିଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନାଶୈଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର । ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ ‘‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ କବିତାଟିର ଆଧାରରରେ କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ରର ବିଶ୍ଳେଷଣ କର ।
ଉ –
ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡରୁ ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟିର ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଅଛି । କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’ ଦାଣ୍ଡିବୃତ୍ତରେ ଲିଖ୍ । ଏହି ବୃତ୍ତର ଲକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ ଏହାର ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପାଦରେ ଏଗାରଠାରୁ ବାଇଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଛି । ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ସମାନ ନ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମିତ୍ରାକ୍ଷରର କବିତା ପରି ଏହାର ଦୁଇପାଦରେ ଏକ ପଦ ହୁଏ । ପାଦଦ୍ୱୟର ଶେଷ ଅକ୍ଷରରେ ମେଳ ରହିଥାଏ । ଗାୟକ ନିଜର ସୁବିଧା ଅନୁସାରେ ନିଜର ସ୍ୱରକୁ ଲମ୍ବାଇ କିମ୍ବା କମାଇ କରି ଯତିପାତ କରିଥାଏ । କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କର ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’ କବିତାଟି ‘ଜଗମୋହନ ହୋଇଥାଏ ।

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ କବିଙ୍କର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା, ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଚିତ୍ର ତଥା ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ଚିତ୍ର ଓ ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସକୁ କବି ଅତି ଚମତ୍କାର ଭାବରେ ଉକ୍ତ କବିତାଟିରେ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରାଇ ପାରିଛନ୍ତି ।

ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ପ୍ରଥା ଅନୁସାରେ ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଆନୁଗତ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ରାଜାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥା’ନ୍ତି । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦୁର୍ଜୟ ଶିବଧନୁକୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାଦ୍ଵାରା ତାଙ୍କର ଯଶଖ୍ୟାତି ଓ ବୀରତ୍ବ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀର ରାଜାମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନୁରକ୍ତ ତଥା ଅନୁଗତ କରିଦେଇଥିଲା । ତେଣୁ ଫେରନ୍ତା ବାଟରେ ରାଜାମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପହାରମାନ ପ୍ରଦାନ କରି ଉଚ୍ଛସିତ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଜଣାଇଥିଲେ । କବି ଏହି ଲୋକପ୍ରଚଳିତ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

“ମିଥିଳା କଟକରୁ ସେ ହୋଇଲେ ବାହାର
ବାଟେ ରାଜାମାନେ ଯେ ଦିଅନ୍ତି ଉପହାର ।’’

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦଶରଥ ବିଭିନ୍ନ ଅଶୁଭ ଶଙ୍କୁନମାନ ଦେଖୁ ବିଚଳିତ ହେବା ଯଥା ବାମ ନୟନର ସ୍ଫୁରଣ, ଶାଗୁଣା, ବିଲୁଆ ଓ କାକ ପ୍ରଭୃତି ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ଆଗମନ, ଧୂମକେତୁର ଆବିର୍ଭାବ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କିରଣ
ମୁହଁରେ ସ୍ଵୀକାର କରିଛନ୍ତି –

“ୟେର ଶଙ୍କୁନ ମାନ ଯେ ବିପରୀତ ଦିଶଇ
ମୋହର ମନକୁ ୟେ ଶୁଭ ନ ଆସଇ ।’’

କବିତାଟିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କବି ବଳରାମ ଦାସ ପଞ୍ଚମ-ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମଧ୍ଯ ସୁନ୍ଦର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗ କରି ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାଟିକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୋଚକ ତଥା ଶ୍ରୁତିମଧୁର କରିଛନ୍ତି । ଦଶରଥଙ୍କ ବିଶାଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ
ସମୁଦ୍ର ଜଳକୁ ଉଦରସ୍ତ କରିଦେଲାପରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ନିକଟରେ ରାଜାଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଅତି ନଗଣ୍ୟ ଥିଲେ । କବି ଏହି ବ୍ୟତିକ୍ରମକୁ ଚମତ୍କାର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗ କରି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

‘ସମୋଦ୍ରକୂଳେ କି ଅଗସ୍ତି ଆସି ହୋୟେ
ଦେଖୁଣ ସନ୍ୟହିଂ ଯେ କଲେ ମହାଭୟେ ।’’

ସେହିପରି କବି ମହାଯୋଦ୍ଧା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ କବି ପ୍ରଳୟ ଅଗ୍ନି ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରି ରାଜାଙ୍କର ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପୃଥ‌ିବୀ ସହ ତୁଳନା କରିବା ମଧ୍ୟ କବିଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଉପମା ପ୍ରୟୋଗର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଟେ ।
ରୋଚକ ଓ ରସପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦେଇ ଅଛି । ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ସୀତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ପଥ ଆଶଙ୍କା କବିବର ବିଚିତ୍ର ରସାନୁଭୂତିର ପରିଚୟ ଦିଏ । କବି ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଦେବୀ ସୀତାଙ୍କର ମାନସିକ ଅନ୍ତର୍ଦାହକୁ ପରିସ୍ଫୁଟନ୍ କରାଇ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି –

“କୋଦଣ୍ଡ ଆମଞ୍ଚନ୍ତେ ମୋତେ ବିଭାକଲା ।
ୟେବେ ତ ଯେ ଋଷି ଦିଅଇ ଶରାସନ
ଚାପ ଆମଞ୍ଜୁଲେ ଦେବ କନ୍ୟାଦାନ ।”

ମନସ୍ତତ୍ତ୍ଵକୁ ଅନୁସରଣ କରି ‘ତପସ୍ବିନୀ’ରେ ମଧ୍ୟ ପରିସ୍ଫୁଟନ କରିଛନ୍ତି –

‘‘ଦୂତମୁଖୁ ଶୁଣି ଏବେ ଅଶ୍ଵମେଧ କଥା
ଜାନକୀ ହୃଦୟେ ହେଲା ଆକସ୍ମିକ ବ୍ୟଥା ।
ଅଙ୍କେ ବସାଇଲେ ଆଣି ଦ୍ଵିତୀୟା ରମଣୀ ।’’

ଏହିଠାରେ ତ ଗୋଟିଏ କବିର ବର୍ଣ୍ଣନା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଚରମସୀମାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଥାଏ – ଯେଉଁଠି ତାହା ଉତ୍ତର ପିଢ଼ିକୁ ଯେପରି ରୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ ସେହିପରି ଚମତ୍କାର ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ଅଟେ ଯାହା ଆଗାମୀ ସ୍ରଷ୍ଟା ମାନସରେ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

Question 5.
ପଠିତ କବିତା ଅବଲମ୍ବନରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅହଙ୍କାରର ପତନ କିଭଳି ହୋଇଥିଲା ବର୍ଣ୍ଣନା କର । ଅଥବା, ଆଲୋଚ୍ୟ କବିତାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଅହମିକାରୂପୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିପରି ଅସ୍ତମିତ ହୋଇଥିଲା ଆଲୋଚନା କର ।
ଉ –
ଆଲୋଚ୍ୟ ‘ପର୍ଶୁରାମ ଭେଟ’’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାଟି ଭକ୍ତକବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ବିରଚିତ ‘ଜଗମୋହନ ରାମାୟଣ’’ର ଆଦ୍ୟକାଣ୍ଡର ଅଂଶବିଶେଷ ଅଟେ । ଏଠାରେ କବି କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳ-ନିସୂଦନ ମହାବୀର -ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଓ ଅହମିକା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛନ୍ତି । ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମ ମହର୍ଷି ଯମଦଗ୍ନି ଓ ରେଣୁକାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାଜ ସହସ୍ରାର୍ଜୁନ (କାର୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ) ତାଙ୍କ ପିତା ଯମଦଗ୍ନିଙ୍କୁ ଅନ୍ୟାୟ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିଧନ କରିଥିବାରୁ ପର୍ଶୁରାମ ସେହିଦିନଠାରୁ ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଗ୍ର ଓ ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ଏକବିଂଶବାର ଯୁଦ୍ଧଯାତ୍ରା କରି ସେ ସମୟର ପୃଥ‌ିବୀକୁ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଓ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲେ । ଧ୍ୟାନରତ ଥିଲେ ।

ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଅଯୋଧ୍ୟାରାଜ ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଥୁଳାରେ ଶିବଧନୁ ଭଗ୍ନକରି ଜନକନନ୍ଦିନୀ ପୁତ୍ରବଧୂଙ୍କ ସହ ଅଯୋଧ୍ୟା ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ଅବସରରେ ସିଦ୍ଧବନରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ବୀରତ୍ବର ବାଦ୍ୟରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଧ୍ୟାନଭଗ୍ନ ହୋଇଛି । ସମସ୍ତ ପୃଥ‌ିବୀକୁ ସେ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରି ଦେଇଛନ୍ତି । ପୁନର୍ବାର ବୀରତୁର ବାଦ୍ୟରେ ସେ ସ୍ତଚକିତ ହୋଇ ବିଚାର କରିଛନ୍ତି –

“ଆବର କ ବୀରେ ଅଛନ୍ତି ଦେହ ଘେନି
ବୀରନ୍ତ ମାରି ଶୂନ୍ଯ କଲଇ ମେଦିନୀ ।

ନିଜ ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାପାଇଁ ସେ କ୍ରୋଧରେ ଅନ୍ଧ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ସେ କ୍ଷତ୍ରୀୟ-ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ନିଜର କରବାକ-ରଞ୍ଜିତ କରିଛନ୍ତି । ଉଗ୍ର ଓ ଉଦଣ୍ଡ ମୂର୍ତ୍ତି ଧାରଣକରି ସେ ସମଗ୍ର ପୃଥ‌ିବୀକୁ ବୀରଶୂନ୍ୟ କରିବା ସହିତ ନରରକ୍ତରେ – ଧରଣୀକୁ ଜର୍ଜରିତ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ଅହମିକାର ପରିଚୟ ତାଙ୍କରି ନିଜସ୍ଵ ମତରେ ସେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

“ବୀରଦର୍ପ ଗଂଜନ ମୁଂ ବୀରଙ୍କର ନାଥ
ଯେ ବୀର ବୋଲିବ ଛେଦଇ ତାର ମାଆ’’।

କ୍ଷତ୍ରିୟ କୁଳର ବୀରତ୍ଵ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ । ତେଣୁ ବୀରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ବୀରବାଦ୍ୟ ଶୁଣି ସେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ପିତୃହତ୍ୟାର ପ୍ରତିଶୋଧ ବହ୍ନି ପୁନର୍ବାର ତାଙ୍କର ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହୋଇଉଠିଛି । ତେଣୁ ସେ ଧ୍ୟାନରତ-ମୃଗଚର୍ମ-ପରିହିତ ତୁଳସୀମାଳାଧାରୀ ବେଶରେ ଧନୁ ଓ କୋଠାର ଧାରଣ କରି ଉଗ୍ର ଓ ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ଦଶରଥଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଛନ୍ତି ।

ଦଶରଥଙ୍କ ସମସ୍ତ ଆଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ ଅନୁନୟ ବିନୟକୁ କର୍ଣପାତ ନକରି ସେ ପୁତ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବୀରତ୍ବର ପରୀକ୍ଷା ନେବାପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟଗ୍ର ଓ ଉଗ୍ର ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି । ମେରୁଠାରୁ ଗରୀୟାନ ଓ ବଜ୍ରଠାରୁ ଶକ୍ତ ଶିବଧନୁକୁ ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡ କରିଦେଇଥ‌ିବା ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ସେ ନିଜର ବୈଷ୍ଣବଧନୁରେ ଗୁଣଚାଳନା କରି ବୀରତ୍ଵର ପ୍ରମାଣ ଦେବାପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।

ମହାବୀର ଶ୍ରୀରାମ ବିନୟ ସହକାରେ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ଚରଣ ବନ୍ଦନା କରି ଉକ୍ତ ଆହ୍ୱାନକୁ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ପରମୂହୁର୍ତ୍ତରେ ସେ ସେହି ଦିବ୍ୟଧନୁରେ ଗୁଣ ଚାଳନା କରି ପର୍ଶୁରାମଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ ଚକିତ କରିଦେଇଛନ୍ତି । କବିଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନାରେ –

“ବାମ ଭୁଜେ ଧରି ନଦିଲେ ବାମପାଦ
ଗୁଣ ଦିଅନ୍ତେ ପ୍ରଶୁରାମ ହୋଇଲେ ତବଦ ।”

ମହାତେଜା ପର୍ଶୁରାମଙ୍କର ସେହି ମହାଶକ୍ତିଶାଳୀ ଧନୁକୁ ସେ ବାମହାତର ଖେଳପରି ସେଥୁରେ ଗୁଣ ଚଢ଼ାଇଛନ୍ତି । ଅପକର୍ମକୁ ସେ ରୋମନ୍ଥନ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରତିଶୋଧପରାୟଣ ହୋଇ ସେ ନର-ରକ୍ତରେ ଧରାରଞ୍ଜିତ କରି ଧରଣୀକୁ ହାହାକାରମୟ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ତେଣୁ ସେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ନିଜର ଅପକର୍ମ ଓ ପାପଭାରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ପରଲୋକକୁ ଧନୁଚାଳନା ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଛନ୍ତି । ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ ଶୀଳ ଓ ବିନମ୍ର ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ବୀରତ୍ଵ ନିକଟରେ ଉଗ୍ର ଉଦ୍ଦଣ୍ଡ ପର୍ଶୁରାମଙ୍କ ସମସ୍ତ ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଓ ଅହମିକାର ଅବସାନ ହୋଇଛି । ତାଙ୍କର ଅହଂକାରରୂପୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତାଚଳଗାମୀହେବା ସହ ସେ ହୋଇ ସ୍ୱସ୍ଥାନ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଛନ୍ତି ।

କଠିନ ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଓ ସୂଚନା:

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Odia Solutions Chapter 1 ଇତିହାସ Textbook Exercise Questions and Answers.

CHSE Odisha Class 12 Odia Chapter 1 ଇତିହାସ Question Answer

ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକସ୍ଥ ପ୍ରଶ୍ନବଳୀର ଉତ୍ତର

(କ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।

Question ୧।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
(ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଲାଭ, ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ, ଅନ୍ତଦୃଷ୍ଟି, ଈଶ୍ଵର ଚିନ୍ତା)
Answer:
ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ଓ ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି ?
(ପ୍ରଥମ, ଦ୍ଵିତୀୟ, ତୃତୀୟ, ଚତୁର୍ଥ)
Answer:
ପ୍ରଥମ

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
(ଏକ ଶ୍ରେଣୀ, ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀ, ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ, ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ)
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ

Question ୪।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସାଙ୍ଗରେ କାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
(ମନୁଷ୍ୟ, ଈଶ୍ବର, ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ)
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ

Question ୫।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହେ ନାହିଁ ?
(ବର୍ତ୍ତମାନ, ଅନନ୍ତ ଅତୀତ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ବୈଷୟିକ)
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ

Question ୬।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
(ନରକଙ୍କାଳ, ଦୁଃଖ, ମନ, ପୃଥୁବୀ)
Answer:
ନରକଙ୍କାଳ

Question ୭।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
(ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ, ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ, ଭୂଦାନ ଆନ୍ଦୋଳନ)
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ

Question ୮।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ କେଉଁ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
(ସାଂପ୍ରତିକ, ଅତୀତ, ଭାବାନ୍ତର, କାଳାନ୍ତର)
Answer:
ଅତୀତ

Question ୯।
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
(ସତ୍ୟ, ମିଥ୍ୟା, ପାପ, ପୁଣ୍ୟ)
Answer:
ସତ୍ୟ

Question ୧୦ ।
ମଣିଷ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ?
(ଏକ, ଦୁଇ, ଭିନ୍ନ, ବିଭିନ୍ନ)
Answer:
ଏକ

Question ୧୧ ।
ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା _________ ଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।
(ଭାବ, ଅର୍ଥ, କାମ, ମୋକ୍ଷ )
Answer:
ଅର୍ଥ

Question ୧୨ ।
ସମାଜର ସମସ୍ତ ବ୍ୟାପାର କାହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ?
(ଇତିହାସ, ପୁରାଣ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୧୩ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
(ଆତ୍ମଜୀବନୀ, ଜୀବନ ଚରିତ, ଆତ୍ମଲିପି, ଜୀବନାୟନ)
Answer:
ଜୀବନ ଚରିତ

Question ୧୪ ।
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ କେଉଁ ଗଳ୍ପ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ?
(ଆଈମା ଗଛ, ଅସୁର ଅସୁରୁଣୀ ଗଳ୍ପ, ଗାଲଗଳ୍ପ, ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ)
Answer:
ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ

Question ୧୫ ।
ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶରେ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣନାବେଳେ କାହାର ମାତ୍ରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକ ?
(ଭାବନା, କଳ୍ପନା, ସ୍ଵପ୍ନ, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
କଳ୍ପନା

Question ୧୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ?
(ଧର୍ମ, ଚିକିତ୍ସା, କାବ୍ୟ, ନାଟ୍ୟ)
Answer:
ଧର୍ମ

୧୭ । ଇତିହାସକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର _________ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
(କଳ୍ପନା, ସମଷ୍ଟି, ପୁରାଣ, ବର୍ଣ୍ଣନା)
Answer:
ସମଷ୍ଟି

Question ୧୮ ।
ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ କ’ଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
(ସୌସାଦୃଶ୍ୟ, ତୁଳନା, ବିଚାର, ବାସ୍ତବତା)
Answer:
ସୌସାଦୃଶ୍ୟ

Question ୧୯ ।
କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ମଣିଷ ପାଇଁ ଅଧୂକ ଉପଯୋଗୀ ?
(ଉପଦେଶାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା, କାଳ୍ପନିକ ଶିକ୍ଷା, ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା )
Answer:
ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା

Question ୨୦ ।
‘ପତନ’ କଥାଟି କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମସ୍ତକରେ ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
( ଅହଙ୍କାରୀ, ମିଥ୍ୟାବାଦୀ, ସତ୍ୟବାଦୀ, କାଳ୍ପନିକ)
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀ

Question ୨୧ ।
କେଉଁ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
(ଧାର୍ମିକ, ବିଶ୍ଵାସୀ, ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ, ପାରଦର୍ଶୀ)
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ

Question ୨୨ ।
କାହାକୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
(ବେଦ, ଇତିହାସ, ବାଇବେଲ, କୋରାନ)
Answer:
ଇତିହାସ

Question ୨୩ ।
ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ ପାଇଁ କାହାକୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି?
(ଈଶ୍ଵର, ପରମପିତା, ମହାପୁରୁଷ, ଅସୁର)
Answer:
ମହାପୁରୁଷ

Question ୨୪ ।
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର କେଉଁ ରୂପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
(ପିତା, ମାତା, ଭ୍ରାତା, ଦାତା)
Answer:
ପିତା

Question ୨୫ ।
କାହାର କାର୍ଯ୍ୟ କଦାପି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିବ ନାହିଁ ?
(ବିଧାତା, ଜନତା, ଲୋକତନ୍ତ୍ର, ଗଣତନ୍ତ୍ର)
Answer:
ବିଧାତା

Question ୨୬ ।
ବିଧାତା କାହାକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ?
(ଯୋଗ୍ୟଲୋକ, ନିରକ୍ଷର, ସ୍ବାକ୍ଷର, ଅଯୋଗ୍ୟ ଲୋକ)
Answer:
ଯୋଗ୍ୟଲୋକ

Question ୨୭ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କେଉଁ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ?
(ସରଳ, ବିକୃତ, ଅବସନ୍ନ, ନିଜସ୍ଵ )
Answer:
ବିକୃତ

(ଖ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ ।
(ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୧ ନମ୍ବର ।)

Question ୧।
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ କେତେ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ
Answer:
ସଂସାରରେ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।

Question ୨।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ।

Question ୩।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ପୃଥ‌ିବୀର କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣର ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୪।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ, ଚିନ୍ତାଶୀଳ ।

Question ୫।
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୬।
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ କାହାର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ପତୁଷ୍ୟତର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୭ ।
ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି କାହା ପ୍ରଭାବରେ ସଂସାଧୂ ହେଉଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତତ୍ତ୍ବନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧ୍ୟ ହେଉଛି ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତିକୃତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି ।

Question ୯ ।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ କିପରି ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ‘ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯକ୍ରିୟାଶୀଳ ।

Question ୧୦ ।
ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ କାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଯାହାର ମନ ନିତ୍ୟକ୍ରିୟାଶୀଳ, ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୧୧ ।
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ କାହାର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ?
Answer:
ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବର ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ।

Question ୧୨ ।
କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ଅତୀତ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ମଣିଷ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହାକିଛି ଆମର ନୟନଗୋଚର ହୁଏ, ସମସ୍ତେ କାହାର ସନ୍ତାନ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମର ନୟନଗୋଚର ହେଉଥିବା ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ।

Question ୧୪ ।
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କ’ଣ ଦେଖିବ ?
Answer:
ପାଦମୂଳରୁ ନିମ୍ନ ଦେଶକୁ ଅବତରଣ କଲେ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ।

Question ୧୫।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି କ’ଣ ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୬ ।
କେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃଦ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କରି ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୁଏ ।

Question ୧୮।
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ କାହାର ସୃଷ୍ଟି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତ ଓ ମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତିର ସୃଷ୍ଟି ।

Question ୧୯ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର କ’ଣ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜ ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୨୦ ।
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତରେ ସକଳ ବସ୍ତୁର କ’ଣ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଜଗତର ସକଳ ବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୧ ।
କାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ?
Answer:
ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତି ଯାହା ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ, ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ ।

Question ୨୨ ।
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଘଟିଲେ ତାହାର ବିନାଶ ନିଶ୍ଚୟ ହେବ ।

Question ୨୩ ।
କ’ଣ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୨୪ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବିଷୟ ଆଲୋଚନା କଲେ ଆମ୍ଭେମାନେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ବା ମାନବ ଜାତିର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେଉ ।

Question ୨୫ ।
ମାନବ ଜୀବନରେ କ’ଣ ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ମାନବ ଜୀବନରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟନାର ସମଷ୍ଟି ଛଡ଼ା ଆଉ ଅଧିକ କିଛି ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨୬ ।
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ଥୂଳଦୃଷ୍ଟି ମାନବ ନିକଟରେ ଜଗତଟା କେବଳ ବିରୁଦ୍ଧ ଭାବପୂର୍ଣ୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୮ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ଜଣ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୨୯ ।
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ତା’ର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୩୦ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ କେଉଁ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜୀବନଚରିତ ଆଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଉ ।

Question ୩୧ ।
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର କ’ଣ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ?
Answer:
ଜାତିର ଇତିହାସକୁ ସେଇ ଜାତିର ଜୀବନଚରିତ ବୋଲା ଯାଇପାରେ ।

Question ୩୨ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ କାହା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି ।

Question ୩୩ ।
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର କ’ଣ ନ ଥିଲା ?
Answer:
ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ଥିତ୍ଵ ନ ଥିଲା ।

Question ୩୪ ।
କେଉଁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ?
Answer:
ହିନ୍ଦୁ ଜାତି କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ ଭାବରେ ଖ୍ୟାତ ।

Question ୩୫ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କାହାର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀରପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ।

Question ୩୬ ।
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର କ’ଣ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ମନ୍ଦିର ଗୃହରେ ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ଲିଖିତ ହୋଇରହିଛି ।

Question ୩୭ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ କିପରି ଓ କାହାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ।

Question ୩୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ହୋଇଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ କାହା ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ?
Answer:
ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲିଖିତ ହେଉ ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

Question ୪୦ ।
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ?
Answer:
ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ ।

Question ୪୧ ।
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ବିପରୀତ ପଥରେ ଗମନ କଲେ କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୪୨ ।
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ କେଉଁ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଗତ ହୋଇ ରହିଛି ?
Answer:
ଅହଙ୍କାରୀର ମସ୍ତକରେ ‘ପତନ’ କଥା ଉଜ୍ଜ୍ବଳାକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଅଛି ।

Question ୪୩ ।
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ କ’ଣ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ‘ଧର୍ମର ଜୟ, ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଘୋଷଣା କରିଅଛି ।

Question ୪୪ ।
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ବାସୀ ହୁଏ ।

Question ୪୫ ।
ଇତିହାସକୁ କେଉଁ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ଇତିହାସକୁ ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁ ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ।

Question ୪୭ ।
କେଉଁମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚି ଜ୍ଞାନଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ?
Answer:
ଯେଉଁ ମହିମାନ୍ଵିତ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦେହପାତ କରି ଯାଇଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ କିଞ୍ଚିତ୍

Question ୪୮।
କିଏ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ?
Answer:
ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ଭବିଷ୍ୟତର ପିତାରୂପେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ।

Question ୪୯ ।
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କ’ଣ ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୫୦ ।
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି କୁଆଡ଼େ ?
Answer:
ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ତା’ର ଗତି ରସାତଳକୁ ।

Question ୫୧ ।
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥ‌ିବା ଲୋକକୁ କ’ଣ ଦିଅନ୍ତି ?
Answer:
ବିଧାତା ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ଲୋକକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ।

Question ୫୨ ।
କେଉଁ ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୫୩ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ନିକଟ ସମ୍ପର୍କ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର ଅନୁରାଗର କାରଣ ।

Question ୫୪ ।
ମନୁଷ୍ୟର କେଉଁ ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଜାତି ସଙ୍ଗେ ଅନୁରାଗର ଅଭାବକୁ ଦୋଷ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୫୫ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ ।

Question ୫୬ ।
କ’ଣ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷଭାବ ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୭ ।
କ’ଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି ଉନ୍ନତି ଲାଭର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସହାୟ ।

Question ୫୮ ।
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କ’ଣ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତି କେବଳ ସ୍ମୃତି ବା ବାକ୍ୟମାତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ କଲେ କିଛି ଫଳ ଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୫୯ ।
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ କାହା ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଈଶ୍ବର ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ଦେଶକୁ ଏହି ବିକୃତ ଅନୁରାଗ ହସ୍ତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରନ୍ତୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

(ଗ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ : ଦୁଇଟି ବାକ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ଲେଖ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୨ ନମ୍ବର ।
ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବା ବିଷୟରେ ପ୍ରୟାସ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।

Question ୨।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ ବସ୍ତୁର କେଉଁ ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସ୍ଥାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ?
Answer:
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଠାରେ କି ପ୍ରଣାଳୀ ବା ତାହାର ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହେବ, ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟକ ଚିନ୍ତା ସୂତ୍ରରେ କେଉଁ ବସ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟସ୍ଥ ହେଲା ବା କିପରି ସ୍ଥାନପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ ।

Question ୩ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ଵାରା ପୃଥ‌ିବୀର କ’ଣ ସଂସାଧୂ ହୁଏ ?
Answer:
ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୃଥ‌ିବୀର ନାନାବିଧ ଉନ୍ନତି ସଂସାଧୂ ହୁଏ ।

Question ୪।
ମନୁଷ୍ୟତ୍ଵର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳତା ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟି ବା ତର୍‌ନିରୂପଣ ପ୍ରୟାସ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୫।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ କ’ଣ ବୁଝାଯାଏ ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ନିକ୍ଷେପ କଲେ, ‘ମନୁଷ୍ୟ ଯେ ଅନନ୍ତ ଦେବଙ୍କର ପ୍ରତିକୃତି’ ବୋଲି ବୁଝାଯାଏ ।

Question ୬ ।
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା କାହା ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ।

Question ୭ ।
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ କ’ଣ ହେବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ସମ୍ବନ୍ଧ ବିଚ୍ଛନ୍ନ ହେଲେ ମାନବ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ କିଛି ରହିବ ନାହିଁ ।

Question ୮।
ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁଠିକୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ପତୁଷ୍ୟତର ନର୍ମଦେବପୁ ଅବତରଣ କଲେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ।

Question ୯।
ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ କାହିଁକି ପତିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ରାଶି ରାଶି ନର ଦେହ ପତିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୧୦ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ କ’ଣ ହୁଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ସ୍ମରଣ କଲେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଏ ।

Question ୧୧ ।
କେଉଁ କଥା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ?
Answer:
ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ବାର୍ତ୍ତା ଶ୍ରବଣ କଲେ ପ୍ରାଣ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼େ ।

Question ୧୨ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା କାହାର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷୀଭୂତ ବିପ୍ଳବରାଶି ଛଡ଼ା ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।

Question ୧୩ ।
ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ କ’ଣ ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମଗ୍ର ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିର ରକ୍ତମାଂସରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବୋନ୍ନତି ଉଭୂତ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୪ ।
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର କ’ଣ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀର ସକଳପ୍ରକାର ଅବସ୍ଥାର ଚିହ୍ନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀର ଜୀବରାଶିର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
କେଉଁଠାରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୬ ।
ଜଗତର ଘୋର ପରିବର୍ତ୍ତନରାଶି ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଅବସ୍ଥିତି କରୁଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ଥ‌ିବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
କାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ?
Answer:
କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।

Question ୧୮।
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ଯରେ କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ, କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ବିରୋଧ ଯାହାର, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ, ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗିଅଛି ।

Question ୧୯ ।
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଗତି କେଉଁଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଓ ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୨୦ ।
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି କେଉଁ ନିୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେଉଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ସମସ୍ତ ମଣିଷମାନଙ୍କର ଗତି ଏକ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଅଛି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ।

Question ୨୧ ।
ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ କିଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ?
Answer:
ବିରୋଧ ମଧ୍ୟରେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରେ ।

Question ୨୨ ।
ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ କ’ଣ ?
Answer:
ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜା ଓ ଦୀନହୀନ କୃଷକ ଉଭୟେ ସମାଜର ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ଉଭୟେ ସମାଜର ଉନ୍ନତିରେ ସହଯୋଗୀ ।

Question ୨୩ ।
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ କ’ଣ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ?
Answer:
ମାନବ ସମାଜ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

Question ୨୪ ।
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କ’ଣ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକରି ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ କହିଛନ୍ତି, ‘ପ୍ରଚଳିତ ଇତିହାସମାନ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ତୁଲ୍ୟ ।’’

Question ୨୫ ।
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସା ଶାସ୍ତ୍ରରେ କାହାର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ସମାବେଶ ଦେଖାଯାଏ ।

Question ୨୬ ।
ପ୍ରାଚୀନ କେଉଁ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ବାଇବେଲ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ଭଳି ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟରେ ପରିପୂର୍ଣ ।

Question ୨୭ ।
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ କେଉଁଠାରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ଦେଶ ଓ କାଳର ଇତିହାସ ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଅକ୍ଷରରେ ଲିଖିତ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୮ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ କେଉଁ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗର ଇତିହାସରେ ଜାତିସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି ।

Question ୨୯ ।
ପାଠକ କାହା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ?
Answer:
ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରେ, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ।

Question ୩୦ ।
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ କାହାର ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ?
Answer:
ଇତିହାସରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ଘଟଣାର ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ନିୟମ ବା ନିୟନ୍ତାଙ୍କ ହସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି ।

Question ୩୧ ।
କେଉଁଠି ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କଲେ ଏବଂ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହେଲେ, ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩୨ ।
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଷିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ରରେ କ’ଣ ଦେଖି ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ?
Answer:
ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସ ବର୍ଣ୍ଣିତ ସକଳ ପ୍ରକାର ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନର ଏବଂ ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

Question ୩୩ ।
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ କ’ଣ ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ?
Answer:
ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ଇତିହାସରୁ ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କିପରି ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ଅନୁଭବ କରିପାରିବେ ।

Question ୩୪ ।
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ କିପରି କାଳାତିପାତ କରୁଥୁଲା ?
Answer:
ପ୍ରାଥମିକ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାରେ ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହ୍ୟକରି, ଅପକ୍ବ ମାଂସ, ଫଳମୂଳ ଆହାର କରି କାଳାତିପାତ କରୁଥିଲା ।

Question ୩୫ ।
ସୁ-ସନ୍ତାନ ଓ ସୁ-ପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି, ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ।

Question ୩୬ ।
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କାହା ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ?
Answer:
ଅଯୋଗ୍ୟ ଜାତିର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୩୭ ।
କେଉଁ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପତନ ହେଲେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ଭାରତର ପତନ ହେଲେ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ମାନବ ଜାତିର କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ ।

Question ୩୮ ।
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷାକରି ପାରିଲା ନାହିଁ ତାକୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ କେଉଁ ଦେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ?
Answer:
ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲା ନାହିଁ ତା’କୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି ।

Question ୩୯ ।
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ ସେତେବେଳେ କାହାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ?
Answer:
ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ, ସେତେବେଳେ ନବ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ ।

Question ୪୦ ।
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କିଏ ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୪୧ ।
ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ।

Question ୪୨ ।
କାହାକୁ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ?
Answer:
ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ ହରାଇ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରି ନ ପାରେ ।

Question ୪୩ ।
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥ‌ିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର କ’ଣ କରିପାରେ ନାହିଁ ?
Answer:
ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦରେ ଦିନ କଟାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜର ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି ରକ୍ଷା କରିପାରେ ନାହିଁ ।

Question ୪୪ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ କେଉଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ?
Answer:
ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

Question ୪୫ ।
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହେଉଛି, ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବା ।

Question ୪୬ ।
କେଉଁଥୁରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଭାବରୁ ହୃଦୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସର୍ବତୋଭାବେ ବିଧେୟ ।

Question ୪୭ ।
କ’ଣ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ; ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏନାହିଁ ?
Answer:
ସଂକୀର୍ଣ୍ଣତା ଓ ପରଜାତି ବିଦ୍ବେଷ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିଦିଏ, ଅନ୍ୟ ଜାତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ ।

(ଘ) ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ତିରିଶି ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଉତ୍ତର ଦିଅ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୩ ନମ୍ବର । ଲେଖା ଓ ଲେଖକଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ ୧ ନମ୍ବର ଓ ଉତ୍ତର ପାଇଁ ୨ ନମ୍ବର ରହିବ ।

ବିଷୟ – ଇତିହାସ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ – ବିଶ୍ବନାଥ କର ।

Question ୧ ।
ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ କ’ଣ କରନ୍ତି, କ’ଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟ ବା ସାଧାରଣ ମଣିଷ ଭାବରେ ପରିଚିତ କରାଇଛନ୍ତି । ସେହି ଏକ ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପୃଥ‌ିବୀର ନାନା ବସ୍ତୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ସମ୍ଭୋଗ କରନ୍ତି । ଅପର ପକ୍ଷରେ ସେମାନେ କୌଣସି ବସ୍ତୁର ତତ୍ତ୍ଵ ନିରୂପଣ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।

Question ୨ ।
ଅପର ଶ୍ରେଣୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କରେ ପରିଚୟ ଦିଅ ।
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ମତରେ ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମଣିଷମାନେ ଅସାଧାରଣ, ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହିମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହାର ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ କେଉଁ ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ?
Answer:
ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟର ମନ ନିତ୍ଯ କ୍ରିୟାଶୀଳ । ଅନନ୍ତ ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗେ ତାହାର ନିତ୍ୟ ଯୋଗ ରହିଅଛି । କାରଣ ସେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଜୀବ ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ରଖିଥାଏ । ଏହି ସମ୍ବନ୍ଧରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହେଲେ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥ ମନୁଷ୍ୟ ଅନନ୍ତ ଅତୀତ ଓ ଅନନ୍ତ ଭବିଷ୍ୟତ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜୀବନର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ରହେ ନାହିଁ ।

Question ୪ ।
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି କ’ଣ ?
Answer:
ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ବା ବର୍ତ୍ତମାନର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ହେଉଛି, ତାହାର ପାଦମୂଳରୁ ଯେତେ ନିମ୍ନଦେଶକୁ ଅବତରଣ କରିବ, ସେତେ ନରକଙ୍କାଳ ଦେଖିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ, କେତେ ରାଶି ରାଶି ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ଅକଳନୀୟ ନରଦେହର ପତିତ ରାଶି ହେଉଛି ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମାନବ ସମାଜର ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

Question ୫ ।
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ କାହିଁକି ସ୍ତମ୍ଭତ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ଫରାସୀ ରାଷ୍ଟ୍ରବିପ୍ଳବ କଥା ଶ୍ରବଣ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମିତ ହୋଇଯାଏ, କାରଣ ଏହି ବିପ୍ଲବରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀ ବିନାଶ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହିପରି ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବର ବିବରଣ ଲିଖିତ ରହିଥ‌ିବାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ହୃଦୟ ଓ ମନ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯାଏ ।

Question ୬ |
ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବ ମୂଳରେ କେଉଁ ନିରୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ?
Answer:
କେବଳ ମାନବର ପ୍ରକୃତ ଉନ୍ନତିର ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ସମ୍ବନ୍ଧ ରହିଛି, ସୁତରାଂ ତାହାର ବିଲୋପ ଅସମ୍ଭବ । କେବଳ ସତ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ଯେ ବିରୋଧ କରେ, ତାହାର ବିନାଶ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ୟାପାର ଚିରକାଳ ଲାଗି ରହିଛି । ସକଳ ପ୍ରକାର ବିପ୍ଳବର ମୂଳରେ ଏହି ନିଗୂଢ଼ କାରଣ ବିଦ୍ୟମାନ ।

Question ୭ |
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ କିପରି ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଗ୍ନିକଣା ତୁଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନିଭୃତ ହୃଦୟର ଚିନ୍ତା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟିକରେ ଏବଂ ତାହାଦ୍ୱାରା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ତୁଲ୍ୟ ଭସ୍ମୀଭୂତ ହୋଇଯାଏ । କେବଳ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି ପୂର୍ବପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

Question ୮ |
ପ୍ରକୃତ ରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କିପରି ଗଠିତ ହୁଏ ?
Answer:
ପ୍ରକୃତରୂପେ ମାନବ ଜୀବନ କେତେବେଳେ ଆଲୋକ, କେତେବେଳେ ଅନ୍ଧକାର, କେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ହାସ୍ୟଧ୍ବନି, କେତେବେଳେ ବା ମର୍ମଭେଦୀ ହାହାକାର, ଏହିପରି ପରସ୍ପର ବିରୁଦ୍ଧ ଓ ପ୍ରତିକୂଳ ଅବସ୍ଥା ଭିତରେ ଗଠିତ ହୁଏ ।

Question ୯ ।
ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ସମାଜ ଜୀବନ କିପରି ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ?
Answer:
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ନାନା ଘଟଣା, ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ସାରଭୂତ ଜୀବନଟି ଉନ୍ନତ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାଏ । ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ନାନା ଘଟନା ଓ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତତର ଅବସ୍ଥାକୁ ନୀତ ହୁଏ ।

Question ୧୦ ।
କ’ଣ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ କିପରି ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ସଭ୍ୟତା ଲାଭ କରିଅଛି, ଏକଥା ବୁଝିବା ପାଇଁ ଗୋଟାକେତେ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ଗୋଟିଏ ଅଧେ ବିଶେଷ ଜାତିର ସ୍ଥୂଳବିବରଣ ପାଠ କଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ । ଯେଉଁଥିରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତରେ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

Question ୧୧।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କ’ଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ?
Answer:
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରେ କେବଳ କେତେଗୁଡ଼ିଏ କ୍ଷମତାଶାଳୀ ବୀର ପୁରୁଷଙ୍କର କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି । ସେହି ବୀରମାନେ ଦେବତା ବା ଦେବ ଅଂଶରେ ଜାତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅଲୌକିକ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।

Question ୧୨ ।
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ କେଉଁଠାରୁ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଅଛନ୍ତି ?
Answer:
ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ସାହିତ୍ୟର ନାନା ବିଭାଗରୁ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ କୀର୍ତ୍ତି, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରୁ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଗୋଟିଏ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ

Question ୧୩ ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ କିପରି ?
Answer:
ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତିହାସ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗଅଛି । ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଅଛି ।

Question ୧୪ ।
କେଉଁଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ବ ବିନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟ ବୈଷମ୍ୟରହିତ ଭୂମି ଉପରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ, ଆପଣା ଭିତରେ ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ଏବଂ ସେଠାରେ ଦେଶ ଓ କାଳର ଦୂରତ୍ଵ ବିନଷ୍ଟ ହୁଏ ।

Question ୧୫ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ନିଜ ଜୀବନର କେଉଁ ବ୍ୟାପାର ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପଠନ ସମୟରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ସେହି ସମୟରେ ଅତୀତର ସୁଖଦୁଃଖ, ହର୍ଷବିଷାଦ, ଭୟ ବିଭୀଷିକା, ସାହସ ଓ ବିକ୍ରମ, ଜୀବନ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠେ ଏବଂ ତାହା ନିଜ ଜୀବନର ବ୍ୟାପାର ତୁଲ୍ୟ

Question ୧୬ ।
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ କାହାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶର ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଠିଆ ହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଆପଣା ଭିତରେ ସମସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଦର୍ଶନ କରିଥାଏ । ସେ ସର୍ବତ୍ର ସର୍ବମଙ୍ଗଳମୟ ବିଧାତାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ସ୍ତମ୍ବିତ ଓ ମୋହିତ ହୁଏ ।

Question ୧୭ ।
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ ପ୍ରାଣ କିପରି ପୁଲକିତ ହୁଏ ?
Answer:
ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ୱାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ବାସ ତିରୋହିତ ହୋଇ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ସର୍ବତ୍ର ସତ୍ୟର ଜୟ, ମଙ୍ଗଳର ଜୟ, ପୁଣ୍ୟର ଜୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କରି ପ୍ରାଣ ଆଶା ଓ ବିଶ୍ୱାସରେ ପୁଲକିତ ହୁଏ ।

Question ୧୮ ।
କ’ଣ ନ କଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ?
Answer:
ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିଯିବା ପିତାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସଙ୍ଗେ ସ୍ତ୍ରୋପାର୍ଜିତ ସମ୍ପତ୍ତି ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ତାହା ନକଲେ ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କୁ କର୍ଭବ୍ୟ ଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧ ଭୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।

Question ୧୯ ।
ମନୁଷ୍ୟ ସ୍ଵଭାବ କିପରି ବୋଲି ଲେଖକ କହିଛନ୍ତି ?
Answer:
ମନୁଷ୍ୟର ସ୍ବଭାବ ହେଉଛି, ସେ ନିଜେ ହୀନତା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର ମହତ୍ତ୍ବ ଦେଖିପାରେ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଆପଣା ମଧ୍ୟରେ ଗୌରବର ବିଷୟ କିଛି ନ ଥିଲେ, ସେ ପୂର୍ବ ଗୌରବର ଆସ୍ଫାଳନଦ୍ୱାରା ହୃଦୟକୁ କିଞ୍ଚିତ୍ ଆଶ୍ୱସ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରେ ।

(ଙ) ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଦେବାକୁ ହେବ । ପ୍ରଶ୍ନର ମୂଲ୍ୟ ୫ ନମ୍ବର ।

Question ୧ ।
‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧରୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବର୍ଷିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥ୍ପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣା ଘଟିଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ, ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଜୀବନର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ଠିକ୍ ସେହିପରି ମାନବ ସମାଜର ବିଷୟ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ସେହି ସମାଜର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, କେବଳ ରାଜବଂଶର ବିବରଣ ବା ବିଶେଷ ଜାତିର ବିବରଣ ପାଠ କଲେ, ତାହା ଇତିହାସ ହେବ ନାହିଁ । ସେଭଳି ଇତିହାସକୁ ଗଭୀରତାଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ୍ୟଗଳ୍ପ ବୋଲି ସେ ସୂଚାଇ ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ବସ୍ତୁର ଅସ୍ତିତ୍ବ ନଥିଲା । ଭାରତ ଭଳି କୌଣସି ଜାତିର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଇତିହାସ ରଚନା କରି ନ ଥିଲେ । ମାତ୍ର ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ, ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର, ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ

ସେହି ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ରହିଥିଲା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମନୀଷାବଳରେ ଉପରୋକ୍ତ ବିଭାଗରୁ ଇତିହାସର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କଲେ ବି ଏହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେସବୁର ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । ଏଥୁରେ ମାନବ ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରର ଯୋଗ ଅଛି । ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଏଥ‌ିରେ ରହିଛି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଇତିହାସର ବିଭାଗୀକରଣ କରି, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମକରଣ

କେବଳ ଇତିହାସ ରଚନା ନୁହେଁ, ଇତିହାସ ପଠନର ମହତ୍ତ୍ବ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସ ଯେପରି ଲିଖିତ ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ‘ପାଠକ ଯେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍ଗେ ଏବଂ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଗେ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କ ବିସ୍ମୃତ ହୋଇ ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ।’’

ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । ଏହା ଶିକ୍ଷା ପକ୍ଷରେ କେତେ ଉପଯୋଗୀ, ତାହା ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଲୋକହିଁ ଜାଣିପାରିବେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତି ବା ଜାତିର କାହିଁକି ଅଧଃପତନ ହେଲା, ସେଥୁରୁ ଇତିହାସ ପାଠକ ଅଧଃପତନର କାରଣକୁ ଠିକ୍ ରୂପେ ବୁଝିପାରିବ । ସୁତରାଂ ଉନ୍ନତିର ଯେ କ୍ରମ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନରେ ବା ଜାତିଗତ ଜୀବନରେ ରହିଛି, ସକଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଜାତି ପକ୍ଷରେ ସେହି କ୍ରମ ରହିବ ।

ଇତିହାସରୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାଣିପାରୁ, ଆମେ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଭୋଗ କରୁଛେ, ତାହାରି କର୍ଷା ଆମେ ନୋହୁଁ । କେତେ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେଥ‌ିପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର ଉପଯୁକ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରବନ୍ଧର ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ଜାଣିପାରୁ, ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ଯାହା, ତାହାର କଦାପି ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯୋଗ୍ୟତା ଦେଖି ଭଗବାନ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।

ବାସ୍ତବରେ ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି, ନିଜର ସ୍ବାଭିମାନକୁ ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଛନ୍ତି ।

Question ୨ ।
‘‘ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ’’ ପଠିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଅବଲମ୍ବନରେ ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ କରଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ଇତିହାସ । ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା ଥୁଲା ବିରଳ, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥ ନିଜସ୍ବ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଥିଲେ ଏକ ଦିବ୍ୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ବିଚାର ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପାରମ୍ପରିକ ରୀତିରେ ରଚନା କରାଯାଉଥ‌ିବା ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା କେତେକ ବିଶେଷ ବଂଶାବଳୀକୁ ନେଇ ରଚନା କରାଯାଇଥିବା ବିବରଣୀକୁ ଯଥାର୍ଥ ଇତିହାସ ବୋଲି ବିଚାର କରିନାହାନ୍ତି । ଯେଉଁ ରଚନାରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ସକଳ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଷୟର ସମାବେଶ ଥାଏ ତାହାହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥରେ ଇତିହାସର ବିଶେଷତା, ସଂସାରର ସ୍ଥିର ସତ୍ୟ ହିଁ ଉନ୍ନତ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସର ଉପାଦେୟତା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସ ଆମକୁ ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ, ତାହା ଅନ୍ୟ କାହାଠାରୁ ମିଳି ନ ଥାଏ । ଇତିହାସ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆଧାର । ଦୁନିଆରେ ଯାହା ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁ ତାହାର କେବେ ବିନାଶ ହୁଏ ନାହିଁ । ମାନବ ସମାଜ ଯେ କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତି କରିଚାଲିଛି, ସେଥୁରୁ ସେ କେବେହେଲେ ବିଚ୍ୟୁତ ହେବ ନାହିଁ । ସମାଜ ଯେ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଆଗେଇ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି ଏଥ‌ିରେ ଦ୍ବିମତ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଦେଖୁଲେ ଜଣାଯିବ, ଯେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେବ; ସେ ସେଥିରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବ । ଯେଉଁ ଜାତି ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା, ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ’ ହେବ ।

ମାତ୍ର ତାହାର ସଞ୍ଚତ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ କେବେହେଲେ ନଷ୍ଟ ହେବ ନାହିଁ । ବରଂ ତାହା ଯୋଗ୍ୟତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ । ଏହାକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ପତନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ରୋମ ଓ ଭାରତ ଯାହା ରକ୍ଷା କରିପାରିଲେ ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲେ । ବିଧାତା ଯାହା ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ହେବ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି କାହାକୁ ବିଧାତା ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ଅନୁସରଣ ନ କରି ଯିଏ କେବଳ ଭୋଗ, ବିଳାସ, ଆମୋଦ ଓ ଆଳସ୍ୟର ଦିନ କଟାଏ, ସେଭଳି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଅସମ୍ଭବ । ଯେଉଁମାନେ ନୀତି ବା ଯୋଗ୍ୟତା ନଥାଇ, ଉଦାରଭାବକୁ ପରିହାର କରି ଜୀବନଧାରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ କଦାପି ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନକୁ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ସ୍ଥିର ସତ୍ୟକୁ ଇତିହାସ ହିଁ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ ।

ବାସ୍ତବିକ, ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ଅଭିମତ ବେଶ୍ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ମନେ ହୋଇଥାଏ ।

Question ୩।
ସାଂପ୍ରତିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧର ଆବଶ୍ୟକତା ନିରୂପଣ କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଠିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ, ବିଜ୍ଞାନ ଆଦି ସବୁପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବିଶେଷର ସମାବେଶ ହୋଇଅଛି । ତଥାପି ସ୍ଥୂଳତଃ ଏହା ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲେଖନ-ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି; ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିଷ୍ଣୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମୃତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ବତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ଵରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

Question ୪।
‘‘ସ୍ଵ-ଜାତିର ଇତିହାସ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା କରିବାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵଜାତିବତ୍ସଳ ବ୍ୟକ୍ତିର ଅଲଙ୍ଘନୀୟ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।” ଏହାର ସତ୍ୟତା ବିଚାର କର ।
Answer:
ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥ କର ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକାଟି ସେ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏକ ବଣ୍ଡିଳ ଦିଗ୍‌ବଳୟ । ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧ ‘ଇତିହାସ’ରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଇତିହାସର ମହତ୍ତ୍ବ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି । ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ବିକାଶରେ ଇତିହାସର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ । ଯେହେତୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କର ଜଣେ ଇତିହାସ ସଚେତନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ, ସେଥିପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ ସେ ଇତିହାସର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ନିଜର ଅଭିମତ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ, ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ, ଜଣେ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ସେ ନିଶ୍ଚୟ ରସାତଳଗାମୀ ହେବ । ତାହାର ସଞ୍ଚ ଧନରାଶି, ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ ସମସ୍ତ ଯୋଗ୍ଯତର ଜାତି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପିତ ହେବ ।

ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧ୍ୟାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ବଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର
ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନକରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(କ) ଲେଖକ ପରିଚିତି :

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ଭିଭିସ୍ଥାପକ ହେଉଛନ୍ତି ସଂସ୍କାରକ ସାହିତ୍ୟିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଭୀଷ୍ମଦେବ ରୂପେ ସେ ପରିଚିତ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଏକ ଆସନ୍ନ ଅଧଃପତନ ଆଡ଼କୁ ମୁହାଁଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଓ ସାହିତ୍ୟ ସେବାରେ ନିୟୋଜନ, ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଅଧ୍ୟୟ । ବିଶ୍ଵନାଥ କର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି କାଳରେ । ୧୮୬୪ ମସିହାରେ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ମାହାଙ୍ଗା ନିକଟସ୍ଥ ମୂଳବସନ୍ତ ଗ୍ରାମରେ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏକ କୁଳୀନ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ପରିବାର ଥିଲା ବେଶ୍ ରକ୍ଷଣଶୀଳ । ଏହା ସତ୍ତ୍ଵେ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାଧୀନଚେତା ମନୋଭାବ ତାଙ୍କୁ ଅନେକସ୍ଥଳେ ରକ୍ଷା କରିଥିଲା ରକ୍ଷଣଶୀଳତାର ନିଗଡ଼ରୁ । ଏହାର ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ତାଙ୍କର ବ୍ରାହ୍ମଧର୍ମ ଗ୍ରହଣକୁ ଧରି ନିଆଯାଇପାରେ । ଏତାଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ ବେଶ୍ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ବିଶ୍ଵନାଥ ମଧ୍ୟ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜର ତାଡ଼ନା ଓ ନାଲିଆଖିକୁ ନ ଡ଼ରି ସଂସ୍କାରଶୀଳ ଦୃଢ଼ ଚେତନାର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ । ଫଳରେ ସେ ଜଣେ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ପ୍ରତିଭା ଓ ସଂସ୍କାରକରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇପାରିଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନ-ଦରବାରରେ ।

ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା ସେହିପରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତି ନିମିତ୍ତ ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ସେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ନାମକ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତତ୍କାଳର ଅନେକ ସୁନାମଧନ୍ୟ ଲେଖକ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ସାହିତ୍ୟପ୍ରେମୀ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ଓ ତା’ର ସମ୍ମାନନୀୟ ସମ୍ପାଦକ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଭୂମିକା ଚିରସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିବ ।

ଏହି ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକାରେ ତଥାକଥୁତ ଯୁଗସ୍ରଷ୍ଟା କବି ରାଧାନାଥ, କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଔପନ୍ୟାସିକ ଫକୀରମୋହନ ଓ ଶିବଙ୍କର ଆରାଧକ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ଲେଖାମାନ ନିୟମିତ ରୂପେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଉଥିଲା । ଏତଦ୍‌ଭିନ୍ନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣବୈଭବ ସୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ପତ୍ରିକାଟିର ଅବଦାନ ଥିଲା ଅତୁଳନୀୟ । ଏପରି ଏକ ସାର୍ଥକ ଓ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପତ୍ରିକାର ସମ୍ପାଦନା କରି ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ଵନାଥ ଯେଉଁ ମହତ୍ଵ ହୃଦୟର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲେ, ତାହା କାଳ କାଳ ଧରି ଅଭୁଲା ହୋଇ ରହିବ ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ଵନାଥ କେବଳ ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ’ ପତ୍ରିକା ପାଇଁ, ଅମର ହୋଇ ରହିବେ ନାହିଁ ବରଂ ସେ ଅମର ହୋଇ ରହିଥ‌ିବେ ତାଙ୍କର ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ ଗଦ୍ୟରଚନା ପାଇଁ । ଓଡ଼ିଆ ଗଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ମୁଦ୍ରାଙ୍କ ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥାନ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ଅନେକ ଚିନ୍ତାନିଷ୍ଠ, ବଳିଷ୍ଠ ତଥା ନିଜସ୍ଵ ରୀତିରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ରଚନା କରି ସେ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ଦେଇଛନ୍ତି ନୂଆମୋଡ଼ । ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ସାରସ୍ଵତ ସାଧନା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ସମାଲୋଚକ ଡଃ ଅସିତ୍ କବି ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସମାଲୋଚନା ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ’ରେ ଯେଉଁ ମତପୋଷଣ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଏଠାରେ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମନେହୁଏ ।

ତାଙ୍କ ମତରେ – ‘୧୮୭୩ ପୂର୍ବରୁ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧ ଏବଂ ରାଧାନାଥଙ୍କ ‘ବିବେକୀ’ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପ୍ରଭାତୀ ତାରା । ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ‘ପ୍ରବନ୍ଧମାଳା’ ନୂତନ ଅରୁଣୋଦୟର ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟରେ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସିଦ୍ଧି ଅନନ୍ୟସାଧାରଣ I ତାଙ୍କର ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରବନ୍ଧ ଭିତରେ ତାଙ୍କର ବିଚାରବନ୍ତ, ନିରପେକ୍ଷ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏକାନ୍ତଭାବେ ତିର୍ଯକ । ସେ ବହୁ ସମୟରେ ଯେଉଁ ମତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଯେ କେବଳ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ କରିଛନ୍ତି ତା’ ନୁହେଁ ସେଥ‌ିରେ ହୃଦୟର ଉତ୍ତାପ ଓ ଆବେଗର ସ୍ଫୁରଣ ସ୍ପର୍ଶ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ।’’

ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ସାରସ୍ବତ ସାଧନା ବା ଗଦ୍ୟ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଯେତେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ, ତାଙ୍କ ବାଗ୍ମୀପ୍ରବଣତା ତତୋଽଧ୍ବନ ପ୍ରଭାବନିଷ୍ଠ । ଜଣେ ସୁବକ୍ତା ଭାବରେ ସେ ଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜ ପାଇଁ ଉଦ୍‌ଗାତା ସ୍ଵରୂପ । ତାଙ୍କ ଭାଷଣ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଥିଲା ଅନର୍ଗଳ ତଥା ବିଷୟକୈନ୍ଦ୍ରିକ । ନିର୍ଭିକ ଓ ପ୍ରାଞ୍ଜଳରୂପେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ ସେ ବହୁ ସମୟଧରି ଭାଷଣ ଦେବାର ପଟୁତା ସାମଗ୍ରିକ ରୂପେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵ ଓ ପ୍ରତିଭା ଥିଲା ତ୍ୟାଗ, ନିଷ୍ଠା, ନିଭୀକତା ଓ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଜୀବନର ପରିପ୍ରକାଶ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କର ପ୍ରବନ୍ଧର ସଂଖ୍ୟା ଅଗଣନ ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ଯେଉଁ କେତେକ ପ୍ରବନ୍ଧ ସେ ରଚନା କରିଛନ୍ତି, ତାହା ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଉନ୍ନତ ମାନର ତଥା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ । ତାଙ୍କ ଲିଖିତ ପ୍ରବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ ସଂକଳନରେ ସଂକଳିତ । ଏଥ‌ିରେ ସଂକଳିତ ପ୍ରବନ୍ଧମାନଙ୍କର ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦ୍ରବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ବ୍ୟଙ୍ଗକାର ଓ ଦାର୍ଶନିକ ଭାବେ ନିଜକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବାରେ କ୍ଷମଶୀଳ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ବାଗ୍ମୀ ବିଶ୍ବନାଥଙ୍କ ଦାନ କୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିସ୍ମୃତ ହେବାରେ ନୁହେଁ ।

ବିଶ୍ଵନାଥଙ୍କ ଚରିତ୍ରରେ ଥିଲା ବିପ୍ଳବର ଝଲକ । ସଂସ୍କାରନିଷ୍ଠ ମନ ନେଇ ସେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ସମାଜ ତଥା ମାନବିକ ପ୍ରବୃତ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଚାହିଁଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଉନ୍ନତିକଳ୍ପେ ସେ ଯେଉଁ ଅବଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଦୁର୍ଲଭ ଓ ଅତୁଳନୀୟ । ଏହି ମହାନ୍ ସାହିତ୍ୟସାଧକ ଇହଲୀଳା ସମ୍ବରଣ କରନ୍ତି ୧୯୩୪ ମସିହାରେ । ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟର ସେ ଜଣେ ବିରଳ ସ୍ରଷ୍ଟା । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଉଭୟ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଜାତି ଗୌରବାନ୍ବିତ ।

(ଖ) ପ୍ରବନ୍ଧ ପମ୍ପର୍କରେ:

‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କରଙ୍କ ‘ବିବିଧ ପ୍ରବନ୍ଧ’ରୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ ଇତିହାସରୁ ମାନବ ସମାଜର ଇତିବୃତ୍ତ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗତିରେ ଇତିହାସର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । ଇତିହାସ କେବଳ ରାଜା, ରାଜପୁରୁଷ ବା ପ୍ରଶାସନର ବିବରଣୀକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ । ସାର୍ଥକ ଇତିହାସ ଜାତିର ସାଧାରଣ ଜୀବନଧାରା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ନୃତାତ୍ତ୍ଵିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଇତିହାସ ଓ ଏହାର ପ୍ରୟୋଜନୀୟତାକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବିଶ୍ବନାଥ କର ରଚନା କରିଛନ୍ତି ‘ଇତିହାସ’ ପ୍ରବନ୍ଧ । ପୁନଶ୍ଚ ସ୍ବଜାତିର ଇତିହାସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଵାଭିମାନୀ ବ୍ୟକ୍ତିର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ସେ ଆଲୋଚ୍ୟ ପ୍ରବନ୍ଧରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।

(ଗ) ସାରକଥା:

ପ୍ରବନ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ କେବଳ ପାରମ୍ପରିକତାରେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରନ୍ତି । ପୃଥ‌ିବୀର ବିଭିନ୍ନ ବସ୍ତୁକୁ ସେମାନେ ଦେଖନ୍ତି, ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ମାତ୍ର ସେହି ବସ୍ତୁରୁ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ । କେଉଁ ଭାବରେ ସେମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ବସ୍ତୁଟି ଆସିଲା ଏବଂ ତାହାକୁ କିପରି ସଦ୍‌ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ, ତାହା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁ ନ ଥା’ନ୍ତି; ମାତ୍ର ଅପର ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ସୂକ୍ଷ୍ମଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ମାନବ ସମାଜର ବୈଷୟିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ସମ୍ପର୍କକୁ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଦେଖିଥା’ନ୍ତି ।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଆଜି ଯାହାକୁ ଦେଖୁଛୁ, ସମସ୍ତେ ଅତୀତର ସନ୍ତାନ । ଆଜିର ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନସମ୍ପନ୍ନ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସଭ୍ୟତମ ମାନବ ସମାଜର ପାଦତଳକୁ ଦେଖିଲେ, ଦେଖିବ କେବଳ ନରକଙ୍କାଳ । କାରଣ ବର୍ତ୍ତମାନର ଅବସ୍ଥା ଲାଭ କରିବାପାଇଁ ଅନେକ ନରଦେହ ପତିତ ହୋଇଛି । ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଫରାସୀ ବିପ୍ଳବ କଥା ଚିନ୍ତାକଲେ ଆମମାନଙ୍କର ହୃତ୍‌କମ୍ପ ହୁଏ । ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମହାପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିନାଶ ଶ୍ରବଣ କଲେ ଆମେ ଦୁଃଖରେ ଅବସନ୍ନ ହୋଇପଡ଼ୁ । ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାକରି ଦେଖିଲେ, ଆମେ ଯେଉଁଭଳି ଉନ୍ନତିର ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚୁଛୁ, ସେଥ‌ିରେ ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବିପ୍ଳବ ବିବରଣୀ ଲିଖିତ ହୋଇ ରହିଛି । ସେହିପରି ବିପ୍ଳବ ବ୍ୟତୀତ ନୀରବ ଦେହପାତର ସଂଖ୍ୟା ଯେ କେତେ, ତାହା କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ଯେପରି ଧ୍ରୁବ ସତ୍ୟ, ଅତୀତ ମାନବ ଜାତିଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସୃଷ୍ଟି ସେହିପରି ସତ୍ୟ । ପୃଥ‌ିବୀର ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀମାନଙ୍କର ଦେହାବଶେଷ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଲାପରି, ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ସମାଜର ଦେହରେ ଅତୀତ ମାନବ ସମାଜର ଭାବରାଶି ନିହିତ ରହିଛି । ଜଗତ ସବୁ ସମୟପାଇଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି । ସବୁବସ୍ତୁର ରୂପାନ୍ତର, ଭାବାନ୍ତର ହେଉଛି । ଏହି ନିତ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ ।

ଫଳରେ ଅନେକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ରହିଥ‌ିବା ରାଶି ରାଶି ଅସତ୍ୟ, ଅନ୍ୟାୟ, ଅସାମ୍ୟ, ଅପବିତ୍ରତା, ଅଗ୍ନି ସଂଯୋଗରେ ଶୁଷ୍କ ତୃଣରାଶି ଭସ୍ମୀଭୂତ ହେଲାପରି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥାଏ । କେବଳ ସେଥ‌ିରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ୟଟି, ସାରବସ୍ତୁଟି, ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଉଜ୍ଜ୍ବଳତର ଆକାରରେ ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥାଏ । ଜାତି ବିଶେଷର ଉତ୍‌ଥାନ ବା ପତନ ଏହି ନିୟମକୁ ନେଇ ରହିଛି । ଅତୀତ କାଳରେ ମାନବ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ନିୟମର କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରଣାଳୀ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ । ଏହି ବିବରଣୀକୁ ଯିଏ ଯେଉଁ ପରିମାଣରେ ପାଠ କରିପାରେ, ସେ ସେହି ପରିମାଣରେ ଇତିହାସଜ୍ଞ ।

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନକୁ ଆଲୋଚନା କଲେ ସମଷ୍ଟିଗତ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ବୁଝି ହୋଇଥାଏ । ମାନବ ଜୀବନ ହେଉଛି କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଘଟଣାର ସମାହାର । ସମସ୍ତ ଘଟଣାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏକ ଏବଂ ଗତି ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ । ଗୋଟିଏ ଘଟଣାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନ ଯେଉଁଠି ଥୁଲା, ଆଉ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ବେଳକୁ ସେହି ସ୍ଥାନ ବା ସେହି ଅବସ୍ଥାରେ ରହି ନ ଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ, ଜୀବନ କିଛିଦୂର ପଛେଇ ଯାଉଛି । ଆଉ କେତେବେଳେ ଦେଖାଯାଏ ସେହି ପଛେଇ ଯାଇଥିବା ଜୀବନ ପୁଣି ପୂରଣ ହୋଇଯାଇଛି ।

ଜୀବନରେ କେତେବେଳେ ଆସେ ଆଲୋକ ତ ଆଉ କେତେବେଳେ ଆସେ ଅନ୍ଧାର । କେତେବେଳେ ଆସେ ହସ ଓ ଆଉ କେତେବେଳେ କାନ୍ଦ । ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଆଲୋକ ବା ଆନନ୍ଦ ମାନବ ଜୀବନରେ ବା ସମାଜରେ କଦାପି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ଥୂଳ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ମଣିଷ କହେ ଜଗତଟା ବିରୁଦ୍ଧତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ; ମାତ୍ର ଚିନ୍ତାଶୀଳ ମନୁଷ୍ୟ ସର୍ବତ୍ର, ସର୍ବପ୍ରକାର ବିରୋଧ ମଧ୍ଯରେ ଦେଖିଥାଏ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ । ସମସ୍ତଙ୍କର ଗତି ଗୋଟିଏ ଆଡ଼କୁ ଏବଂ ଅଖଣ୍ଡ ନିୟମରେ ସମସ୍ତ ଘଟଣାବଳୀ ବନ୍ଧା । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ଓ ସମାଜ ନାନା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭିତରେ ଉନ୍ନତର ଅବସ୍ଥାକୁ ଯାଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ଜଗତର କୌଣସି ଘଟଣା ଅର୍ଥଶୂନ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ମାନବ ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ରିୟାକଳାପ ଇତିହାସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସେଥ‌ିରେ ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟଶାଳୀ ରାଜାର ଯେପରି ଭୂମିକା ରହିଛି, ଦରିଦ୍ର କୃଷକର ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ଭୂମିକା ରହିଛି । କାରଣ ଉଭୟେ ସମାଜ ଉନ୍ନତିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥା’ନ୍ତି । ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ଯେପରି ତାହାର ସମଗ୍ର ଇତିହାସ ଜାଣିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଗୋଟିଏ ଜୀବନ ଚରିତ କହିଥାଉ, ଠିକ୍ ସେହିପରି ସମାଜ ଜୀବନର ଇତିହାସକୁ ଆମ ଜାତିର ଜୀବନ ଚରିତ କୁହାଯାଇଥାଏ ।

ମନୁଷ୍ୟ ସାଧାରଣ ସ୍ତର ବା ହୀନ ଅବସ୍ଥାରୁ କିପରି ସଭ୍ୟତାର ଶୀର୍ଷ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ତାହା ଜାଣିବାପାଇଁ କେବଳ ଜଣେ ଅଧେ ରାଜାର ଇତିହାସ ପଢ଼ିଦେଲେ ହେବ ନାହିଁ । କାରଣ ଯେଉଁଥରେ ମାନବ ପ୍ରକୃତିର କ୍ରମବିକାଶର ଛବି ନାହିଁ, ତାହା ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଦବାଚ୍ୟ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଚନା କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଧାରା କ୍ରମଶଃ ଉନ୍ନତ ହେଉଅଛି । ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରୁଛନ୍ତି । ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶର ଅନୁସରଣ କରିବା ହିଁ ମନୁଷ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ସବୁ ବିଷୟରେ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, ମନୁଷ୍ୟର ଲବ୍ଧ ଉନ୍ନତି, ଆଦର୍ଶ ତୁଳନାରେ କିଛି ନୁହେଁ ।

ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରେ ଇତିହାସର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ନ ଥିଲା । ଆମ ଦେଶ କାହିଁକି କୌଣସି ଦେଶରେ ଇତିହାସ ରଚନା କରିବାର ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ଅବଶ୍ୟ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ହେବ ଯେ ଆମ ଦେଶରେ କଳ୍ପନାର ମାତ୍ରା ଅଧିକ । କାରଣ ହିନ୍ଦୁ ଜାତି ଅଧ୍ଵ କଳ୍ପନାପ୍ରିୟ । ଏପରିକି ଆମ ଦେଶର ଚିକିତ୍ସାଶାସ୍ତ୍ରରେ ରସିକତା, ଭାବୁକତା, ଅଳଙ୍କାର ଓ ଆଡ଼ମ୍ବରର ଯେପରି ସମାବେଶ ରହିଛି, ଅନ୍ୟ ଦେଶର କାବ୍ୟ ନାଟକରେ ମଧ୍ୟ ସେପରି ନାହିଁ । ସୁତରାଂ ଏହି କଳ୍ପନାମିଶ୍ରିତ ବିବରଣୀରୁ ଆମେ ବିଶୁଦ୍ଧ ଇତିହାସ ପାଇ ନ ଥାଉ । ଅନେକ ସମୟରେ ଏହି କଳ୍ପନାର ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଇତିହାସ ସାହିତ୍ୟ ସହିତ ମିଶିଯାଇଛି । ପ୍ରାଚୀନ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟତା ରହିଛି ।

ପୁରାତନ ବାଇବେଲ୍‌ ଏବଂ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ବେଦ ତାହାର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ । ସେହିପରି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାଳର ମନ୍ଦିର, ଗୃହ, ଖୋଦିତ ମୂର୍ତି ଓ ଫଳକାଦିରେ ସେହି ଦେଶର ଓ କାଳର ଇତିହାସ ରହିଛି । ସୂକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ସତ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି, ଆମ ନିକଟରେ ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ନାମକ ଉପାଦେୟ ବସ୍ତୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ସେହି ସଂଗୃହୀତ ଅଂଶ ଇତିହାସ ନୁହେଁ ବୋଲି, ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଅଭିମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ଲେଖକଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରକୃତ ଇତିହାସ ପଶ୍ଚାଦେଶରେ ଅନେକ କିଛି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକମାନେ ତାହା ପାଠ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୁଅନ୍ତି ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଯେଉଁ ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଦର୍ଶର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ । କାରଣ ଏଥ‌ିରେ ମାନବଜୀବନର ସବୁପ୍ରକାର ବ୍ୟାପାର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇରହିଛି । କେବଳ ରାଜା, ରାଜାପୁରୁଷ ବା ରାଜନୀତି ଘେନି ଇତିହାସ ରଚନା କରାଯାଉ ନାହିଁ । ଏଥରେ ଜାତି ସାଧାରଣର ଆଚାର, ବ୍ୟବହାର, ଧର୍ମ, ନୀତି, ଶିକ୍ଷା, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ପଦବାଚ୍ୟ । ଏଥ‌ିପାଇଁ କେତେକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପଣ୍ଡିତ, ସାହିତ୍ୟ-ଇତିହାସ, ଧର୍ମ-ଇତିହାସ, ବିଜ୍ଞାନ-ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ନାମଦେଇ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଭାଗର କ୍ରମିକ ଉନ୍ନତି ବିବରଣ ପୂର୍ବତର ଆକାରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ଲିଖନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତି ହେଉଅଛି, ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତ ଅନୁସନ୍ଧିସୁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏତିକିରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସେ ସବୁଦିନପାଇଁ ମାନବସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଇତିହାସ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ରହିବ । ସାହିତ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ, ବାଣିଜ୍ୟ, ଧର୍ମ, ନୀତି, କାବ୍ୟ, ଉପନ୍ୟାସ, ବିଜ୍ଞାନ, ଦର୍ଶନ ସମସ୍ତ ତାହା ନିକଟରେ ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ, ଆହାର, ପରିଚ୍ଛଦ ତାହା ନିକଟରେ ଜୀବନ୍ତ ଇତିହାସରୂପେ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ।

ଇତିହାସ ଯେପରି ଭାବରେ ଲେଖା ହେଉ, ପଠନ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ତାହାର ଉପକାରିତା ବହୁ ପରିମାଣରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପାଠକ ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ସହିତ ଅତୀତର ସମ୍ପର୍କକୁ ବିସ୍ମ ତ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ସେଭଳି ଇତିହାସର କୌଣସି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତିଗତ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି । ବୈଷମ୍ୟ ଯେତେ ରହିଲେ ବି, ମୂଳରେ ମାନବପ୍ରକୃତି ଏକ । ଏକା ମାନବ କାହିଁକି, ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନ୍ତରତମ ପ୍ରଦେଶରେ ଏପରି ଏକ ସାଧାରଣ ଭୂମି ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରଭେଦ ବା ବୈଷମ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଇତିହାସ ପାଠକଲାବେଳେ ଆମେ ଅନେକ ସମୟରେ, ଅଲକ୍ଷିତ ଭାବରେ ସେହି ସାଧାରଣ ଭୂମିରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇଥାଉ । ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଅତୀତ ପ୍ରତି ହୃଦୟରେ ସହାନୁଭୂତି ସ୍ଵତଃ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରକୃତପକ୍ଷେ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ପାଠକ ଇତିହାସରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଘଟଣା ବା ଚିତ୍ର ନିଜ ଜୀବନରେ ବା ସମସାମୟିକ ସମାଜ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ଦେଖି ସେଗୁଡ଼ିକରୁ ସମୁଚିତ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ମତରେ, ଉପଦେଶ ଅପେକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଅଧ୍ବକ ଉପଯୋଗୀ । ଇତିହାସ ହେଉଛି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଆକର । କେଉଁ କାରଣ ପାଇଁ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ବା ଅବନତି ହେଲା, ତାହା ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଯାଇ, କେହି କେବେ ସେଥ‌ିରେ ସଫଳ ହେବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ‘ଧର୍ମର ଜୟ ଓ ଅଧର୍ମର ପରାଜୟ’ ଇତିହାସ ବଜ୍ରଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ ଘୋଷଣା କରିଅଛି । ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ମାନବ ଅନେକ ସମୟରେ ପୃଥ‌ିବୀରେ ବିପରୀତ ଭାବ ଦର୍ଶନ କରି ଅବିଶ୍ଵାସୀ ହୁଏ । ଇତିହାସ ପାଠଦ୍ଵାରା ସକଳ ଅବିଶ୍ଵାସ ତିରୋହିତ ହୁଏ, ଦୃଷ୍ଟି ଉଜ୍ଜଳ ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ଦେଖିଲେ, ଇତିହାସ ପରି ଦ୍ବିତୀୟ ଶିକ୍ଷକ ଆଉ କେହି ହୋଇ ନ ପାରନ୍ତି ।

ଇତିହାସକୁ ଠିକ୍ ଭାବେ ସମୀକ୍ଷା କଲେ, ଏହା ଆମ ପାଇଁ ପରମ ଆଦରର ବସ୍ତୁ ହୋଇପାରିବ । କାରଣ ଆମ୍ଭେମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ତାହାର କର୍ତ୍ତା ଆମ୍ଭେମାନେ ନୋହୁଁ । ଏହାକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସ୍ବର୍ଗରୁ ଅଗ୍ନି ଆସିଥିବା ଆଖ୍ୟାୟିକାର ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରୟୋଜନୀୟ ବସ୍ତୁଲାଭ କରିବାପାଇଁ କେତେ ମହାପୁରୁଷ କେତେ କଷ୍ଟ ଓ ଯାତନା ଭୋଗ କରିଛନ୍ତି, ତାହା କଳ୍ପନା କଲେ ସମସ୍ତଙ୍କ ହୃଦୟ ସ୍ତମ୍ଭିତ ହୋଇଯିବ । ଆଜି ଆମେ ଯାହା ଭୋଗ କରୁଛୁ, ପୂର୍ବରୁ ତାହା ନଥିଲା । ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ମନୁଷ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ଶୀତ, ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷାର ଅସହ୍ୟ କ୍ଳେଶ ସହୁଥିଲା । ଫଳମୂଳ ଖାଇ ସେ ନିଜର ଜୀବନ ଧାରଣ କରୁଥିଲା ।

ମାତ୍ର ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟରେ ମନତୃପ୍ତ କରୁଅଛୁ । ସୁନ୍ଦର ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରି ନିରାପଦରେ ବାସ କରୁଛୁ । ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଅତୀତ ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚଳଣିର ତୁଳନାଦେଇ କହିଛନ୍ତି, “କେତେ ଯୁଗ ଯୁଗାନ୍ତର କଠୋର ତପସ୍ୟାଦ୍ୱାରା ପ୍ରାଚୀନ ପୁରୁଷମାନେ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ ରାଶି ସଞ୍ଚୟକରି ଯାଇଅଛନ୍ତି ।’’ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରାବନ୍ଧିକଙ୍କ ବିଚାରରେ, ଅତୀତର ସନ୍ତାନ ହେଉଛି ଭବିଷ୍ୟତର ପିତା । ପୁତ୍ର ପାଇଁ କେବଳ ପୈତୃକ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ସାଇତି ରଖିଯିବା ପିତାର ଯଥାର୍ଥ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନୁହେଁ । ପୈତୃକ ଧନରାଶି ସହିତ, ନିଜ ଅର୍ଜନ ତା’ ସହିତ ଯୋଗ କରିବା ହିଁ ସୁସନ୍ତାନ ଓ ସୁପିତାର କାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଯଦି ନ ହୁଏ, ପିତା ଓ ପୁତ୍ର ଉଭୟଙ୍କ ପ୍ରତି କର୍ଭବ୍ୟଲଙ୍ଘନଜନିତ ଅପରାଧର ଭାଗୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବିଧାତା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, କାର୍ଯ୍ୟ କର, ସୁଖୀ ହୁଅ । ଏହାର ଆଉ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ।

ଇତିହାସ ଆମକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଶିକ୍ଷାଦିଏ, ଯାହାକି ଇତିହାସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା । ସତ୍ୟ ଓ ସାରବସ୍ତୁର କଦାପି ବିନାଶ ନାହିଁ । ମାନବସମାଜ ଯେ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରୁଛି, ଏଥ‌ିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ଅନ୍ୟଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ ସମାଜ ଅବିରାମ ଗତିରେ ମଙ୍ଗଳ ଆଡ଼କୁ ଓ ଉନ୍ନତି ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଅଛି । ପ୍ରଭେଦ ଏତିକି ଯେ ଯିଏ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହେଲା ହେବ । ପ୍ରାଚୀନ ରୋମ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତ ଯାହାକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ରକ୍ଷାକରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା । ପୁନଶ୍ଚ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକା ଯଦି ନିଜ ଅଯୋଗ୍ୟତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ନବଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ନବ ଆମେରିକାର ଅଭ୍ୟୁତ୍‌ଥାନ ହେବ । ବିଧାତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସମୟରେ ଅସମ୍ପନ୍ନ ରହିବ ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଯୋଗ୍ୟତା ନ ଦେଖି ସେ କାହାକୁ କୌଣସି ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାର ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧୁତା, ସରଳତା, ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା, ମୈତ୍ରୀ, କ୍ଷମା, ସାହସ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଭୃତି ଯୋଗ୍ୟତାର ଲକ୍ଷଣ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହରାଇ କେବଳ ଭୋଗ ବିଳାସରେ ବୁଡ଼ିରହି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସମାଜ ଉନ୍ନତି ଲାଭ କରେନାହିଁ । ନୀତିହୀନ ଅନୁଦାର ଜାତି କଦାପି ସଭ୍ୟତାର ଉଚ୍ଚତର ସୋପାନରେ ଆରୋହଣ କରି ନ ପାରେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିର ଇତିହାସ ଏହାହିଁ ପ୍ରମାଣିତ
କରେ ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବକ୍ତବ୍ୟ ସରିବା ପରେ, ଉପସଂହାର ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନର ଉପାଦେୟତା ବିଷୟରେ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି । ସମଗ୍ର ଭାବରେ ମାନବଜାତିର ଇତିହାସ ଅଧ୍ୟୟନ କଲେ ମଧ୍ୟ, ନିଜର ସ୍ଵଦେଶ ଓ ସ୍ବଜାତି ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ରଖିବାକୁ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । କାରଣ ସ୍ଵଦେଶ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅନୁରାଗ ରହିଥାଏ । ମାତ୍ର ସେହି ଅନୁରାଗ କୌଣସି ସମୟରେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ବିଚାରଧାରାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ ନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ସଚେତନ କରିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକୃତ ସ୍ୱଜାତିପ୍ରିୟତା ବୋଲି ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି । ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାଦ୍ୱାରା କେହି କେବେ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ ।

ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ନାହିଁ । ଏହାଦ୍ଵାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନିଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଗୌରବର ସ୍ମୃତିଚାରଣ ଉନ୍ନତି ଲାଭରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ତାହାକୁ କର୍ମରେ ବ୍ୟବହାର ନକରି କେବଳ ବାକ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ କିଛି ଲାଭ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଶେଷରେ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ କହିଛନ୍ତି – ‘ଆମ୍ଭେମାନେ ସ୍ବଜାତି ଓ ସୃଜାତିର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଧାତାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତ ଦର୍ଶନ କରି ଭକ୍ତି ଓ ବିନୟ ସହକାରେ ତାଙ୍କରି ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରୁ । ଜୀବନର ସର୍ବବିଧ ବ୍ୟାପାରରେ ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ ହସ୍ତର ସଙ୍କେତ ଅନୁଭବ କରି ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କରି ସେବାରେ, ତାଙ୍କରି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟୟକରି ଧନ୍ୟ ହେଉ, କୃତାର୍ଥ ହେଉ ।’’

(ଘ) କଠିନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ :

Odisha State Board CHSE Odisha Class 12 Foundation of Education Solutions Chapter 1 ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି Questions and Answers.

CHSE Odisha 12th Class Education Solutions Chapter 1 ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ଓ ଅତିସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ପ୍ରତି ପ୍ରଶ୍ନତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ଚାରିଗୋଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟରୁ ସଠିକ୍ ଉତ୍ତରଟି ବାଛି ଲେଖ ।

1. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେତେ କେତେ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବୈତନିକ ତଥା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ?
(i) ୫ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(ii) ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(iii) ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
(iv) ୮ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ
Answer:
(iii) ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ

2. ନିମ୍ନୋକ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ କେଉଁଟି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ‘ନୟୀ ତାଲିମ୍’ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଉତ୍ପାଦନଧର୍ମୀ
(ii) କର୍ମକୈନ୍ଦ୍ରିକ
(iii) ଧନ୍ଦାଭିଭିକ
(iv) ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ବିହୀନ
Answer:
(iv) ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ବିହୀନ

3. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଅଟନ୍ତି ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ବିବେକାନନ୍ଦ
(iii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

4. କେଉଁ ମସିହାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମାଗଣା ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
(i) ୧୯୩୭
(ii) ୧୯୪୨
(iii) ୧୯୩୧
(iv) ୧୯୩୩
Answer:
(i) ୧୯୩୭

5. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ଙ୍କର ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଆସ୍ଥା ଥିଲା ?
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(ii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

6. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
(i) ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ
(ii) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iv) ଗୋପବନ୍ଧୁ
Answer:
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

7. ନିମ୍ନଲିଖତ କେଉଁ ବିଷୟଟି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନର ଉପାଦାନ ନୁହେଁ ?
(i) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iii) ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶିକ୍ଷା

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ?
(i) ସମାଜକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ପୁସ୍ତକକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ଜ୍ଞାନକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(ii) ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା

9. କାହାର ମୃତ୍ୟୁପରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’’ ବୋଲି କହିଥିଲେ ?
(i) ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iii) ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ
(iv) ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖେଲ
Answer:
(ii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

10. ନିମ୍ନୋକ୍ତ କେଉଁଟି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରାଇନଥିଲା ?
(i) ମାବରମତୀ ଆଶ୍ରମର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(ii) ଟଲଷ୍ଟୟ ଫାର୍ମର ଅଭିଜ୍ଞତା
(iii) ସୋବାଗ୍ରାମର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ
(iv) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ
Answer:
(iv) ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ

11. ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁଠାରେ ଏକ ଆଶ୍ରମ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ?
(i) ପୋରବଦର
(ii) ମାବରମତୀ
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା
(iv) କାଠିଆୱାଡ଼
Answer:
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା

12. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁଠାରେ ଏକ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ?
(i) କଟକ
(ii) ପୁରୀ
(iii) ନୟାଗଡ଼
(iv) ଅନୁଗୁଳ
Answer:
(iv) ଅନୁଗୁଳ

13. କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଏବଂ ଆତ୍ମାର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତିକୁ ବୁଝାଏ ?
(i) ଗାନ୍ଧିଜା
(ii) ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ
(iii) ଗୋପବନ୍ଧୁ
(iv) ରବାତ୍ରନାଥ
Answer:
(i) ଗାନ୍ଧିଜା

14. କେଉଁ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ?
(i) ସମାଜ
(ii) ଦି ହିନ୍ଦୁ
(iii) ସମ୍ବାଦ
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ

15. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ?
(i) ପୁର୍ଶ୍ୱ।ଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା
(ii) ମୁକ୍ତାକାଶ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଧର୍ମଗତ ଶିକ୍ଷା
(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ ଶିକ୍ଷା

16. ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ସଂଜ୍ଞାରେ କେଉଁ ବିଷୟଟିକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ ?
(i) ଅଧ୍ୟ।ମ୍କ
(ii) ଶାରୀରିକ ବିକାଶ
(iii) ସାମାଜିକ ବିକାଶ
(iv) ମାନସିକ ବିକାଶ
Answer:
(iii) ସାମାଜିକ ବିକାଶ

17. ‘କୁଟି ଖାଅ କାଟି ପିନ୍ଧ’ ଉକ୍ତିଟି କେଉଁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ କହିଥିଲେ ?
(i) ଗୋପବଦ୍ଧୁ
(ii) ଦଅରବି
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି
(iv) ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ
Answer:
(iii) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

18. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ମୁକ୍ତ ବାୟୁରେ ଶିକ୍ଷା
(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ | ଧନ୍ଦା ଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(i) ମୁକ୍ତ ବାୟୁରେ ଶିକ୍ଷା

19. କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ?
(i) ନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା
(ii) ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା
(iii) ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା ଶିକ୍ଷା
(iv) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା
Answer:
(iv) ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା

20. ନିମ୍ନସ୍ଥ କେଉଁଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନୁହେଁ ?
(i) ଶିକ୍ଷାରେ ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା
(ii) ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା
(iii) ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ
(iv) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ
Answer:
(i) ଶିକ୍ଷାରେ ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା

21. ନିମ୍ନଲିଖ୍ କେଉଁଟି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉପଯୋଗ ହୁଏ ନାହିଁ ?
(i) ମାତୃଭାଷା
(ii) ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ
(iii) ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସମନ୍ଵୟ
(iv) ହସ୍ତକର୍ମ
Answer:
(iii) ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ସମନ୍ଵୟ

B. ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କର ।

1. ଜାକିର ହୁସେନ୍ ତାଙ୍କର ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ରିପୋର୍ଟ ___________ ମସିହାରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
୧୯୩୭

2. ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ _________________ ବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
Answer:
୫

3. ନୟୀ ତାଲିମ୍ _____________ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ।
Answer:
ମୌଳିକ

4. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ____________ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

5. ଶିକ୍ଷାରେ _____________ କୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେବା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନ ଥିଲା ।
Answer:
ଶିକ୍ଘକୁ

6. ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ______________ ହେବା ଗାନ୍ଧି ଚାହୁଁଥିଲେ ।
Answer:
ଦାଣ୍ଡି ଯାତ୍ରା । ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ

7. ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ______________ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ___________ ଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି

9. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି __________ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଚାହିଁଥିଲେ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା

10. ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା____________ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ମୌଳିକ

11. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ______________ ଅଟେ ।
Answer:
ଓ୍ୱ।ଦ୍ଧା ଶିକ୍ଷା

12. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା _____________ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଅକ୍ଟୋବର ୨

13. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ______________ ପତ୍ରିକାରେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ହରିଜନ

14. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ____________ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଇ।

15. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା _____________ ମସିହାରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିଲା ।
Answer:
୧୯୩୭

C. ରେଖାଙ୍କିତ ପଦକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଭୁଲ୍ ଥିଲେ ଠିକ୍ କରି ଲେଖ ।

1. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ୩୦ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୧୮୬୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

2. ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଉପଯୋଗିତାବାଦୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।
Answer:
ଈଶ୍ବରାନୁଭୂତି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଚରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

3. ଗାନ୍ଧିଜୀ ଇଂରାଜୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

4. ‘ବମ୍ବେ ସମାଚାର’ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।
Answer:
‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।

5. ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ମୋଟ ୩୨୨ ଦିନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟଦିବସ ଥିଲା ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ମୋଟ ୨୮୮ ଦିନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟଦିବସ ଥିଲା ।

6. ଓଡ଼ିଶାର କଟକଠାରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ।
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଅନୁଗୁଳଠାରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମ୍ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି ।

7. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ଗୋପବନ୍ଧୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।
Answer:
କୁଟିର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

8. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ନୟୀ ସ୍କିମ୍ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟନାମ ୱାର୍ଷା ସ୍କିମ୍ ।

9. ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।
Answer:
‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

10. ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

11. ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମତରେ ୬-୧୨ ବର୍ଷର ପିଲାଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମିଳିବା ଉଚିତ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମତରେ ୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମିଳିବା ଉଚିତ ।

D. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ / ପଦରେ ଲେଖ ।

1. ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ବୋଲି କିଏ କହିଥିଲେ ?
Answer:
ଶିକ୍ଷା ଶରୀର, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ବୁଝାଏ ବୋଲି ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କହିଥିଲେ ।

2. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ କିଏ ଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଥିଲେ ।

3. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ସେ ସମୟରେ ଚାଲିଥିବା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ, ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ ନ କରି ଜ୍ଞାନକୈନ୍ଦ୍ରିକ କରାଯାଇଥିବାରୁ ଶିଶୁକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ ।

4. କେବେ ୱାର୍ଣାଠାରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଏବଂ ୨୩ ତାରିଖରେ ୱାର୍ଣାଠାରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ।

5. ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୩୭ରେ କିଏ ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ?
Answer:
ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀ – ୧୯୩୭ରେ ଗାନ୍ଧି ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
ଗ୍ରାମର ବିକାଶ ପାଇଁ ଗ୍ରାମୀଣ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ବିକାଶ ଘଟାଇଥିବା ଯୋଗୁଁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ।

7. ଓଡ଼ିଶାର କେଉଁ ଜାଗାରେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମକେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ?
Answer:
ଓଡ଼ିଶାର ଅନୁଗୁଳଠାରେ ଗୋଟିଏ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ତାଲିମକେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

8. ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କ’ଣ ?
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବନଶୀଳ ଓ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବା ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

9. ନୟୀ ତାଲିମ କ’ଣ ?
Answer:
ପାରମ୍ପରିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣି କିଛି ନୂଆ ଆଦର୍ଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାକୁ ‘ନୟୀ ତାଲିମ’ କୁହାଯାଏ ।

10. ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଭାରତରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ।

11. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ କେଉଁ ଦୁଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେଉଥିଲେ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଛାତ୍ର ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବା ଶିକ୍ଷକଶ୍ରେଣୀ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେଉଥିଲେ ।

12. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ
Answer:
ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ସହିତ ଅର୍ଥର ଅନଟନ କ୍ରମଶଃ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବିଫଳ କରାଇବାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ।

13. ପ୍ରଚଳିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସହ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଚଳନ କଲେ କ’ଣ ହୁଅନ୍ତା ?
Answer:
ସମାଜରୁ ବେକାରି ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଓ ସମାଜ ବେକାରି ସମସ୍ୟାରୂପକ ବ୍ୟାଧରୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରନ୍ତା ।

14. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଣେତା କିଏ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଣେତା ଅଟନ୍ତି ।

15. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା କ’ଣ ?
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଯାଇ କହିଥିଲେ, ‘ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ମୁଁ ବୁଝେ ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଯାହା କିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହା ସହ ଦେହ ଓ ଆତ୍ମାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’

16. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି କ’ଣ ?
Answer:
ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ହେଉଛି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦାର୍ଶନିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ।

17. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମୁକ୍ତ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

18. ଗାନ୍ଧି ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମ ଦେଇଥିଲେ ?
Answer:
ଗାନ୍ଧି ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମରେ ଆଖ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ; କାରଣ ଏହି ଶିକ୍ଷା ମଣିଷର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରୁଥିଲା ।

19. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତାନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ ସାଧନ ହୋଇପାରିବ ।

20. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୋଟିଏ ଦୁର୍ବଳତା ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସୃଜନୀ ଶକ୍ତି (Creativity) ବିକାଶକୁ ଅବହେଳା କରିଥାଏ ।

21. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ନାମ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ନାମ ହେଲା ୱାର୍ଷା ସ୍କିମ୍ (Wardha Scheme) ।

22. ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ?
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସହ ଧନ୍ଦାକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଶିକ୍ଷାଦେବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

23. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା (Craft-centred Education) ର ଗୋଟିଏ ଗୁରୁତ୍ଵ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଶାରୀରିକ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ।

24. କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା କିଏ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ।

25. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା (Basic Education)ର ରୂପରେଖ କେବେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ରୂପରେଖ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ।

26. ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ କାହାର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ?
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁପରେ ‘ଆଲୁଅ ଲିଭିଗଲା’ ବୋଲି ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ।

27. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ ।

28. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥ‌ିବା ଏକ ଉପାଦାନ ଲେଖ ।
Answer:
ଟଲଷ୍ଟୟ ଫାର୍ମର ଅଭିଜ୍ଞତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାପାଇଁ ମାର୍ଗ ଦେଖାଇଥିଲା ।

29. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲେଖ ।
Answer:
ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଟେ ।

30. ଓ୍ୱାର୍ଦ୍ଧା ସ୍କିମ୍ କାହାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ?
Answer:
ୱାର୍ଦ୍ଧା ସ୍କିମ୍ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ନାମ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର
A. ନିମ୍ନଲିଖ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ଦୁଇଟି ବା ତିନୋଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1.ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ତିନୋଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା :
(i) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ କରି ଏକ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ହେବାରେ ସହାୟକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବାପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ବିଧେୟ ।
(iii) ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ବା ସ୍ବାବଲମ୍ବୀ ହେବାରେ ସହାୟକ ହେବା ଉଚିତ ।

2. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ହାସଲ କରିବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ; ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, (କ) ମାତୃଭାଷା, (ଖ) ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ, (ଗ) ଗଣିତ, (ଘ) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା, (ଙ) ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, (ଚ) ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନାମକରଣର ଯଥାର୍ଥତା କ’ଣ ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବା Basic education, ‘Base’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ମୂଳଦୁଆ, ଯାହା ଉପରେ ସମସ୍ତ ଗଠନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିଶୁର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ଆଦି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ।

4. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଫଳପ୍ରଦ ନ ହେବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଫଳପ୍ରଦ ନ ହେବାର ଦୁଇଟି କାରଣ ହେଲା –
(i) ଇଂରେଜୀକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ କେବଳ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟ ‘ରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଗଲେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହ୍ୟ ବିଷୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଜନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
(ii) ସମସ୍ତ ବିଷୟରେ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ବିଭାବ ଲେଖ ।
Answer:
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ବିଭାବ ହେଉଛି, ପ୍ରଥମତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଓ ଅବୈତନିକ ଶିକ୍ଷାଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
(ii) ଦ୍ଵିତୀୟତଃ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ କାହିଁକି ?
Answer:
‘ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା’ କୁ ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ ସହ ନୟୀ ତାଲିମ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଉଥିଲା । କାରଣ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶବାସୀଙ୍କର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଗୃହ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ବିଶେଷ କରି ବ୍ୟକ୍ତିର ସାମାଜିକ ପରିବେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିଲା ।

7. ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
କେବଳ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଶୁ ମନର ଭାବକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରେ, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷାରେ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷା ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା ।

8. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଲକ୍ଷ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଶିକ୍ଷାର ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଚରମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଆତ୍ମସାକ୍ଷାତ୍‌କାର, ଯାହା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶିକ୍ଷାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଏଥ‌ିପାଇଁ ସତ୍ୟବାଦିତା, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା, ଭ୍ରାତୃଭାବ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ଅହିଂସା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବା ଉଚିତ ।

B. ନିମ୍ନଲିଖତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ତର ପାଞ୍ଚଟି ବା ଛଅଟି ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କାହିଁକି ମୌଳିକ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ମୌଳିକ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ମୌଳିକ ସମସ୍ୟା; ଯଥା- ବେକାରୀ, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ନିମିତ୍ତ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।
(ii) ଏହି ଶିକ୍ଷା ଦେଶର ମୌଳିକ କାର୍ଯ୍ୟ; ଯଥା – କୃଷି, କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଓ ଧନ୍ଦା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା ।
(iii) ଏହା ସାଧାରଣତଃ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ମୌଳିକ ଜ୍ଞାନର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ।
(iv) ବ୍ୟକ୍ତିର ମୌଳିକ ଅଭାବଗୁଡ଼ିକର ପୂରଣ ନିମିତ୍ତ ଏହା ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ।

2. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବିଫଳତାର କାରଣମାନ ଲେଖ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନିମ୍ନ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା –
(i) ଏହା ମାତ୍ରାତ୍ମକ ଧନ୍ଦା, ବୃତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥ‌ିବାରୁ ଶିଶୁର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଥିଲା ।
(ii) ଏହା ଗରିବ ତଥା ନିମ୍ନବର୍ଗ ଓ ସ୍ବଳ୍ପବୃଦ୍ଧିସମ୍ପନ୍ନ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ତେଣୁ ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଏହା ପ୍ରତି ବିମୁଖ ଥିଲେ ।
(iii) ଏହା ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପାଇଥିଲେ ହେଁ ସହରରେ ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଚଳିତ ନଥିଲା ।
(iv) ଏଥରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ କମ୍ବାରୁ ବିଶେଷଭାବେ ଆଦୃତ ହୋଇନଥିଲା ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା ସଫଳ ନ ହେବାର ପାଞ୍ଚଟି କାରଣ ଲେଖ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରଚଳିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା ସଫଳ ନ ହେବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଅତ୍ୟଧ୍ୱ ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥିଲା ।
(ii) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ସୃଜନଶୀଳତାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଏଥ‌ିରେ କୌଣସି ସୁଯୋଗ ନଥୁଲା ।
(iii) ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା କଳ୍ପନା ଏକାନ୍ତ ଅବାସ୍ତବ ଥିଲା ।
(iv) ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ଥାନ ନ ଥିବାରୁ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷାରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ବଞ୍ଚତ ହେଉଥିଲେ ।
(v) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରାମ୍ୟ ପରିବେଶ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ; ମାତ୍ର ସହରଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ନ ଥିଲା ।

4. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଞ୍ଚଟି ନୀତି ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା, ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଏକ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା,
(i) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(iii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା
(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(v) ନାରୀ ଶିକ୍ଷା ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଞ୍ଚଟି ମୁଖ୍ୟ ବିଭାବ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ବାରା ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ଏକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି କୁହାଯାଏ । ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା,

(i) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ପଥ । ହସ୍ତ, ପଦ, କର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ପ୍ରକୃତ ମାନସିକ ବା ବୌଦ୍ଧିକ ଶିକ୍ଷାଲାଭ ହୋଇଥାଏ ।
(ii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଥିଲେ, ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଉନ୍ନତି ନିମନ୍ତେ ସହଯୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(iii) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର ସ୍ଵାଭାବିକ ଭିଭି ଅଟେ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଅର୍ଥ ନିଜକୁ ଦାସତ୍ଵ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ଦେଶ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା କରିବା ।
(iv) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଅହିଂସାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ନୀତି ଉପଲବ୍‌ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ କର୍ମ, ସଂକଳ୍ପ ଓ ଚିନ୍ତା ଯେପରି ଉକ୍ତ ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ଏଥପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(v) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା ଓ ସତ୍ୟ,ଐକ୍ୟର ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶର ପ୍ରତିଫଳନ ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ବିଶେଷତ୍ଵ ଅଟେ ।

6. ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଉଲ୍ଲେଖ କର ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୀତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ହିଁ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାଭାବେ ଅଭିହିତ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ମଣିଷର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ବିକାଶ । ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଧନ୍ଦା ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଜୀବନରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରାଇବା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ହେଉଥ‌ିବା ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିପାରିବେ ତାହା ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ ।

ସେ କହୁଥିଲେ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ । ତାହାର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଇତିହାସ ଓ ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ । ଏହି ପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ତାଲିମ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରଖାଦ୍ୱାରା ସୂତାକଟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଚରଖାକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

7. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଓ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଅପେକ୍ଷା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଧ୍ଵକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ନିମ୍ନଲିଖ ବିଷୟମାନଙ୍କୁ ପରିସରଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
(i) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା
(ii) ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ
(iii) ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ଇତିହାସ, ନଗରବିଜ୍ଞାନ, ଭୂଗୋଳ, ବିଭିନ୍ନ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଘଟଣାବଳୀ
(iv) ମାତୃଭାଷା
(v) ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ
(vi) ଗଣିତ
(vii) ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଚିତ୍ରକଳା

8. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାନୀତିକୁ କାହିଁକି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ?
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ୱାର୍ଷାଠାରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ବବେଶନ ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଏବଂ ୨୩ରେ ଆହ୍ବାନ କରି ନିଜର ଶିକ୍ଷାପ୍ରତି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବର୍ଣନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଶେଷ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ।
(ii) ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିପାରି ନଥ‌ିବାରୁ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା (Basic Education) ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ନିଜର ଶିକ୍ଷାନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ବୃତ୍ତି (Basic Occupation) ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଥିଲା
(iii) ତାହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ତାଲିମ ବ୍ୟତୀତ ନିଜର କୌଳିକ ବୃତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
(iv) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ, ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ କରି ଗଢ଼ି ତୋଳିବା ସହ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ବାଭିମାନ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବ ।
(v) ଏହି ଶିକ୍ଷା ମଣିଷର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

9. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଅବଦାନ କ’ଣ ଥିଲା ?
Answer:
(i) ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଯେ କି ଜାତିର ପିତା, ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅବଦାନ ।
(ii) ଏହି ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ କରାଇବାର ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଥିଲେ ।
(iii) ଶିଶୁକୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବନଶୀଳ କରାଇ ଆତ୍ମସଂଯମ କରାଇବାରେ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥିଲେ ।
(iv) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ କର୍ମ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
(v) ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରାଇବାରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅନୁମେୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

10. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କ’ଣ ଥିଲା ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ଅଟେ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ଆଧୁନିକ ସମାଜରେ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି –
(i) ଛାତ୍ରକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଓ ସ୍ଵାବଲମ୍ବୀ କରାଇବା ।
(ii) ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶ ତଥା ଜାତିର ସଂସ୍କୃତି ବିଷୟରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା ।
(iii) ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁର ହସ୍ତ, ମନ ଓ ହୃଦୟର ଯଥାର୍ଥ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବା ।
(iv) ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ଗଠନ କରିବା ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ।

11. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର କୌଣସି ଚାରୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ସଂକ୍ଷେପରେ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ବିଫଳ ହେବାର କାରଣଗୁଡିକ ହେଲା-
(i) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ।
(ii) ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଅଭାବ ।
(iii) ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ଘୋର ଅଭାବ ।
(iv) ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଶାସନର ଅଭାବ ।

ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତରମୂଳକ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କ’ଣ ? ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ନିଜର ଦର୍ଶନ ଓ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ସମନ୍ଵୟରେ ଏକ ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ, ଯାହାର ନାମ ଥିଲା ‘‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନୀତି’’ । ଏହି ଯୋଜନା ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖରେ ଡ. ଜାକିର ହୁସେନ୍‌ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ୱାର୍ଷାଠାରେ ହୋଇଥିବା ସର୍ବଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଓ ନୟୀ ତାଲିମ ଆଦି ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଅଛି ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବା Basic education, ‘Base’ ଶବ୍ଦରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ମୂଳଦୁଆ, ଯାହା ଉପରେ ସମସ୍ତ ଗଠନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଉକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଶିଶୁର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା; ଯଥା- ଖାଦ୍ୟ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ବାସଗୃହ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନର ମାର୍ଗ ନିରୂପଣ କରିବା ।

ଶିକ୍ଷାନୀତିକୁ ଅନୁମୋଦନ କଲେ ଏବଂ ସେହିଦିନଠାରୁ ଏହାକୁ Wardha Scheme of Basic Education ନାମରେ ଅଭିହିତ କରାଗଲା । ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଅପେକ୍ଷା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଉଥିଲା ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ନିମ୍ନଲିଖୁତ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟସମୂହ ରହିଛି :
(i) ଶିଶୁ-କୈନ୍ଦ୍ରିକତା – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ, ଆବଶ୍ୟକତା, ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା, ଯାହା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ।

(ii) କର୍ମାଭିମୁଖୀଶୀଳତା – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ‘କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା’ (Learning by doing) ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳନୀତି । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ କର୍ମତତ୍ପର ରଖୁବାପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଧନ୍ଦା ଓ କର୍ମରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟସ୍ତ ରଖାଯାଏ । ସୂତା କାଟିବା, ବଗିଚା କାମ କରିବା, ପରିବେଶ ସଫା ରଖୁବା ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ କାମରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଏ ।

(iii) ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା – ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ମନରେ କର୍ମାନୁରାଗ (Love for work) ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟର ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭେଦଭାବ ଦୂର କରାଯାଏ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମନରେ ‘କର୍ମ ହିଁ ସେବା’ (Work is worship) ମନୋଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରାଇବାପାଇଁ ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ନିର୍ବିଶେଷରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର କର୍ମ ବା ବୃତ୍ତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଯାଇଥାଏ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭବିଷ୍ୟତ ଧନ୍ଦା ବା ବୃତ୍ତି ବିଷୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଇବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଭବିଷ୍ୟତରେ କେବେ କେହି ବେକାର ରହିବେ ନାହିଁ – ଏହା ଶିକ୍ଷାର ଚୁକ୍ତି ହେବା ଦରକାର ।’

(iv) ବୈଷୟିକ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ – ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ାଯାଉଥିବା ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ଅଲଗାଭାବେ ପଢ଼ା ନ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ବା ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉପରେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ଏକ ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ଉଭୟ ଧନ୍ଦା ଓ ବିଷୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜ୍ଞାନ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ, ଅଙ୍କ, ବିଜ୍ଞାନ, ସାହିତ୍ୟ ଓ କଳା ପ୍ରଭୃତି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ପଢ଼ା ନଯାଇ ଏକ କର୍ମ ବା ଧନ୍ଦା ମାଧ୍ୟମରେ

(v) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବାକୁ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି ।

(vi) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟ ପାରିପାର୍ଶ୍ବକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଧନ୍ଦା ବା କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ଦରିଦ୍ର ଗ୍ରାମବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କର୍ମାଭିମୁଖୀ କରାଯାଇପାରିଲେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୁରବସ୍ଥାର ଦୂରୀକରଣ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଲୋକମାନଙ୍କ ବୈୟକ୍ତିକ ଉନ୍ନତି ସାଧୂ ହୋଇପାରିବ ।

(vii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିଜେ କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

(viii) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିମନ୍ତେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ । କାରଣ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭଲଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରିବ ।

(ix) ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ – ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ମାନବରେ ପରିଣତ କରାଇ ତା’ର ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସମୂହ ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ନିଜକୁ କିପରି ନିୟୋଜିତ କରିପାରିବ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ତିଆରି କରିବା ଦରକାର ।

(x) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମନ୍ଵୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । କୃଷି, ସୂତା କାଟିବା, ବୁଣିବା, କାଠକାମ କରିବା ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଭୂଗୋଳ, ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ସହ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

2. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ- ‘ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ମୁଁ ବୁଝେ ଶିଶୁ ଓ ମଣିଷର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଓ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ।’’ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

ୱାର୍ଦ୍ଧାଠାରେ ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖ ଦୁଇଦିନ ଧରି ଆଲୋଚନା ପରେ ଡକ୍ଟର ଜାକିର ହୁସେନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେହିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥିରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିଲେ । ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି – (କ) ତାତ୍‌କାଳିକ ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି (ଖ) ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବୃତ୍ତିଗତ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଚରିତ୍ରଗଠନ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା । ଏହାହିଁ କେବଳ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେଲେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ :
(i) ସର୍ବାଙ୍ଗୀଣ ବିକାଶ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ସର୍ବାଙ୍ଗୀଣ ବିକାଶ କହିଲେ ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ବିକାଶକୁ ହିଁ ବୁଝାଏ । ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ ଘଟିଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଗରିକ ଭାବରେ ସମାଜରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇପାରିବ ।

(ii) ଚରିତ୍ର ଗଠନ : ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର ସମାଜରେ ବଞ୍ଚି ରହିବାର ଏକ ଭୂଷଣ । ଏକ ଉତ୍ତମ ଚରିତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିର ଅନ୍ତର ମଧ୍ୟରେ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା ଇତ୍ୟାଦି ସୁଗୁଣଗୁଡିକ ଉଦ୍ରେକ ହୋଇଥାଏ । ଜଣେ ଚରିତ୍ରବାନ୍ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ସମାଜର ଉନ୍ନତି ଓ ମଙ୍ଗଳ ଚିନ୍ତା କରିଥାଏ; ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ ।

(iii) ସାଂସ୍କୃତିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମାଜରେ ପ୍ରଗତି ଓ ବିକାଶ ହେଉଛି ତା’ର ସଂସ୍କୃତି । ସେହି ସମାଜ ସଂସ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁ ସମାଜ ତା’ର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବଜାୟ ରଖ୍ଯାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ତା’ର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖୁବା ଓ ଏହାର ମାନ ବୃଦ୍ଧି କରି ବିଶ୍ବ ଦରବାରରେ ଏହାର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦନ କରିବା ।

(iv) ସ୍ଵାବଲମ୍ବନ : ଗାନ୍ଧିଜୀ କହିଲେ, ‘କୁଟି ଖାଅ, କାଟି ପିନ୍ଧ’ । ନିଜ ପେଟ ପାଇଁ ନିଜ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନକରି ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ନିଜେ ନିଜ ଗୋଡ଼ରେ ଠିଆହେବା ସହିତ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବ ତାହା ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ଉଚିତ । ତେଣୁ ସେ ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଓ ଶିଶୁକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଥିଲେ ।

(v) ନୈତିକ ଗୁଣର ବିକାଶ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ, ସହନଶୀଳତା ଓ ପାରସ୍ପରିକ ସହଯୋଗ ଭାବର ଉଦ୍ରେକ ହେବା ଉଚିତ । ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଭାବାପନ୍ନ ଚିନ୍ତାଧାରା, ଧର୍ମବିଶ୍ଵାସ, ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା ଆଦି ନୈତିକ ଗୁଣର ବିକାଶ ହେବା ଉଚିତ; ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜର ଠିକ୍ ଓ ଭୁଲ୍‌ର ମାର୍ଗକୁ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ନିରୂପଣ କରିପାରିବ ।

(vi) ବ୍ୟାବହାରିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ସହିତ ସମାଜର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ନିମିତ୍ତ କିଛି ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ନିଜର ବିଦ୍ୟାଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ହେଉଥ‌ିବା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଭରଣା କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଏ । ବିଦ୍ୟାଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ ନିଜର ଭରଣପୋଷଣ ଦାୟିତ୍ୱ ସେ ନିଜେ ବହନ କରିପାରିଥାଏ । ଏଣୁ ଉକ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡିକ ଯଦି ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ, ତେବେ ତାହା ସମାଜର ପ୍ରଗତିରେ ସହାୟକ ହେବ ।

3. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନରେ ସୂଚିତ ହୋଇଛି ।
(i) ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ମାତ୍ରାଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ – ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରାଗୁଡ଼ିକ ଆଦର୍ଶବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ବାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାରେ ଧନୀ-ଦରିଦ୍ର ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଧନିକଶ୍ରେଣୀ ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକମାନେ ସହଜରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

(ii) ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ଅହେତୁକ ଗୁରୁତ୍ଵ – ଶିକ୍ଷକମାନେ ଅଧିକ ଉପାର୍ଜନ କରିବାପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପାଠ ନ ପଢ଼ାଇ କେବଳ ବଗିଚା କାମ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାମରେ ଲଗାଇଲେ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ କିଛି ନ ଦେଇ ଅସାଧୁ ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ପଦାର୍ଥକୁ ନିଜ ଘରକୁ ନେଇଗଲେ ।

(iii) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ସୀମିତ ପ୍ରଚଳନ – ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ସମଗ୍ର ଦେଶ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବେ ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ବୋଧହୁଏ ଏହାର ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ରହିଥା’ନ୍ତା କିନ୍ତୁ ସୀମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯେଉଁ ପରୀକ୍ଷାନିରୀକ୍ଷା କରାଗଲା, ତାହା ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ ବିଫଳ ହେଲା ।

(iv) ପାଠ୍ୟ-ପୁସ୍ତକର ଅଭାବ- ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଶିକ୍ଷାପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନରେ କୌଣସି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଲେଖା ନ ଯାଇ କେବଳ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ମାନୁଭୂତି (Direct work experience) ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଗଲା; ଫଳରେ ପିଲାମାନଙ୍କର ବୌଦ୍ଧିକ ବିକାଶ ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ବହୁ ପରିମାଣରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା ।

(v) ଅଣତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ- ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ତାଲିମର ଅଭାବ ଥିଲା । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷାର ସୁଫଳ ମିଳିପାରି ନଥିଲା ।

(vi) ଖର୍ଚ୍ଚବହୁଳତା – ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ତା’ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା ଅନୁଯାୟୀ ଉପକରଣ ଓ ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ଯୋଗାଇବା ଅତ୍ୟଧ୍ୱ ବ୍ୟୟବହୁଳ ଥିଲା ।

(vii) ରକ୍ଷଣଶୀଳ ମୌଳବାଦୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତିରୋଧ – ରକ୍ଷଣଶୀଳ, ଧନୀ ଓ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲେ ଗରିବ ଓ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ପାଠ ପଢ଼ି ମଣିଷ ହୁଅନ୍ତୁ । କାରଣ ଏହାଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ୟ କମିଯିବ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।

(viii) ଦୋଷଯୁକ୍ତ ପରିଦର୍ଶନ- ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ପରିଦର୍ଶନ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରା ନ ଯାଇ ଶିକ୍ଷାବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ତାଙ୍କ ମୂଳ ଦାୟିତ୍ଵ ସହ ମୌଳିକ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକର ପରିଚାଳନା ଓ ପରିଦର୍ଶନ ଦାୟିତ୍ବରେ ଆସିଲେ; ଫଳରେ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକମାନେ ଆଦୌ ଏହି ଅତିରିକ୍ତ ଦାୟିତ୍ବ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଲେନାହିଁ ।

(ix) ଭାବପ୍ରବଣତା – ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପରେ ଏହି ଶିକ୍ଷାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାପାଇଁ କେହି ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଏହି ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା । ତେଣୁ ଏଥୁରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହେଲା ଯେ, ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନିଜର ସଫଳତା ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପ୍ରତି ଥ‌ିବା ଭାବ ଓ ଭକ୍ତଜନିତ ଭାବପ୍ରବଣତା ପାଇଁ ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତବର୍ଷରେ କିଛି ବର୍ଷ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ।

4. ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଅବଦାନ କ’ଣ ? ଏହାର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଯାଇ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶରୀର ଏବଂ ଆତ୍ମାର ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହିଁ ଶିକ୍ଷା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଏକ ଅତୁଳନୀୟ ଦାନ । ଏହାକୁ ନୟୀ-ତାଲିମ (Nai-Talim), କୁଟୀରଶିଳ୍ପ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା (Craft-centred Education) ଏବଂ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା (Buniyadi Siksha) ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ । ନିମ୍ନରେ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାନୀତିର ନିୟମଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

(i) ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା- ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟତଃ ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବାକୁ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ଆମ ସମ୍ବିଧାନର ୪୫ ଧାରାର ନିର୍ଦେଶନାମାରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଛି ।

(ii) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ଯ ପାରିପାଶ୍ୱିକ ପରିବେଷ୍ଟନୀ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛନ୍ତି । ଧନ୍ଦା ବା କର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷକ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ଯରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ଦରିଦ୍ର ଗ୍ରାମବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବୈୟକ୍ତିକ ଉନ୍ନତି ସାଧୃତ ହୋଇପାରିବ ।

(iii) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା – ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଯଦି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିଜେ କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ ଓ ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ର ମତ ଦେଇଥିଲେ ।

(iv) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା – ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ । କାରଣ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ତା’ର ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭଲଭାବରେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିପାରିବ ।

(v) ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଠନ – ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ମାନବରେ ପରିଣତ କରାଇ ତା’ର ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ଵାର୍ଥସିଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଦେଶ ଓ ଜାତିର ସମୂହ ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ନିଜକୁ କିପରି ନିୟୋଜିତ କରିପାରିବ ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ତିଆରି କରିବା ଦରକାର ।

(vi) ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା – ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମନ୍ୱୟ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଥିଲେ । କୃଷି, ସୂତା କାଟିବା, ବୁଣିବା, କାଠକାମ କରିବା ସମୟରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଭୂଗୋଳ, ଇତିହାସ ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ସହ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

5. ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା କାହାଦ୍ଵାରା ପରିକଳ୍ପିତ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ? ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନ ହୋଇ ପାରିବାର ଯେ କୌଣସି ଚାରୋଟି କାରଣ ବୁଝାଅ ।
Answer:
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିକଳ୍ପିତ ଓ ପ୍ରାୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧରେ ଯାହାକିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହାର ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବାସ୍ତବବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ନୂତନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।

• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା- ୧୯୩୭ ମସିହାର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ- ‘ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା’ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ୭ ବର୍ଷରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା ।
• ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦେଇ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ ।
• ଇଂରେଜୀ ଭାଷାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମତରେ, ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ମାତୃଭାଷାଦ୍ୱାରା ମଣିଷ ସହଜରେ ଭାବ ପ୍ରକାଶ ଓ ଭାବ ବିନିମୟ କରିପାରେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପାରିଲେ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ସହଜ ହୁଏ, ଏହା ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ
• ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ମା’ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ
• ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଭାବରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ନିଶ୍ଚୟ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ଉପଲବ୍‌ଧ କରି ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଏହାର ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବେ; କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ସ୍ୱପ୍ନରେ ହିଁ ରହିଗଲା ।
• ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ:

(1) ଅବୈତନିକ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା (୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ)
(2) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(3) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
(4) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପ ତଥା ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(5) ଅହିଂସାଭିଭିକ ଶିକ୍ଷା
(6) ଅନୁବନ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା ତଥା ସମାଜ ସଚେତନତା
(8) ଉନ୍ନତ ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା
ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନ ହୋଇ ପାରିବାର ଚାରୋଟି କାରଣ ହେଲା –

(a) ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଧନ୍ଦା ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିବା କାରଣରୁ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ତଥା ପିତାମାତାମାନେ ନିମ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଥିଲେ ।
(b) ଉପଯୁକ୍ତ କୌଶଳୀ ଶିକ୍ଷକ ତଥା ତାଲିମ ପ୍ରଦାନକାରୀଙ୍କ ଅଭାବ ଏବଂ ତତ୍ ସହିତ ଉପଯୁକ୍ତ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ଅଭାବ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଦୁର୍ବଳତା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅଧଃପତନ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦାୟୀ ହୋଇଥିଲା ।
(c) ଆତ୍ମନିର୍ଭରତା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ :
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆତ୍ମନିର୍ଭରତା ଉପରେ ଅଧ‌ିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବାଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚବର୍ଗର ଅଭିଭାବକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପଠାଇବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।
(d) ମାତୃଭାଷା ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ଵ :
ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ସେ ସମୟର ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଥିଲା । ତେଣୁ ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାଦାନ ପ୍ରତି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର ଥିଲା ।

6. ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବରୂପ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ୟାବଳୀ ଆଲୋଚନା କର ।
Answer:
ଗାନ୍ଧିଜୀ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କରେ ମତଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ- ‘ଶିକ୍ଷା କହିଲେ ମୁଁ ବୁଝେ ଶିଶୁ ଓ ମଣିଷର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଓ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ।’’ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନକୁ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।

ୱାର୍ଣାଠାରେ ୧୮୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖ ଦୁଇଦିନ ଧରି ଆଲୋଚନା ପରେ ଡକ୍ଟର ଜାକିର ହୁସେନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେ ମଧ୍ୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେହିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖରେ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ପାଠ୍ୟକ୍ରମ, ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକା ଓ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରଭୃତି ସ୍ଥରୀକୃତ ହୋଇଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ – ଶିକ୍ଷାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିଲେ ସେଥୁମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି – (କ) ତାତ୍‌କାଳିକ ବା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି (ଖ) ଅଭ୍ରମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଆବଶ୍ୟକତା ପରିପୂରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ସେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ବୃତ୍ତିଗତ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ଚରିତ୍ରଗଠନ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଇତ୍ୟାଦି ତାତ୍‌କାଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଅନ୍ତିମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସତ୍ତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା । ଏହାହିଁ କେବଳ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ମାର୍ଗରେ ପରିଚାଳିତ ହେଲେ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।

ପାଠ୍ୟକ୍ରମ : ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରି ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ପରିକଳ୍ପନା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା । ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିଦିନ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ବିଷୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ଭିତରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଦେବାପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ବିଷୟ ସମୟ
ମାତୃଭାଷା – ୪୦ ମିନିଟ୍
ସାମାଜିକ ପାଠ ଓ ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନ – ୩୦ ମିନିଟ୍
ଗଣିତ, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ ଓ ସଙ୍ଗୀତ – ୪୦ ମିନିଟ୍
ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା – ୧୦ ମିନିଟ୍
ମୌଳିକ ଧଦା – ୧୦ ମିନିଟ୍
ଅବସର – ୧୦ ମିନିଟ୍
ମୋଟ- ୨ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍

ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ମୌଳିକ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ୩ ଘଣ୍ଟା ଦିଆଯାଇ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୈନିକ ସମୟ ୫ ଘଣ୍ଟା ୩୦ ମିନିଟ୍ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଥିଲା ।
ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ସୂତାକଟା, ଲୁଗାବୁଣା,ବଗିଚା କାମ, କୃଷିକାର୍ଯ୍ୟ, ବହିବନ୍ଧେଇ, ଚମଡ଼ା କାମ, ମାଛଚାଷ, ଗୃହକର୍ମ ଇତ୍ୟାଦି ମୌଳିକ ବିଷୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥୁଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାବର୍ଷରେ ୨୮୮ ଦିନ ଶିକ୍ଷାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷକଙ୍କର ଭୂମିକା – ଶିକ୍ଷକମାନେ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାର ପୂଜାରୀ ହେବା ଉଚିତ । ସେମାନେ ଛାତ୍ରବତ୍ସଳତା, ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ, ସ୍ନେହ, ପ୍ରେମ ପ୍ରଭୃତି ମାନବୀୟ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ହେବା ଉଚିତ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ତାଲିମ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି – କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଧନ୍ଦାକୈନ୍ଦ୍ରିକ ବା କୁଟୀରଶିଳ୍ପ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥିଲା । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଅନୁଭୂତି ଶିକ୍ଷା, ସହସମ୍ପର୍କ ପ୍ରଣାଳୀ, ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ଆଲୋଚନା ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷାଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁସୃତ ହେଉଥିଲା ।

ଶୃଙ୍ଖଳା – ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ବାହ୍ୟ ଚାପର ଆବଶ୍ୟକତା ନଥିଲା । କେବଳ ଆତ୍ମଶୃଙ୍ଖଳାଦ୍ଵାରା ପ୍ରକୃତ ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରୁଥିଲା ।

BSE Odisha Class 12 Education Notes

ବିଷୟଭିତ୍ତିକ ସୂଚନା

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଜୀବନୀ : ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି କେବଳ ଯେ ଜଣେ ରାଜନୈତିକ ନେତା ଥିଲେ ତାହା ନୁହେଁ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ, ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଏବଂ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସାର ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ଅବତାର ଥିଲେ । ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଦାର୍ଶନିକ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଓ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭାବରେ ସୁପରିଚିତ । ସେ ୧୮୬୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ଗୁଜରାଟର କାଥୁଆୱାଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ପୋରବନ୍ଦରଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ସେ ମୋହନ ଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧି ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ କାବା ଗାନ୍ଧି ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ପୁତ୍‌ବାଈ । କସ୍ତୁରବାଙ୍କୁ ସେ ୧୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ୧୮୮୭ ମସିହାରେ ମାଟ୍ରିକ୍ୟୁଲେସନ ପାସ୍ କରିବା ପରେ ଆଇନ ପାଠ ପଢ଼ିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗାନ୍ଧି ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ । ୧୮୯୧ ମସିହାରେ ଆଇନ ପାଠପଢ଼ା ଶେଷ କରି ସେ ଭାରତକୁ ଫେରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୋଟଠାରେ ଆଇନ ବ୍ୟବସାୟ କରିଥିଲେ ।

୧୮୯୩ ମସିହାରେ କୌଣସି ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କେସ୍‌ରେ ଲଢ଼ିବାପାଇଁ ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ୧୯୧୪ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ । ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ରହିବା ସମୟରେ ସେଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର କରୁଣ ଓ ଦୟନୀୟ ଅବସ୍ଥା ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଗତିପଥ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା । ୧୯୧୯ ମସିହାରୁ ୧୯୪୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ସଂଘର୍ଷ, ତ୍ୟାଗ, ଯନ୍ତ୍ରଣା, ନିର୍ଯାତନା ଓ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନଯାପନ କରିଥିଲେ । ପରିଶେଷରେ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ କଲା । ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିକଟରେ ସେ ବାପୁ ବା ବାପୁଜୀ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ୧୯୪୮ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୩୦ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କ କର୍ମମୟ ଜୀବନର ଅବସାନ ଘଟିଥିଲା ।

ଜୀବନ ଦର୍ଶନ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
(i) ସତ୍ୟ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ ଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାହିଁ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନୀତି ଅଟେ । ତାଙ୍କ ସାରା ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ‘ସତ୍ୟ’ର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ଯେ ସତ୍ୟ ଏବଂ ଈଶ୍ଵର ଏକ ।
(ii) ଅହିଂସା : ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମର ଭିଭି ଅହିଂସା ଅଟେ । ଅହିଂସା ମାଧ୍ୟମରେ ହିଁ ସତ୍ୟକୁ ଜାଣିବା ସମ୍ଭବ ଅଟେ । ହିଂସା ମଣିଷ ମନରେ କ୍ରୋଧ, ଘୃଣା ଓ ଭୟ ଜାତ କରିଥାଏ ।
(iii) ସତ୍ୟାଗ୍ରହ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନର ଏହା ଏକ ନୂତନ ଆଲୋକ ଅଟେ । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅସତ୍ୟ ବିରୋଧରେ ଅହିଂସା ମାର୍ଗ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସଂଗ୍ରାମ କଲେ ନ୍ୟାୟ ଓ ସତ୍ୟ ହାସଲ କରିହେବ ।
(iv) ଈଶ୍ବର : ଈଶ୍ବରଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଗାଢ଼ ଭକ୍ତି ଓ ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ଈଶ୍ବରଙ୍କର ବିଦ୍ୟମାନତା ଜାଣିବାର କୌଣସି ପ୍ରକାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଶକ୍ତି ଯାହାକି ସର୍ବବ୍ୟାପୀ ଓ ସର୍ବବିଦ୍ୟମାନ ।

ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନଦର୍ଶନରେ ପ୍ରକୃତିବାଦ, ଆଦର୍ଶବାଦ ଓ ପ୍ରୟୋଗବାଦ ଦର୍ଶନଗୁଡ଼ିକର କେତେକ ନୀତି ଓ ଆଦର୍ଶ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କଦ୍ବାରା ଅବହେଳିତ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାର ମାନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାପାଇଁ ସେ ୧୯୧୪ରୁ ଏକପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଣାଳୀର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ । ଶେଷରେ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଣୀତ ‘ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା’ (Basic Education) ପ୍ରକାଶିତ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ନିଜ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ଓ ପୁରାତନ ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହ୍ୟ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ । ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନ ସତ୍ୟ ଓ ଅହିଂସା ଉପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରା ପ୍ରଦାନ କରିଯାଇଛନ୍ତି । ଅବୈତନିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଅବଦାନ । ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାକ୍ଷର କରିବା ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ବିନାଖର୍ଚ୍ଚରେ କିପରି ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ, ସେଥ୍ପାଇଁ ସେ ବିଶେଷ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବୟସର ବାଳକ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ବୁନିୟାଦି ଓ ଶେଷ ତିନିବର୍ଷକୁ ଉଚ୍ଚ ବୁନିୟାଦି ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ଧନ୍ଦା ଶିଶୁର ମାନସିକ, ଦୈହିକ, ସାମାଜିକ ଏପରିକି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶର ଉପଯୁକ୍ତ ମାଧ୍ୟମ । ଶିଶୁ ନିମନ୍ତେ ଧନ୍ଦାଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ତାହାର ପାରିପାର୍ଶ୍ଵକ ଅବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ସ୍ଥିର କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷା ଓ ସମାଜ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ କର୍ମଜୀବୀ, ଜ୍ଞାନ ଓ କର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁ ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନ ରହିଛି ତାହା ଅତି ଶୀଘ୍ର ସଙ୍କୁଚିତ ହୋଇଯିବ- ଏହା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଦୃଢ଼ ବିଶ୍ୱାସ ।

ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖ୍ ‘ହରିଜନ’ ପତ୍ରିକାରେ ସେ ଲେଖିଥିଲେ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଯେ ଏକମାତ୍ର ଉପଯୁକ୍ତ ପଥ ଏଥ‌ିରେ ମୋର ତିଳେମାତ୍ର ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ । ସେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥୁଲେ ଯେ ହସ୍ତ, ପଦ, କର୍ଣ୍ଣ, ଚକ୍ଷୁ ପ୍ରଭୃତି ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାରରେ ଶିଶୁର ପ୍ରକୃତ ମାନସିକ ବା ବୌଦ୍ଧିକ ଶକ୍ତିର ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ।

ଶିଶୁ ଯଦି ତାହାର ଦୈହିକ ଯନ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ସହିତ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷାକରେ, ତେବେ ତାହାର ବୁଦ୍ଧି ଓ ମାନସିକ ବୃତ୍ତିର ଦୃଢ଼ ବିକାଶ ସାଧୂ ହୁଏ । ଶରୀର ଶିକ୍ଷା ଓ ମସ୍ତିଷ୍କର ଶିକ୍ଷା ପୃଥକ୍ – ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା । ‘ଚରଖା’ ବୁନିୟାଦି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଶିଳ୍ପର ବିବର୍ତ୍ତନ ଥିଲା ତାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ମଣିଷ କିପରି ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବ ସେଥପ୍ରତି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଓ ଆତ୍ମପ୍ରତ୍ୟୟ କରି ଗଢ଼ିତୋଳିବାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ । ଇଂରେଜ ସମୟର କିରାଣି ଶିକ୍ଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ବ୍ୟାବହାରିକପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ଏହା ଫଳରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଯେଉଁ ଶୁଷ୍କ ମନୋଭାବ ରହିଅଛି, ତାହାର ଦୂରୀକରଣ ହୋଇପାରିବ ।

ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶିକ୍ଷା ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଯଦି କିଛି ରୋଜଗାର କରିପାରନ୍ତି, ତା’ହେଲେ ସେହି ଶିକ୍ଷା ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ‘Learning by doing and earning’ ସପକ୍ଷରେ ମତ ଦେଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷାକୁ ଶିକ୍ଷାର ସ୍ବାଭାବିକ ଭିତ୍ତି ବୋଲି ବିଚାରୁଥିଲେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଉପଲବ୍‌ଧ କରିବା ହେଉଛି ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରଧାନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଧାରଣା ଥିଲା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ଅର୍ଥ ଦେଶ ପ୍ରତି ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା କରିବା ।

ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ମନୋଭାବକୁ ଯେପରି ନିର୍ଭୁଲ୍‌ଭାବରେ ଅନ୍ୟ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିପାରିବ, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ସେପରି କରିପାରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ମାତୃଭାଷା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରିଛନ୍ତି ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କଦ୍ଵାରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଯେ କେବଳ ପୁରୁଷକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଥୁଲା, ତାହା ନୁହେଁ । ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଥିଲେ । ସମାଜରେ ପୁରୁଷର ଯେତିକି କ୍ଷମତା ଓ ଅଧିକାର ଅଛି, ନାରୀର ମଧ୍ୟ ସେତିକି କ୍ଷମତା ଓ ଅଧିକାର ଅଛି । ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ମାତୃଶକ୍ତିକୁ ଉଚ୍ଚ ଆସନ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ନାରୀଶିକ୍ଷାର ବହୁଳ ପ୍ରସାର ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ଆବଶ୍ୟକ । ମା’ମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ । ସ୍ତ୍ରୀଲୋକମାନେ କେବଳ ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ସାଧାରଣ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଗୃହବିଜ୍ଞାନ, ଶିଶୁର ଯତ୍ନ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷା ନାରୀମାନେ ଲାଭ କରିବା ଉଚିତ ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ତା’ର ଅଧିକାର ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବିଷୟରେ ସଚେତନ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ଶିକ୍ଷାଦ୍ଵାରା ଶିଶୁ ସମାଜ, ଜାତି ଓ ଦେଶ ପାଇଁ ତା’ର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧକୁ ଉପଲବ୍ଧ କରି ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତ ପଥରେ ଆଗେଇପାରିବ, ଦେଶର ଏକ ସୁନାଗରିକରୂପେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଗଢ଼ି ତୋଳିପାରିବ ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଏକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି, ସବୁ ମନୁଷ୍ୟକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା । ସତ୍ୟ ଓ ମହାନ୍ ଆଦର୍ଶ ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରିବା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।

ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ :
ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ, ‘ଶିକ୍ଷାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ମନୁଷ୍ୟ ବା ଶିଶୁ ମଧ୍ୟରେ ଯାହାକିଛି ମହାନ୍ ତାହାକୁ ଉନ୍ମେଷଣ କରିବା, ତାହାର ଦେହ, ମନ ଓ ଆତ୍ମାର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକାଶ କରିବା ।’’ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ବାସ୍ତବବାଦ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷାକୁ ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ବିନିଯୋଗ କରିବାପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ନୂତନ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଯେପରି ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଛାତ୍ରମାନେ ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମରେ ରହି ଗୁରୁଙ୍କ ଆଦର୍ଶକୁ ଅନୁକରଣ କରିବାରେ ଆଗ୍ରହୀ ହେଉଥିଲେ ଓ ସତ୍‌କର୍ମ ସାଧନ ବଳରେ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରୁଥିଲେ, ସେହିପରି ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ନିଜର ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇ ପାରିଲେ ସେମାନେ ନିଜକୁ ଏକ ଉତ୍ତମ ମଣିଷ ଭାବରେ ଗଠନ କରିପାରିବେ ।

ତେଣୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସେହି ବୈଦିକ ଯୁଗର ଗୁରୁକୁଳ ଆଶ୍ରମର ଶିକ୍ଷାନୀତି ସହିତ ସମାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମାଜ ତଥା ଜାତି ଓ ଦେଶର ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ବୋଲି ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୃଢ଼ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା ।

ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା – ୧୯୩୭ ମସିହାର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଏକ ଉନ୍ନତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ ଶିକ୍ଷାନୀତିରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଜୀବନ-ଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା-ଦର୍ଶନ ସହିତ ଅଙ୍ଗାଙ୍ଗୀଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ବିଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋକପାତ କରି ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ସାମ୍ୟଧର୍ମ, ମହନୀୟତା, ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ପ୍ରସାରତା, ମାନବ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ପ୍ରତି ସମ୍ୟକ୍ ଦୃଷ୍ଟି ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ।
ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ – ‘ଅବୈତନିକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା’ ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଧାନ ଓ ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷ୍ୟ । 7 ବର୍ଷରୁ 14 ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାଳକବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବିନା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

ଯଦି ଶିଶୁକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଠିକ୍‌ଭାବରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ତା’ର ମାନସିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସମାଜରେ ପୂରି ରହିଥ‌ିବା ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସକୁ ନିଜ ମନରୁ ଦୂର କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଶିଶୁର ଶାରୀରିକ ତଥା ମାନସିକ ବିକାଶ ହିଁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଏହି ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚବର୍ଷକୁ ନିମ୍ନ ଚୁନିୟାଦି ଓ ଶେଷ ତିନିବର୍ଷକୁ ଉଚ୍ଚ ବୁନିୟାଦି ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ଗାନ୍ଧିଜୀ ସାରା ଭାରତ ଭ୍ରମଣ କରି ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ପଡ଼ିରହିଥ‌ିବା ନିରକ୍ଷର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଅବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷଭାବରେ ଅନୁଭବ କରିପାରିଥିଲେ । କେବଳ ଅବୈତନିକ ଶିକ୍ଷା ଦେଲେ ତାହାର କିଛି ମୂଲ୍ୟ ନାହିଁ । କାରଣ ଗାନ୍ଧିଜୀ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିଥିଲେ ଯେ, ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ରହିଥ‌ିବା ନିରକ୍ଷର ପିତାମାତା ଶିକ୍ଷାର ମୂଲ୍ୟ କ’ଣ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ତେଣୁ ଅବୈତନିକ ଭାବରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯିବା ଉଚିତ । ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ଏହି ନୀତିକୁ ଦୃଢ଼ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା । ଏହାଦ୍ଵାରା ମଣିଷର ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ । ଧନ୍ଦା ହେଉଛି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ନ ଦେଇ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଉଚିତ । ଏହାର ଅର୍ଥ ଯେଉଁ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ ତାହାର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଇତିହାସ ଓ ଉପଯୋଗିତା ପ୍ରଭୃତି ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଜାଣିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଭାରତୀୟ କୁଟୀର ଶିଳ୍ପର ଉନ୍ନତି ବିଧାନ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ।

ଏହାଦ୍ୱାରା ସେ ନିଜକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିପାରିବ । ଏହି ପ୍ରକାର ନୂତନ ଶିକ୍ଷାର ତାଲିମ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚରଖାଦ୍ୱାରା ସୂତାକଟା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଚରଖାକୁ ଭିଭିକରି ଏକ ଶାନ୍ତିର ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଥିଲା।

⇒ ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଚଳିବାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବରେ ଘୃଣା କରୁଥିଲେ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଏପରି ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ନିଜର ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିତ୍ୟାଗ କଲା ପରେ ସେମାନେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନ କରି ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିବେ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପିତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବେ ।

⇒ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାକୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ମାଧ୍ୟମରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ମାତୃଭାଷାଦ୍ଵାରା ମଣିଷ ଭାବ ପ୍ରକାଶ, ଭାବ ବିନିମୟ ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରେ । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପାରିଲେ ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ସହଜ ହୁଏ – ଏହା ଗାନ୍ଧିଜୀ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ । ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରିବାଦ୍ୱାରା ମଣିଷର ନିଜ ଦେଶ ପ୍ରତି ଘୃଣାଭାବ ଓ ବିଶ୍ୱାସଘାତକତା ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ସତ୍ୟ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ଏହି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଅହିଂସାଭିଭିକ ଥିଲା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ଅହିଂସାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ନୀତି ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତା’ର ଦୈନନ୍ଦିନ କର୍ମ, ସଙ୍କଳ୍ପ ଓ ଚିନ୍ତା ଯେପରି ଉକ୍ତ ଅହିଂସା ନୀତିଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ସେଥ୍ୟପ୍ରତି ମଧ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉଥିଲା । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ନୂତନ ସମାଜ ଓ ଉତ୍ତମ ନାଗରିକ ଗଢି଼ବାପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଶାପୋଷଣ କରିଥିଲେ ।

ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରଧାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ସବୁ ମଣିଷକୁ ସମାନ ବିବେଚନା କରିବା । ଭାରତର ଯେଉଁ ସୁସମୃଦ୍ଧ ଭାବଧାରା ଭାରତବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ସଂହତି ଓ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷାକରି ଆସିଥିଲା ତାକୁ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ସେ ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ ।

⇒ ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାରେ ନାରୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ମା’ ହେଉଛନ୍ତି ଭବିଷ୍ୟତ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷାଦାତ୍ରୀ । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷାର ବହୁଳ ପ୍ରସାରପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାହୋଇଥିଲା । ସେମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିବା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ଗୃହବିଜ୍ଞାନ, ଶିଶୁର ଯତ୍ନ, ସିଲେଇ ପ୍ରଭୃତି ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଉପଲବ୍‌ କରିପାରିବେ ।

⇒ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ନୂତନ ଧରଣର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟରେ ହସ୍ତକର୍ମ ଥିଲା ପ୍ରଥମ । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଲୁଗାବୁଣା, ସୂତାକଟା, କୃଷି, କାଠକାମ ଇତ୍ୟାଦି ହସ୍ତକର୍ମ ଶିକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷାଦାନ ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଗଣିତ, ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ, ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ, ଶରୀରତତ୍ତ୍ବ, ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର, ପ୍ରାଣୀ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଉଭିଦ ବିଜ୍ଞାନ, ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, ସଙ୍ଗୀତଶିକ୍ଷା, ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶାରୀରିକ ଶିକ୍ଷା ଥିଲା ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

⇒ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଭାବରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧି ଇଚ୍ଛା କରିଥିଲେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶିକ୍ଷାନୀତି ନିଶ୍ଚୟ ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ଉପଲବ୍‌ କରି ସେମାନଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ ଜୀବନରେ ଏହାର ବ୍ୟାବହାରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବେ; କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କର ସ୍ବପ୍ନ ସ୍ୱପ୍ନରେ ହିଁ ରହିଗଲା । ତାଙ୍କର ସ୍ୱପ୍ନକୁ ବାସ୍ତବ ରୂପ ଦେବାକୁ ଆମ୍ଭେମାନେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିଲୁ ନାହିଁ । ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କର ଏହି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦାନ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପତନ ଘଟିଥିଲା ।

⇒ ଶିକ୍ଷାଦର୍ଶନର ମୌଳିକ ନୀତି :

• ଶିକ୍ଷା କେବଳ ସାକ୍ଷରତା ଭିତରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ, ଏହା ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶକୁ ବୁଝାଇଥାଏ ।
• ଶିଶୁର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣାବଳୀମାନଙ୍କର ବିକାଶକୁ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।
• ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ଅଟେ ।
• ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ୭ରୁ ୧୪ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
(1) ଅବୈତନିକ ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା (୭-୧୪ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ) ।
(2) ମାତୃଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା
(3) ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଶିକ୍ଷା
(4) କୁଟୀର ଶିଳ୍ପକୈନ୍ଦ୍ରିକ ଶିକ୍ଷା
(5) ଅହିଂସାଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା
(6) ଅନୁବନ୍ଧ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା ତଥା ସମାଜ ସଚେତନତା
(8) ଉନ୍ନତ ନାଗରିକତା ଶିକ୍ଷା

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ପାଠ୍ୟକ୍ରମ : ଗାନ୍ଧିଜୀ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକୁ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି;

• ମୌଳିକ ଧନ୍ଦା, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ,
• ସଙ୍ଗୀତ, ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ
• ଗଣିତ ଓ ମାତୃଭାଷା

⇒ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାର ମୂଲ୍ୟାୟନ : ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷାଦ୍ବାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଉପକାର ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(1) ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଆତ୍ମସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରିଥାଏ ।
(2) ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତି ସାଧୂତ ହୋଇଥାଏ ।
(3) ଶିକ୍ଷା ବୃତ୍ତିଭିତ୍ତିକ ଥିବାରୁ ବେକାରୀ ସମସ୍ୟା ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।
(4) ଏହା ସୃଜନଶକ୍ତିର ବିକାଶ ସାଧନ କରି ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦା ପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାଏ ।
(5) ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଯୋଗାଯୋଗ ରଖୁବାର ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଥାଏ ।
(6) ସାମାଜିକ ଚରିତ୍ର ଗଠନ, କୁସଂସ୍କାରର ମୂଳୋତ୍ପାଟନ ଏହାର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଦିଗ ଅଟେ ।
(7) ନାରୀଶିକ୍ଷା, ଦେଶଗଠନ ତଥା ଦେଶପ୍ରୀତିର ଭାବ ଉଦ୍ରେକ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି :

• କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷଣ ପଦ୍ଧତି
• ସହ-ସମ୍ପର୍କ ପଦ୍ଧତି
• ଜୀବନକୈନ୍ଦ୍ରିକ ପଦ୍ଧତି
• ଅନୁଭୂତି ପଦ୍ଧତି

⇒ ବିଦ୍ୟାଳୟ : ଗୋଷ୍ଠୀର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ସାଧନ କରିବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାବଲମ୍ବନଶୀଳ କରିପାରିବ ।

⇒ ଶିକ୍ଷକ : ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଶୈକ୍ଷିକ ଯୋଜନାରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଶିକ୍ଷକମାନେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ । ଏହି ଗୁଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସତ୍ୟ, ଅହିଂସା, ନ୍ୟାୟ, ସହାନୁଭୂତି, ସହନଶୀଳତା, ଚରିତ୍ରବାନ୍, କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ପରିଶ୍ରମ ଓ ସ୍ୱ-ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଶିକ୍ଷକ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ‘ମୂର୍ତିମନ୍ତ ପ୍ରତୀକ’ ଥିଲେ ।

⇒ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ : ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ନିୟମିତ ଜୀବନ ଶୈଳୀରେ ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଓ ନିଜକୁ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଚିତ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଜଣେ ଶୃଙ୍ଖଳିତ, ଭଦ୍ର, ଶାନ୍ତିପ୍ରିୟ, କୌତୂଳହଳପ୍ରିୟ, ଦେଶପ୍ରେମୀ, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଏବଂ ସମାଜସେବୀ ହେବା ଉଚିତ ।

⇒ ଶୃଙ୍ଖଳା : ନିଜକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିଲେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆପେ ଆପେ ସଂଗଠିତ ହେବ । ବାହ୍ୟଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଶୃଙ୍ଖଳା ବିଧାନର ସେ ଘୋର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ । ଶୁଦ୍ଧ ଜୀବନଯାପନ, ତ୍ୟାଗ, ଆତ୍ମସଂଯମତା ତଥା ସହଯୋଗିତା ଉପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରୁଥିବାରୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନେ ଏହାକୁ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସୁଶୃଙ୍ଖଳିତ ହେଉଥିଲେ ।

⇒ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରକୁ ଅବଦାନ : ଗାନ୍ଧିଜୀ ତାଙ୍କର ଜୀବନ ଦର୍ଶନ ଓ ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଆଧାରରେ ଏକ ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଟି ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ନାମରେ ପରିଚିତ । ୧୯୩୫ ମସିହାରେ ‘ହରିଜନ’ ନାମକ ଏକ ପତ୍ରିକାରେ ସେ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିଜର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।